ЕМАНУЕЛ МАКРОН
Да, направивме многу во последните години. Значи, без оваа акција, без овој напредок во европскиот суверенитет и единство, несомнено ќе бевме престигнати од историјата. А освен тоа, доколку реагиравме како во времето на финансиската криза, ситуацијата ќе беше драматична. На финансиската криза пристапивме поделени и со мал суверенитет. Затоа ни требаа, се осмелувам да кажам, четири до пет години за да го решиме да го решиме тоа што беше решено за помалку од една година во Соединетите Американски Држави, од каде што дојде. Брзо реагиравме на кризите што ги доживеавме, обединето, што ни овозможува денес да застанеме заедно и да бидеме таму.
Сепак, дали е ова доволно? Може ли да се појавам пред вас со говор на задоволство велејќи: „Ете, ние направивме сè добро, прекрасно, Европа е силна. Ајде да одиме, да продолжиме“. Луцидноста и чесноста бараат од нас да признаеме дека битката сè уште не е добиена, далеку од тоа, и дека на хоризонтот на следната деценија, бидејќи токму овој хоризонт мораме да го искористиме, ризикот е огромен да бидеме ослабени, па дури и исфрлени. Затоа што се наоѓаме во невиден момент на пресврт во светот, на забрзување на големите трансформации.
Мојата порака денес е едноставна. Пол Валери, на крајот на Првата светска војна рече дека сега знаеме оти нашите цивилизации се смртни. Мора да ни е јасно дека нашата Европа денес е смртна. Таа може да умре. Таа може да умре, а тоа зависи само од нашиот избор. Но, овие избори мора да се направат сега.
Затоа што денес е прашањето за мир и војна на нашиот континент и нашата способност да ја обезбедиме нашата безбедност или не. Бидејќи големите трансформации, оние на дигиталната транзиција, оние на вештачката интелигенција, како и оние на животната средина и декарбонизацијата, се случуваат сега, а прераспределбата на производните фактори се случува сега. А сега се решава прашањето дали Европа ќе биде сила на иновации, истражување и производство или не. Затоа што нападот против либералните демократии, против нашите вредности, против – го велам на ова место на знаење – она што е самиот супстрат на европската цивилизација, одреден однос со слободата, правдата, знаењето, се игра сега или не.
Мојата порака денес е едноставна. Пол Валери, на крајот на Првата светска војна рече дека сега знаеме оти нашите цивилизации се смртни. Мора да ни е јасно дека нашата Европа денес е смртна. Таа може да умре. Таа може да умре, а тоа зависи само од нашиот избор. Но, овие избори мора да се направат сега.
Да, ние сме на пресвртната точка, а нашата Европа е смртна. Тоа едноставно зависи од нас. И ова е направено на многу едноставни набљудувања за да се документира сериозноста на моите забелешки.
Како прво, не сме опремени да се соочиме со ризикот што е пред нас. И покрај сè што направивме и што штотуку го наведов, пред нас е клучно прашање за темпото и моделот. Почнавме преродба. Самата Франција го удвои буџетот за одбрана. Ние сме во процес да го направиме тоа со овој втор закон за воено програмирање.
Но, на континентално ниво, ова будење е сè уште премногу бавно, премногу слабо наспроти раширеното повторно вооружување во светот и неговото забрзување. Кинеско-американската тензија доведе до зголемување на трошоците за оружје, технолошките иновации и зголемување на воените способности. Сега имаме непопречени регионални сили кои исто така ги покажуваат своите способности. Русија и Иран, да именувам само две. Европа е во ситуација на опкружување, туркана од многу од овие сили до нејзините граници, а понекогаш и во неа. Да, денес сè уште сме премногу бавни, недоволно амбициозни пред реалноста на ова движење и во контекст мора внимателно да го погледнеме, без оглед на идните рокови.
Соединетите Американски Држави имаат два приоритети. Соединетите Американски Држави на прво место, и тоа е легитимно, а потоа кинеското прашање. И европското прашање не е геополитички приоритет за годините и децениите што доаѓаат, без оглед на силата на нашиот сојуз и среќата денес да имаме администрација многу посветена на украинскиот конфликт. Така што, оваа ера кога Европа ја купуваше својата енергија и ѓубрива од Русија, производи од Кина, и ја делегираше својата безбедност на Соединетите Американски Држави, заврши.
