Гледајќи некои ненаучни стојалишта кои постојано се повторуваат во јавноста, не само кај нас, сметам дека наспроти нив, појдовна точка на нашите дебати за модерните држави, народи, за нивното создавање, државност итн. треба да бидат неколку неоспорни работи и факти, кои ги потврдуваат и науката и логиката, за процеси низ кои поминале сите модерни народи и држави:
– Народите и државите во денешна смисла на зборот се производ на периодот во светската историја што следуваше по Француската револуција од 1789, и смртта на феудализмот како концепт за државно (и економско) уредување.
– Тој бран во нашиот дел од Европа дојде малку подоцна, но го одбележа речиси целиот 19 век и почетокот на 20 век кај сите балкански народи. Сите имаа преродбенички и револуционерни движења, и процеси на национално освестување, создавање на националните митови (и заблуди) итн.
– Некои порано, некои подоцна, главно низ многу војни, крв и солзи, ја извојуваа својата слобода и државност. Македонците најдоцна на Балканот добија своја држава, дури со АСНОМ 1944. Албанците конституирале држава малку порано, во 1912, Хрватите и Словенците биле признаени за конститутивни народи во СХС во 1918, Србите, Бугарите, Грците направиле самостојни држави порано во 19 век…
– Затоа, да се зборува за такви држави и народи во поранешни историски периоди, во средниот век или во Антиката – е ненаучно и сосем погрешно! Иако, многу национални митови и историите кај сите балкански народи почиваат токму на вакви, ненаучни приказни, и барање на „етнички“ корени во средновековните или античките држави.
– Наместо тоа, добро да се истакне дека претходно, на Балканот кој секогаш бил етнички прилично измешан, државите се граделе поинаку, многу брзо пропаѓале едни и се создавале нови, а сврзно ткиво или доминантен елемент на империите што подолго опстојувале биле религијата (рецидиви на теократија има во многу денешни балкански држави), а претходно во антиката државите се граделе со доминација на племенската припадност и племенските сојузи. Етничката припадност и националните митови се јавуваат како и кај сите народи во светот многу подоцна, главно во 19 век.
– Но, истовремено, да се вели дека Македонците постојат од 1944, или дека Албанците постојат од 1912, или дека Србите постојат од кога добиле автономија од Отоманската империја после востанијата во 19 век, Грците од 1821…е исто многу погрешно и ненаучно.
Сите овие народи имале историја и процес низ кој поминале, додека не созреала свеста и не се создале историски услови за нивните модерни држави. Негирањето на таа борба и историја, на стремежот за самостојност на било кој балкански народ не носи никому добро. А тоа, за жал, често си го прават балканските народи едни на други.
