Целосен договор со Бугарија треба да има три компоненти – билатерално дефиниран патоказ, португалскиот предлог за неговата позиција во европскиот процес и зелено светло за почеток на преговорите.
Таков договор е можен во септември годинава, според шефот на дипломатијата Бујар Османи, но за тоа е потребно во наредниот период да се продолжи, така што словенечкото претседателство ќе го преземе португалското решение, Бугарија ќе каже дека го прифаќа дефинираниот патоказ, што е индицијата според содржината на писмото од бугарското МНР и државата да добие зелено светло за почеток на преговорите во септември.
Додека бугарскиот МНР Светлан Стоев во писмото до Османи, изразува очекување за спроведување на, како што се вели, преземените обврски од Република Северна Македонија, нашиот шеф на дипломатија Османи е категоричен дека обврски не се преземени и тоа биле само предлози и идеи за содржината на патоказот, на што Софија требало да одговори пред самитот на 24 јуни.
Сепак за Османи, позитивна страна на ова писмо е дека во него се цели дека сите предлози коишто се дадени се прифатливи. Според бугарското МНР, при последната посета во Софија, било разговарано за следните пет точки од патоказот, според кои Република Северна Македонија треба:
– да испрати вербална белешка до ООН дека краткото и долгото име на земјата се однесуваат само на политичкиот субјект „Република Северна Македонија“, а не на географскиот регион „Северна Македонија“, дел од кој се наоѓа и во рамките на суверените граници на Бугарија.
– да ги повлече своите малцински претензии против Бугарија, потврдувајќи дека нема историски, етнички или други основи за барање статус на малцинство за која било група на луѓе, кои не се нејзини државјани, на територијата на Република Бугарија. Ова би било во согласност со клаузулата за немешање во внатрешните работи на Бугарија, утврдена во член 11 став 5 од Договорот од 2017 година.
– да започне процес на рехабилитација на жртвите на југословенскиот комунизам, репресирани на нејзината територија, поради нивната бугарска самосвест.
– да ја прилагоди со Бугарија содржината на нејзините наставни програми со цел објективно да ја рефлектира нашата заедничка историја, зацртана како централен елемент на Договорот за соседство, како и со цел да се елиминира образовната содржина што предизвикува омраза кон Бугарија.
– да ги идентификува заедно со Бугарија и да ги отстрани знаците и натписите на територијата на Република Северна Македонија, кои шират омраза кон Бугарија и Бугарите.
За тоа колку овие идеи ќе се преточат во обврски, доколку има одблокирање на евроинтегративниот процес од другата страна, Османи вчера на прес-конференција, потврди дека дебатата по однос на дефинирањето на патоказот се движи во таа насока, но дека тоа само покажува дека не се преговара за идентитетските прашања.
За краткото име, Османи рече дека, идејата била со една изјава, една нота да се надминат разликите и да се укаже дека краткото име – Северна Македонија е исто, како што е и долгото име – Република Северна Македонија.
Во однос на малцинските прашања, шефот на дипломатијата вели дека Амандманот 36 од Уставот, донесен по усвојување на Преспанскиот договор, веќе тоа прашање го регулира.
– Дека Република Северна Македонија презема обврска да не се меша во внатрешните прашања, освен за своите државјани, во државите во регионот. Тоа право го има Судот во Стразбур, кој што ги регулира индивидуалните малцински прашања на граѓаните, кои што живеат секаде низ Европа, изјави Османи.
По однос на прашањето за книгите, посочи два момента, прво – дека опашките на книгите од еден претходен сојуз од Југославија се непотребно бреме во новите сојузи, и второ – дека во делот на разликите во историските интерпретации историската комисија останува да биде инструмент или платформа за изнаоѓање заеднички погледи.
– Тука нема ништо спорно, затоа што тоа е обврска од Договорот од 2017 година, па и во однос на говорот на омраза и спомениците, за кои што, бугарската страна ги смета за навредливи, појасни Османи.
Писмото од бугарското МНР, претседателот на државата Стево Пендаровски го оцени како маркетиншки трик. Тој изјави дека нема што да бараме од Бугарија се додека во Софија не се направи политичка Влада и не се конституира Парламент кој ќе има мандат од четири години. Негова препорака е сега, во овој период, Владата да се задржи на акциските соработки со Бугарија со кои се гради довербата, но не и да се разговара за главните точки на разединување.
– Моја препорака до Владата е да се задржи до секторските, акциските соработки и воопшто да не се обидува сега, во овој период, или во наредниот, ако немаат шанса да направат Влада, да направи пробив по тие прашања, изјави Пендаровски.
Во однос на обвинувањата од опозицијата дека Владата го распродава државниот идентитет, Пендаровски, повикувајќи се на она што му го кажал премиерот, рече дека такво нешто, нема.
– Не можам да шпекулирам дали тоа се случувало. Можам да ви кажам само што премиерот ми кажа дека е разговарано. Од се што мене премиерот ми го кажа, нема такво нешто, ниту пишано, ниту вербално. Тоа е она што го знам, рече Пендаровски.
