За ден и половина, Русија се соочи со многу реална закана од вооружен бунт, при што претседателот Владимир Путин се закани дека ќе ги казни борците на Вагнер што маршираат кон Москва и ги окупираа градовите на патот – за потоа да падне ненадејниот договор со посредување на Белорусија, по што кризата се смири исто толку брзо како што се појави.
Но, многу нешта остануваат неизвесни, а експертите предупредуваат дека ова ретко востание веројатно нема да исчезне толку брзо без последици.
Путин сега мора да се справи со последиците од најсериозниот предизвик за неговиот авторитет откако дојде на власт во 2000 година, по серијата вртоглави настани што беа внимателно – и нервозно следени од светот и со навивање од Украина.
Гласниот шеф на Вагнер, Евгениј Пригожин, е испратен во Белорусија, очигледно без последици, но тој веројатно си нацрта мета на својот грб како никогаш досега.
Што е најново?
Пригожин, бомбастичниот шеф на групата Вагнер, се согласи да ја напушти Русија во соседна Белорусија во саботата, во договор со посредство на белорускиот претседател Александар Лукашенко.
Договорот вклучува повлекување на Пригожин од своите војници од нивниот марш кон главниот град. Кривичната пријава против него ќе биде отфрлена, изјави портпаролот на Кремљ во саботата.
Борците на Вагнер нема да се соочат со правна постапка за нивната улога во бунтот, и наместо тоа ќе потпишат договори со Министерството за одбрана на Русија – потег што Пригожин претходно го отфрли како обид да ги усогласи своите паравоени сили.
Војниците на Вагнер претходно тврдеа дека ги зазеле клучните воени објекти во два руски града; во саботата, според видеата автентицирани и геолоцирани од СИ-ЕН-ЕН , Пригожин и неговите сили се повлекоа од Ростов на Дон.
Не е јасно каде е сега Пригожин. Кремљ не знае каде се наоѓа, изјави портпаролот во саботата.
Како се случи ова?
Кризата во Русија избувна во петокот кога Пригожин ја обвини руската војска дека нападнала логор Вагнер и ги убила неговите луѓе – и вети дека ќе возврати со сила.
Пригожин потоа ги поведе своите трупи кон Ростов на Дон, а потоа тврдеше дека ја презел контролата врз клучните воени објекти во регионот Воронеж, каде што имало очигледен судир меѓу единиците на Вагнер и руските сили.
Пригожин тврдеше дека тоа не бил државен удар, туку „марш на правдата“. Но, тоа не ја смири Москва, а највисокиот безбедносен функционер ги нарече постапките на Пригожин „инсцениран државен удар“, објавија руските државни медиуми.
Руското Министерство за одбрана негираше дека ги нападнало војниците на Вагнер, а силите за внатрешна безбедност на Русија отворија кривична постапка против Пригожин.
Потоа следеше вонредно национално обраќање од Путин.
Во говорот што беше емитуван ширум Русија во саботата наутро по локално време, видно бесниот Путин вети дека ќе ги казни оние „на пат кон предавство“.
„Предавството“ на Вагнер беше „нож во грбот на нашата земја и нашиот народ“, рече тој, споредувајќи ги дејствата на групата со Руската револуција од 1917 година, која го собори царот Николај Втори во средината на Првата светска војна.
Работите беа напнати на теренот, а на цивилите во Воронеж им беше кажано да останат дома. Во меѓувреме, Москва ги засили своите безбедносни мерки низ главниот град, прогласувајќи го понеделник за неработен ден. Фотографиите покажуваат дека руските сили се во панцир и користат автоматско оружје во близина на автопат надвор од Москва.
Сите знаци укажуваа на претстојна вооружена конфронтација во главниот град додека се ширеа гласини и неизвесност.
Потоа, речиси ненадејно како што започна, краткотрајниот бунт згасна со договорот со Белорусија кој изгледаше како гаснење на пожарот – барем засега.
Што е следно за Пригожин и Вагнер?
Останува многу нејасно, како што ќе се случи со улогата на Пригожин во Вагнер и војната во Украина, и дали сите негови борци ќе бидат ангажирани во руската војска.
Портпаролот на Кремљ во саботата рече дека „не може да одговори“ каква позиција ќе заземе Пригожин во Белорусија. Самиот Пригожин даде малку детали за неговиот договор да го запре напредувањето кон Москва.
Групата Вагнер е „независна борбена компанија“ со различни услови од оние под кои е организирана руската војска, рече пензионираниот мајор на американската армија Мајк Лајонс во саботата. На пример, борците на Вагнер се подобро хранети од војската – што значи дека целосната асимилација би била тешка.
