• Latest
Колозова ЦИВИЛ МЕДИА

Коренот на авторитарниот ум: Високото образование во Македонија

July 3, 2023

ДИК ги одби сите 57 приговори за првиот круг од локалните избори

October 23, 2025

Зеленски ја повика ЕУ да ги ослободи замрзнатите руски пари за одбрана на Украина

October 23, 2025

Самит на ЕУ: Зајакнување на европската одбранбена индустрија, зголемување на инвестициите во заеднички развој, производство и набавка за потребите на одбраната

October 23, 2025
Фотгорафија: Влада на РСМ

Мицкоски: Нема предвремени избори, не ги посакувам и сметам дека се непотребни

October 23, 2025

ИЗБОРНА ХРОНИКА: Ѓорѓиевски и Лабудовиќ го чистат Скопје; Димитриевски ветува паркинг и парк на иста локација; Милосим Војнески, кадидат за градоначалник во Македонски Брод се повлекува од изборната трка

October 23, 2025
screenshot-X-EP

Што содржи најострата резолуција за Србија досега усвоена од Европскиот парламент 

October 23, 2025

Пукал од БМВ додека одел на свадба во Желино – полицијата го уапси кога се пофалил на социјалните мрежи!

October 23, 2025
Фото: wikimedia commons

Амбасадорката Дир: САД воведоа санкции против енергетскиот сектор на Русија, дизајнирани да го зголемат притисокот за постигнување вистински мир

October 23, 2025
Скриншот од видео на ДИК

ДИК: Во 33 општини се завршени изборите за градоначалник во прв круг, во 11 општини има поднесено приговори

October 23, 2025
Фото: Wikimedia commons

Најмалку 40 мигранти, вклучувајќи бебиња, загинаа при потонување на брод кај Тунис

October 23, 2025
CivilMedia
  • ДОМА
  • ВЕСТИ
  • ПОЛИТИКА
  • ИЗБОРИ
  • ОПШТЕСТВО
  • СЛОБОДНА ЗОНА
  • АНАЛИЗИ
  • РЕГИОН
  • СВЕТ
  • ВОЈНА ВО УКРАИНА
No Result
View All Result
  • ДОМА
  • ВЕСТИ
  • ПОЛИТИКА
  • ИЗБОРИ
  • ОПШТЕСТВО
  • СЛОБОДНА ЗОНА
  • АНАЛИЗИ
  • РЕГИОН
  • СВЕТ
  • ВОЈНА ВО УКРАИНА
No Result
View All Result
CivilMedia
No Result
View All Result
Home СЛОБОДНА ЗОНА

Коренот на авторитарниот ум: Високото образование во Македонија

July 3, 2023 13:30
in СЛОБОДНА ЗОНА, ТОП 5
Колозова ЦИВИЛ МЕДИА

Катерина Колозова

Share on FacebookShare on Twitter

КАТЕРИНА КОЛОЗОВА

Кон крајот на минатата година, во рамки на научната установа во која работам, и во контекст на меѓународно истражување водено од Универзитетот за политички науки – Париз (Sciences Po) на тема „образование за носителите на одлуки во Западен Балкан“, изготвивме студија во која дојдовме до едно основно сознание. Имено, додека на Запад под образование за оние кои управуваат со институции се подразбираат области како „студии на политики“, „администрација“ (во француски контекст: мултидисциплинарна обука или сепцијализација за управување), студии на јавни политики и сл., во регионот на Западен Балкан, и особено во Северна Македонија, тоа образование е најчесто – правото, сите форми на студии по право. Анализата на сите образовни програми во земјава, ставена во контекст на регионот и сознанијата добиени од меѓународно релевантни студии на политики или управување, како и теренското истражување што го спроведовме, покажаа дека најтесно специјалистичко поле, кај нас, би било административното право.

Зошто е важна оваа констатација? Бидејќи нам, како на политичка култура, од оние кои управуваат со земјата до „управуваните“ (граѓаните, фирмите, организациите, итн.), ова ни се чини сосема природно – како да се владее ако не со носење и спроведување закони? Не постои концепт дека управувањето (governance) со институции и држава може и треба првенствено да се потпира на добри пракси, па вештини на управување (споредливи со менаџмент), та дури на крај со пишување и спроведување закони. Всушност, секаде на Запад, според литературата што ја консултиравме, законите се само рамката на добрите модели на управување, а не тоа на што се сведува самото управување со институции, држава и други облици на власт. На пример, студии како Law and Public Administration: A Love–Hate Relationship? [Правото и јавната администрација: Врска на љубови и омраза?] (2018), URL https://tinyurl.com/4ekc6vyk, и бројни други што ги цитираме, кои го анализираат „тензичниот однос“ меѓу правото и студиите на политики и управувањето, кај нас звучат дури и нелогично, чудно, спротивно на интуицијата – оти, во нашата политичка култура, управување и законитост е едно и исто.

