Додека заканата од Русија за употреба на воена сила се наѕира, од Амнести интернешнл предупредуваат дека уште една ескалација на вооружениот конфликт во Украина ќе има катастрофални последици за човековите права во регионот; загрозување на цивилните животи, средства за живот и инфраструктура; возење акутен недостиг на храна; и потенцијално предизвикува масовно поместување.
Економските и социјалните права веќе имаат негативен импакт. Зголемувањето на цените на основните производи, храна и стока за широка потрошувачка, вклучително и медицински материјали, влијае на правото на луѓето на здравствена заштита и на соодветен животен стандард во Украина. Ова особено го чувствуваат најстарите, најмладите и оние со ниски примања. Правото на образование, исто така, беше погодено со чести прекини и затворање на училиштата во изминатите две недели поради безбедносни причини. Во самата Русија рубљата падна и цените растат.
„Заканата од употреба на воена сила од страна на Русија веќе влијае на човековите права на милиони луѓе во Украина и пошироко“, рече Ањес Каламар, генерален секретар на Амнести интернешенел.
„Последиците од вистинската воена сила веројатно ќе бидат поразителни. Неодамнешната историја на Украина е испрекината со конфликти во кои се вклучени руските трупи во Донбас и нелегалната анексија на Крим. Овие епизоди ја растргнаа заедницата и влијаеа врз животите на луѓето, бидејќи воените сили неказнето ги газеа правата на цивилите. Време е да се прекине тој маѓепсан круг“, вели Ањес Каламар, генерален секретар на Амнести интернешенел
Во воениот конфликт, цивилите мора да бидат заштитени и секој што прави злоупотреби мора да одговара. Амнести интернешенел внимателно ќе ја следи ситуацијата за да ги открие прекршувањата на меѓународното хуманитарно право (законите за војна) и меѓународното право за човекови права од сите страни.
Во 2014-2015 година, на врвот на вооружениот конфликт во Донбас, источна Украина, сите страни го прекршија меѓународното хуманитарно право што доведе до раселување на над еден милион луѓе. Повеќе од 13.000 луѓе загинаа, а билансот се уште расте.
Руската војска – литанија на злоупотреба
Врз основа на недостатокот на почитување на меѓународното право од страна на руските трупи во други случаи во изминатите години, што помина неказнето, Амнести интернешенел е крајно загрижена за веројатноста историјата да се повтори.
На пример, во Сирија во 2015 година, во серија руски воздушни напади врз станбени области во Хомс, Идлиб и Алепо меѓу септември и ноември загинаа најмалку 200 цивили. И во 2020 година, Амнести интернешенел објави дека руски авиони гаѓале училишта и болници во Сирија, за дел од нив ОН прецизираа дека треба да бидат заштитени од какви било напади.
Во тековниот конфликт во источна Украина, сепаратистичките сили поддржани од Русија го прекршија меѓународното хуманитарно право користејќи непрецизно експлозивно оружје во населени цивилни области, а истото го сторија и украинските сили. Тие, исто така, го стационираа и го користеа ова оружје од домовите и цивилната инфраструктура.
„Историјата на воените интервенции на Русија – било да е тоа во Украина или Сирија, или нејзината воена кампања дома, во Чеченија – е извалкана со бесрамно непочитување на меѓународното хуманитарно право. Руската војска постојано ги прекршуваше законите на војната со тоа што не ги заштити цивилите, па дури и директно ги напаѓаше. Руските сили започнаа неселективни напади, користеа забрането оружје и понекогаш очигледно намерно гаѓаа цивили и цивилни објекти – воено злосторство“, рече Ањес Каламар.
Амнести интернешнал е исто така особено загрижена од изгледите за создавање нови милиции на украинска територија. Таквите вооружени групи поддржани од Русија во Донбас се познати по нивното непочитување на правилата на меѓународното хуманитарно право и недостатокот на одговорност, како што беа и украинските провладини паравојски.
Потенцијална бегалска криза
Конфликтот во источна Украина предизвика целосна криза за човековите права во 2014-2015 година, чии последици продолжуваат акутно да се чувствуваат до ден-денес. Милиони луѓе беа принудени да ги напуштат своите домови, а оние кои се вратија или останаа во зоната на конфликтот живееја на работ на егзистенција, бидејќи економијата на регионот беше уништена. Стотици станаа жртви на вонсудски егзекуции и други незаконски убиства, тортура, киднапирања, присилни исчезнувања и произволни притворања извршени од сепаратистичките, како и од владините сили.
Според Министерството за социјална политика на Украина, околу 1,45 милиони луѓе сè уште се внатрешно раселени по бегството од конфликтот во Донбас и од окупираниот Крим. Самата помисла на ова е застрашувачка.
Д.Мишев
