пишува: МИРЈАНА НАЈЧЕВСКА
Луѓето во Македонија немаат однос кон јавното/заедничкото добро.
Прво ги купуваме клупите, контејнерите…, а за да преживеат, треба и стражари да платиме
Кој го штити, чува, јавниот имот во главниот град?
Со радари ќе се чуваат новите корпи за отпадоци
Основното училиште „Ванчо Николески“ од Лескоец цел на вандали
Одат на излет и ѓубрето си го оставаат таму
Свежо бетонираниот крак на улицата „Стамен Манов“ – моментално уништен
Уништен водопадот во Длабочица
Насилнички искршени клупите во паркот кај детската градинка Аличаир
…
Уништувањето на кантите за ѓубре е уништување на заедничкото добро, и уништувањето на зеленилото, и фрлањето смет на јавни површини, и градењето платформа на езерото Матка, и кршењето на детско игралиште, и поплочувањето на просторот покрај езерото, и испумпувањето вода од локалниот поток, и копачењето на асфлатот, и палењето на ѓубриштата и сечењето на трската во езерото и …
Едни велат дека за состојбата е виновно домашното воспитување, други дека проблемот има длабоки историски корени во непрепознавањето на државата како сопствена, трети дека станува збор за примитивизам, четврти дека е во прашање сиромаштијата, петти дека насилството станува редовна појава која се манифестира и на ваков начин, … Најверојатно има од се’ по нешто.
Во секој случај, станува збор за сериозен проблем кој добива се’ поголем замав.
Луѓето во Македонија она што е сечие го третираат како ничие, како туѓа одговорност, како нешто што нема никаква врска со нив самите.
Дури и Законот погодува на едно вакво распространето гледање. Според членот 16 од Законот за сопствеост и други стварни права “Ствари во општа употреба се ствари во државна сопственост кои ги користат сите физички и правни лица. За стварите во општа употреба се грижи и со нив управува Република Македонија …“
Во моментот кога некоја ствар ќе се прогласи за државна сопственост и грижата за таа ствар е само и единствено на државата, граѓаните ја губат врската со таа ствар.
Во некој момент се губи фактот дека таа – стварта во општа употреба – е направена или се одржува од пари кои ги плаќа секој граѓанин, или, таа стварта во општа употреба е и моја, многу лична, купена со мои пари.
Во некој момент станува неважно дека таа – стварта во општа употреба е корисна и за мене и дека мојот (не нечиј туѓ) живот ќе биде потежок без постоењето на таа – стварта во општа употреба.
Во некој момент исчезнува податокот дека таа – стварта во општа употреба е неопходна не само за функционирање на заедницата како целина, туку за преживување на секоја одделна индивидуа.
Во некој момент патриотизмот и љубовта кон сопствениот народ, стануваат чиста апстракција која се истрошува со ритуално поклонување пред симболите, наместо заштита на заедничкото.
Сигурно за ваквиот однос може да се бараат корените и во воспитувањето и во историјата и во сиромаштијата и во …
Меѓутоа, јас лично мислам дека станува збор за многу подлабока деформација. Ме плаши можноста дека станува збор за инфатилност на целото општетсво која се базира на себичност, за таков облик на заостанување во развојот во кој се уште не е достигнато нивото на свест за припаѓање на заедницата.
Или дури и за она најлошото, сериозни психички пореметувања на ниво на заедница кои само се манифестираат во потполното отсуство на разбирање на заедничкото добро.
Отсуството на разбирање на поимот заедничко добро на локално ниво и на ниво на држава, подразбира дека не може да се очекува ни елементарно разбирање на климатските промени како резултат на нашето делување, ниту пак практикување на било кој облик на заштита на животната средина кој бара делување на секој поединец.
Ригорозното казнување не е доволно. Ни воспитувањето. Мислам дека треба да пораснеме (како нација), или, да побараме професионална помош и да се лекуваме.