Но, упатените знаат дека не е така. Особено оние кои се занимаваат со анализи, застапување и студии на политики ќе ви кажат дека управувањето подразбира општествени вредности, нивна транспозиција во институционални политики кои ќе ги направат тие вредности практично применливи, та дури потоа ќе ти формулираат и во термини на законски акти, за да се обезбеди практикувањето на политиките. Според последниот извештај на SIGMA (2022), перформансите на македонската јавна администрација, особено во поглед на нејзиното напредување кон ЕУ, се под средната или просечна вредност на Западен Балкан – и тоа токму поради отсуството на способност да се мисли во термини на политики на управување, вклучително и (не)способноста да се мисли реформски. Единственото за што се способни нашите институции е усогласување на законите со европскиот Acquis, но не постои концепт како од мртво слово на законот да се премине кон имплементација. А токму осмислувањето на применливи политики е чекорот кој недостига меѓу праксата и пишаниот збор на Законот. Според наодите на истражувањето кое го спомнувам на почетокот, причината за ова лежи во авторитарната политичка култура која се негува првенствено на студиите по право во нашата земја. А регионалниот преглед во рамки на конзорциумот истражувачки установи од Западен Балкан, воден од Sciences Po-Paris, покажува слична, но ни од далеку толку лоша слика. Како го знаеме ова? Прегледот на наставни програми низ регионот покажува доминација на правото, но и присуство на современи приоди кон управувањето како студии на јавни политики и сл. Кај нас, безмалку без исклучок, студиите по право, и административното право првенствено разбрано како право со административната димензија присутна како речиси празен украс, се изедначени со студии на добро управување.

Некој би помислил дека сме жртви на некаков неприменлив аналитички позитивизам во правната наука, според кој, независно од околностите во доживеаната стварност, безмилосно треба да се преименува законот, дури и ако му штети на општеството и единката. Да, нашите учени од областа, навистина, понекогаш звучат така. Исто така, според потесните анализи на учебниците кои ги спроведовме – авторитарноста е вградена во самата содржина на она што се студира како „добро управување“. Дури и не станува збор за „управување,“ според еден од нашите најреферентни учебници по административно право, ами за „вршење власт“ (па потоа и „вршење служби“), и тоа разбрано на начин каде поединецот му служи на системот, а не обратно. Погледнете ја дефиницијата на добро управување или, попрецизно, на администрирањето: „Вршење власт […] административната функција најчесто се остварува преку вршење власт заради заштита и обезбедување на јавниот интерес. За таа цел, администрацијата се грижи да ги усогласи приватните интереси со заедничкиот, јавниот интерес, обезбедувајќи им на граѓаните (и правните лица секако) да ги остваруваат своите права и правни интереси без да го нарушат јавниот интерес кој е точка на врзување на сите членови во општествената заедница“ (Давитковски и Данева-Павлова, 2018: 10). Секако „вршење јавни служби“ е исто така, дел од двослојната дефиниција која ја понудиле авторите, но „вршењето власт“ и издигањето на „јавното“ над правата и потребите на поединецот е основата и на ова практикување услуги на јавните служби.

Додека ја слушаме флоскулата „државата пред поединецот“, колективното пред индивидуалното, ние остануваме далеку од европските демократски вредности кои, според својата традиција, се либерални (дури и кога се конзервативни). Додека повеќето од нас ја подразбираме оваа флоскула како исправниот однос кон нештата, како општество остануваме далеку, ужасно далеку од европските вредности. Затоа и усогласувањето на администрирањето со Поглавјето 23, и првенствено со Европската повелба на темелни права, како на јавност, како на општество или, едноставно, како на политичка култура, ни се чини туѓо. Повелбата, според која јавните политики и институции му служат на Граѓанинот, а не обратно, овде одекнува некако лошо, како да е нешто погрешно, морално неисправно. Токму од тие причини, од причини на оваа слепа точка на нашиот заробен административен ум, оваа слепа точка на нашата авторитарна политичка култура – Македонија, како и во сите претходни години по падот на режимот на Груевски, според Фридом Хаус, и во последниот извештај останува во групата на држави со хибридни режими.


Текстот е личен став на Авторката. Дозволено е преземање на текстот според лиценцата Creative Commons 4.0. | Извор: Рацин.мк
 
Print Friendly, PDF & Email
Tags: високо образованиеЗападен Балканносители на функции
Share33Tweet21Send

НАЈЧИТАНИ 5

  • EУ испрати порака, Мицкоски молчи – Андонов со жестока критика

    183 shares
    Share 73 Tweet 46
  • Поранешен унгарски разузнавач по неодржувањето на средбата помеѓу Трамп и Путин: Она што сега изгледа како дипломатски успех, на долг рок ќе се претвори во сериозна трагедија

    127 shares
    Share 51 Tweet 32
  • Моќната ракета Томахавк ги собори Садам и Гадафи, може да го собори и Путин

    124 shares
    Share 50 Tweet 31
  • „На Ѓупците треба да им се забрани да гласаат“ – советник од десничарската МААК со скандалозен расистички испад во Неготино

    118 shares
    Share 47 Tweet 30
  • „Путин повторно го изигра“: Откажувањето на самитот во Будимпешта ја завршува фантазијата на Трамп дека ќе донесе мир во Украина

    100 shares
    Share 40 Tweet 25
CivilMedia

СЛОБОДНО.НЕЗАВИСНО.ОТВОРЕНО

  • ЗА НАС
  • ИМПРЕСУМ
  • КОНТАКТ
  • АВТОРСКИ ПРАВА
  • Политика на приватност
  • МАРКЕТИНГ

Следете нè

No Result
View All Result
  • ДОМА
  • ВЕСТИ
  • ПОЛИТИКА
  • СЛОБОДНА ЗОНА
  • АНАЛИЗИ
  • РЕГИОН
  • СВЕТ
  • ВОЈНА ВО УКРАИНА
  • ДЕЗИНФО
  • ФОРУМ
  • ГРАЃАНСКА АКЦИЈА
  • МАРКЕТИНГ
  • ИМПРЕСУМ