Почнавме длабоки промени. Но, ние не сме во размери бидејќи се сменија правилата на игра. И затоа што самиот факт дека војната се врати на европско тло, но дека ја води сила со нуклеарно оружје, менува сѐ. Затоа што самиот факт дека Иран е на прагот да направи нуклеарно оружје менува сѐ. Првата промена на правилото.
Втората е дека на економско ниво, нашиот модел како што е дизајниран денес повеќе не е одржлив затоа што легитимно сакаме да имаме сè, но тој повеќе не се држи заедно. Очигледно сакаме социјалност и го имаме најдарежливиот социјален и солидарен модел во светот. Тоа е сила. Ние сакаме клима, со енергија без јаглерод, но ние сме единствениот географски простор што ги усвои правилата за да го постигне тоа. Другите не одат со исто темпо.
Сакаме трговија што ни користи, но со многу други кои почнуваат да ги менуваат правилата на игра, кои претерано субвенционираат, од Кина до Соединетите Американски Држави. Не можеме одржливо да ги имаме најпребирливите еколошки и социјални стандарди, да инвестираме помалку од нашите конкуренти, да имаме понаивна трговска политика од нив и да мислиме дека ќе продолжиме да создаваме работни места. Тоа не држи повеќе.
Европа е разговор кој никогаш не завршува. И тоа е проект, згора на тоа, кој нема граници. Од филозофска, цивилизациска гледна точка, тоа е точно. Никогаш да не заборавиме дека киднапирањето на божицата Европа се случи на наводно азиски земји од грчки бог. Има форма на нејасност и затоа не завршува. Токму овде, на Сорбона, Ернест Рeнан се запраша што е тоа нација. И дојде време Европа да се запраша што има намера да стане.
Во моите очи, да се зборува за Европа е секогаш да се зборува за Франција. Но, разбирате, живееме во решавачки момент. Нашата Европа може да умре, ви реков, и може да умре преку форма на историска измама. Тоа е затоа што таа направи многу работи во последните децении; тоа е дека, на некој начин, европските идеи ја добија Грамшиовата борба; тоа е дека сите национализми низ Европа веќе не се осмелуваат да кажат дека ќе го напуштат еврото и Европа. Но, сите нè навикнаа на еден дискурс кој е „да-но“, што ќе рече: „Ќе ставам во џеб сè што направи Европа, но ќе го поедноставам, но ќе го направам без да ги почитувам правилата, но јас во основа ќе го направам тоа со прекршување на неговите основи“. Во суштина, тие веќе не предлагаат да се остави зградата или да се урне, тие само предлагаат да нема повеќе правила за косопственост, да не се инвестира повеќе, да не се плаќа киријата.
А ризикот е што сите останати стануваат плашливи велејќи: „националистите, антиевропејците се многу силни насекаде во нашите земји“. Нормално е, има страв, има гнев во моментите на шок што ги доживуваме, токму затоа што нашите сонародници, насекаде низ Европа, чувствуваат дека можеме да умреме или да исчезнеме.
Одговорот не е во плашливоста, туку во смелоста. Одговорот не лежи во тоа да кажеме: „секаде се зголемуваат“ и да си кажеме: „Имаме избор“. Оваа година Британците ќе ја изберат својата иднина, Американците ќе ја изберат својата иднина; на 9 јуни и Европејците.
Но, изборот не е да се прави како што секогаш правевме, не е само да се приспособиме. Станува збор за преземање одговорност за нови парадигми. Значи, добро знам, по Волтер, тешко е да се биде оптимист – можеби за некои е дури и прашање на кредибилитет – го знам тоа. Но, тоа е форма на оптимизам, на волја.
Да, верувам дека можеме да ја вратиме контролата врз нашите животи, врз нашата судбина, преку моќта, просперитетот и хуманизмот на нашата Европа. И во основа, во време кога времињата се неизвесни, да се повтори, без добро да се цитира, она што Хана Арент го рече во „Состојбата на современиот човек“: најдобар начин да се знае иднината е кога настаните ќе се вратат, кога Неочекуваното е таму, најдобриот начин да ја знаеме иднината значи да даваме ветувања што ги исполнуваме.
Ова е дел од говорот што го одржа претседателот на Франција Емануел Макрон на Универзитетот Сорбона во Париз на 25 април 2024. Преземено од Независен.мк
ПРОЧИТАЈТЕ И: Sorbonne speech: Will Macron’s European plea be heard?
ВИДЕО од говорот на Емануел Макрон:
