Почитување на основните човекови слободи и права загарантирани со Уставот и ратификувани со меѓународни договори, спроведување на принципот на еднаквост, елиминирање на стереотипите за родовите улоги, превенција на сите форми на родово-базирано насилство врз жените, семејното насилство и утврдување на мерките и активностите за заштита на жртвите на родово базирано насилство и семејно насилство, донесување програма за реинтеграција на жртвите, има меѓу другото, за цел Предлог законот за спречување и заштита од насилство врз жените и семејното насилство што денеска беше предмет на јавна расправа на Комисијата за еднакви права и можности на жените и мажите, пренесува МИА.
Учесниците на расправата се согласни дека овој закон и одредбите што ги содржи претставуваат чекор напред во превенцијата и заштитата од насилство над жените и семејно насилство. Но, како што посочија, за тој да може да се спроведе треба да се зајакнат сите институции кои имаат надлежност во оваа сфера, како и да се обезбедат доволно средства за тој да не остане само како добро законско решение на хартија. Потребно е, нагласија тие, развој на специфични сервиси за поддршка за различни категории жртви.
Предлог законот содржи превентивни мерки, како и мерки за заштита на жртвите од повеќе видови и форми на родово базирано насилство. Со него се уредува постапувањето на институциите со должно внимание при заштитата на жените од сите форми на родово-базирано насилство и жртвите на семејно насилство, но и координацијата на институциите и организациите.
Министерката за труд и социјална политика Јагода Шахпаска во расправата посочи дека одредбите на законот јасно укажуваат дека насилството врз жените и семејното насилство не може да се сметаат за приватна работа и дека државата има намера преку сеопфатни и интегрирани политики да превенира и да ги заштити жртвите на насилство.
– Она што е исчекор во законското решение претствува поистапувањето со должно внимание. Тоа е обврска на сите институции, правни и физички лица кои сведочат или имаат индиции дека ќе се случи неков облик на насилство врз жените и родово насилство или семејно, дека треба да го пријават. Доколку тоа не се случи жртвата има право да покрене тужба пред граѓански суд и на крајот сите трошоци и докажување на невиноста на тој што не постапил со должно внимание паѓа на негов товар. Ова е сериозна придобивка, рече таа.
Законот, додаде таа, дефинира кои се органите на државна управа кои имаат обврска во своето работење да преземаат мерки за превенција, заштита но и постапување во услови доколку се случува насилство. Тие органи и институции, рече, се од областа на полицијата, социјалната заштита, здравството, образованието, обвинителство и судовите. Ова решение, потенцира Шахпаска, нуди мултидисциплиниран пристап и општествен одговор на насилството. Со Предлог- законот се предвидува брзо и ефикасно постапување на институциите, посебно судот во постапување и изрекувањето итни и на привремени мерки за заштита. Така, судот има обврска, веднаш, а најдоцна во рок од 24 часа по приемот на предлогот од Министерството за внатрешни работи и полицискиот извештај, без да одржи рочиште да одлучи за изрекување итна мерка за заштита „отстранување на сторителот од домот и забрана за приближување до домот“.
Шахпаска додаде дека се предвидува и програма за реинтеграција на жртвите на насилство, која вклучува модели за привремено домување, психичко советување со менторство, различни видови на финансиска помош специфично наменети за жени жртви на насилство, можности за образование за жените и нивните деца и обуки во различни области, како и мерки за вработување утврдени со закон. Економската зависност на жените, рече, е еден од главните елементи заради кои жртвите најчесто повторно се враќаат во семејството каде се одвива насилството.
Министерот за внатрешни работи, Оливер Спасовски, во расправата истакна дека со законот треба да се овозможи воспоставување стандардизиранa мрежа од институции, кои ќе гарантираат сет услуги за заштита од семејното насилство.
Станува збор, рече, за системски закон, комплексен според вклученоста на бројни институции надлежни за постапување – Центрите за социјална работа, полицијата, обвинителството и судовите – но неговата доследна имплементација, пред се, ќе зависи од подготвеноста на сите субјекти вклучени во системот на превенција и заштита од родово-базираното насилство.
-Законот само по себе нема да направи ништо. Мора сите заедно да работиме да ја креваме јавната свест, да се создава амбиент во кој жртвите нема да го кријат насилството, туку напротив ќе го пријавуваат, да создадеме амбиент во кој жртвата нема да биде жртва на јавно исмевање, туку во кој ќе ја добие потребната заштита и да работиме на малку поголема ефиканост на институциите, рече Спасовски.
Дороти Пачкова од Здружението за родова еднаквост ЕДНА МОЖЕ! кое е и иницијатор на јавната расправа, меѓу другото побара сервисите кои ќе бидат воспоставени постојано да се поддржуваат и да се овозможат услови тие непречено да функционираат. Сервисите кои ќе им се нудат на жртвите на насилство, рече Пачкова, треба да бидат различни за различни видови жртви на наислтво.
Исто така, според неа, треба да се размисли за дефиницијата ранливи жени. -За нас многу е важно ранливоста да се доживува не како предодредена, туку како стекната во одредени случаи и исклучително е важно е да се дефинира дека е општествено создадена ранливост. Тие не се родени да не можат да функционираат во ова општество, туку тоа општество не е направено да одговори на нивните потреби што само по себе ги прави ранливи, рече Пачкова.
Елена Димушевка од Националната мрежа против насилство врз жени и семејно насилство смета дека сите форми на насилство треба да бидат опфатени во посебни членови со цел институциите кои ќе постапуваат по нив полесно да можат да ги препознаваат. Таа е на сличен став како Пачкова, дека за ралични категории жени жртви на насилство е потребно да се воспостават специфични сервси за помош и поддршка.
Еден од најбитните елементи, рече таа е и што се регулира донесување на програма за реинтеграција на жрвтите. Но потенцира Димушевска, во законот не е наведено кој ќе ја финансира реинтеграцијата, како еден од најважните елементи кои треба да оневозможат повторно враќање на жртвата кај насилникот. Ако нема прецизна дефиниција кој ќе ги обезбеди овие средства, истакнува таа, повторно ќе остане добар закон, но, само на хартија.
Предлог законот во прво читање претходно помина на сбраниската матична Комисија за труд и социјална политика. Следува амандманска расправа во чии рамки, како што беше најавено денеска, ќе бидат поднесени амандмани со дел од забелешките што беа изнесени денеска.
