Го знаете ли значењето на познатата латинска поговорка „Cogito, ergo sum” (мислам, значи постојам)? Во многу случаи, бојкотирањето е демократки механизам за изразување на незадоволство, непослушност и одбивање учевство на граѓаните во процес во којшто нема влијание.
Дури и политичките партии, посебно опозициските, можат да го употребат и во Собрание, кога знаат дека со гласања не може да се спречи донесување на одлука или закон. Но, бојкотот, во случаи кога имаш можност и моќ да влијаеш, како последица го носи обратното, мнозинството му дозволува на малцинството да решава за колективната судбина.
Што се однесува на референдумот на 30 септември, евентуалното бојкотирање од страна на граѓаните би им го отстапило донесувањето на една историска одлука за земјата и сите во неа, на 120 пратеници. Тоа би било исто како на референдум да гласаат 120 од 1.8 милион граѓани со право на глас. Ова станува уште по извесно сега кога имаме јавни изјави од страна на премиерот дека ако не се постигне цензус, одлуката ќе се донесе во Собрание, и доколку се постигне и мнозинството гласа „против“, тогаш тој ќе даде оставка и Договорот со Грција нема да стапи на сила.
Ако бојкотот успее, тоа нема да значи дека граѓаните не решиле. Напротив, преку бојкотирањето граѓаните ќе пратат порака: ние не постоиме, решете вие во Собрание. Да бидеш против еден договор и да не излезеш да го изразиш својот став – против еден демократски процес, нема ниту институционална, ниту патриотска логика. Единственото објаснување во овој случај е отсуството на храброста на тие што се против. Во отсуство на храброста да се каже „не“ на еден договор или процес, тие одбираат пропаѓање на процесот и неможност на граѓаните за изјаснување.
– Дали треба да бидеме „за“, или „против“?
Македонија е една мултиетничка, мултиконфесионална и мултикултурна држава. Причини за изолираноста од развиениот дел од светот се многу аномалии, како што е руинираната економија, отсуството на перспективи, обраованието и неквалитетното здравство, невработеноста итн. Сега имаме историски момент во којшто треба да избереме помеѓу две опции. Да прифатиме едно компромисно решение и да ги отвориме вратите на коишто тропавме речиси триесет години, или да продолжиме со изолација. Што е компромисот? И покрај сомнежите на јавноста во врска со дефинирањето на правниот и уставен статус на Албанците и албанскиот јазик, сепак, сите албански партии излегоа со кампања „За“ референдумот. Кај Македонците состојбата се чини посложена, иако не е таква. Тоа што треба да знаеме сите, е дека во конфликтни ситуации во коишто не може да има апсолутен победник, решението се бара во компромис.
Македонија и Македонците во овој случај направија помалку болен компромис во однос на другите земји во регионот. Албанија, којашто имаше спор со истата земја како и Македонија, со Грција, отстапи многу водни територии. Косово, за да се здобие со столче во ОН, прифати демаркација со Црна Гора отстапувајќи дел од територијата, а во меѓувреме, актуелниот претседател предлага и корекција на границите со Србија. Не се знае точно што ќе се размени, но и тоа се болни компромиси за двете држави. Со договорот со Грција, Република Македонија го задржува територијалниот интегритет, и со тоа дури обезбедува членство во НАТО. Македонскиот народ го цементира националниот идентитет, јазикот и културата. Освен тоа, ако сите гласаме „за“ интеграција во ЕУ и НАТО, ќе ги отвориме и економскитеи развојните перспективи. Ако мнозинството гласаме „против“, тогаш ќе го зачуваме името на држава без презиме, но и држава без население. Секој ден сме сведоци на растењето на бројката на граѓаните на Македонија што се одлеваат во правец на земјите на ЕУ, а во земјата гледаме уништување на институции, отсуство на адекватен кадар и како последица, опаѓање на квалитетот на услугите. Воедна ваква ситуација нашиот патриотизам ќе поживее не повеќе од една генерација. Последната генерација ќе живее „гордо“, неспособни за работа надвор од државата, а по нивната смрт државата нема да има наследници. Македонија без презиме ќе се претвори во масивна гробница, а виталната генерација ќе се „интегрира“ во ЕУ и ќе страдаат оддалеку за испразнетата држава. Или, можеби разнебитени и колонизирани од народите од регионот коишто знаеја како да се спасат и да ги развијат своите земји.
Оваа колумна е дел од граѓанската иницијатива „Зачекори напред!“, финансирана од Фондацијата Отворено општество – Македонија. Содржината е единствена одговорност на авторите и на ниту еден начин не може да се смета дека ги изразува гледиштата и ставовите на граѓанската иницијатива „Зачекори напред!“.