„Можеби некои ќе се отцепат“, додаде тој. „Тие луѓе се лојални на човекот, Пригожин, не на земјата, не на мисијата. Мислам дека имаме многу повеќе прашања кои не се одговорени во моментов“.
Опасноста не е завршена ниту за шефот на Вагнер, велат експертите.
„Путин не им простува на предавниците. Дури и ако Путин рече ‘Пригожин, ти оди во Белорусија’, тој сепак е предавник и мислам дека Путин никогаш нема да го прости тоа“, рече Џил Доерти, поранешен шеф на московското биро на СИ-ЕН-ЕН и долгогодишен експерт за руски прашања.
Можно е да видиме како Пригожин „ќе биде убиен во Белорусија“, додаде таа – но тоа е тешка дилема за Москва, бидејќи сѐ додека Пригожин „има некаков вид на поддршка, тој е закана, без разлика каде се наоѓа“.
Што значи ова за Путин?
Путин сега се соочува со вистински проблеми.
Повеќе експерти за Си-Ен-Ен изјавија дека, иако рускиот претседател го преживеа ќор-сокакот, тој сега изгледа слаб – не само пред светот и неговите непријатели, туку и за својот народ и војската. Тоа може да претставува ризик доколку има скептици или ривали во Москва кои гледаат можност да ја поткопаат позицијата на Путин.
„Да бев на местото на Путин, ќе бев загрижен за тие луѓе на улиците на Ростов кои ги бодрат луѓето од Вагнер додека си заминуваат“, рече Доерти.
Едно видео, геолоцирано и потврдено од Си-Ен-Ен, прикажува толпи кои топло го поздравуваат додека возилото на Пригожин заминува од Ростов на Дон. Возилото застана кога еден поединец се приближи и се ракуваше со Пригожин.
„Зошто просечните Руси на улица ги бодрат луѓето кои штотуку се обидоа да извршат државен удар? – рече Доерти. „Тоа значи дека можеби ги поддржуваат или им се допаѓаат. Што и да е, тоа е навистина лоша вест за Путин“.
Кој е Пригожин? Зошто би го направил ова?
Пригожин го познава Путин од 1990-тите и го доби прекарот „Готвачот на Путин“ откако доби профитабилни договори за угостителство со Кремљ. Но, сепаратистичките движења поддржани од Русија во Украина во 2014 година ја поставија основата за трансформацијата на Пригожин во воен лидер.
Пригожин го основаше Вагнер за да биде тајна платеничка група која се бореше и во источна Украина и, сè повеќе, за цели поддржани од Русија ширум светот.
Вагнер беше ставен во центарот на вниманието за време на војната во Украина, при што се чини дека борците постигнаа опиплив напредок каде што редовните руски трупи не успеаја. Сепак, останува уверувањето дека неговата брутална тактика предизвика голем број жртви.
Како што војната се одолговлекува, Пригожин и руското воено раководство се впуштија во јавна расправија, при што шефот на Вагнер ја обвини војската дека не им дава муниција на неговите сили и жали поради недостатокот на успеси на бојното поле од страна на редовните воени единици.
Тој постојано го критикуваше нивното справување со конфликтот, правејќи се себеси како безмилосен и компетентен во споредба.
Пригожин секогаш внимавал да ја насочи вината кон военото раководство на Русија, а не кон Путин, и го бранеше образложението за војната во Украина.
Така беше до петокот кога започна востанието.
Во вонредната изјава, Пригожин рече дека Москва ја нападнала Украина под лажни изговори, смислени од руското Министерство за одбрана и дека Русија всушност го губи теренот на бојното поле.
Стив Хол, поранешен шеф на ЦИА за операции во Русија, рече дека дури и искусни руски набљудувачи биле изненадени од неодамнешните настани.
„Сите си ја чешаат главата“, изјави тој за Си-Ен-Ен. „Единствената смисла што можам да ја извлечам од ден како денешниот е дека има двајца момци кои се нашле во неодржливи ситуации и морале да го најдат својот излез“.
Хол рече дека Пригожин можеби чувствувал дека загриза повеќе отколку што можел да џвака, додека неговата колона војници маршираше кон Москва. Но, во исто време, Путин се соочи со многу реални шанси да мора да победи околу 25.000 платеници на Вагнер.
Испраќањето на Пригожин во Белорусија беше потег кој го спаси лицето за двете страни.
Но, Хол рече дека Путин на крајот излегува со полоша позиција и ослабен.
„Путин требаше да го види тоа како доаѓа буквално пред неколку месеци. Ќе видиме како ќе заврши. Мислам дека приказната сè уште не е завршена“, рече Хол.
Извор: CNN
