Низ Западен Балкан, транзицијата кон циркуларна економија полека се обликува преку разновиден спектар на иницијативи – некои предводени од локалните самоуправи, други од граѓанското општество, бизнисите или меѓународните донатори.
Иако предизвиците како што се политичката нестабилност, слабата инфраструктура и ограничената јавна свест продолжуваат, се појавуваат конкретни напори за поттикнување на одржливо управување со отпад, ефикасност на ресурсите и иновации засновани на заедницата.
Овие кратки написи истакнуваат примери од секоја земја во регионот, прикажувајќи ги раните чекори кон циркуларни практики кои имаат потенцијал да инспирираат поширока трансформација. Ја покануваме и нашата публика да сподели приказни и информации за други добри примери што ги знаат.
Во Црна Гора, поттикнувањето на компостирањето и практиките на циркуларна економија почна да се вкоренува, особено во руралните и полуруралните заедници. Една истакната иницијатива е пилот-проектот за компостирање во заедницата во Даниловград, развиен со поддршка на УНДП и Министерството за екологија, просторно планирање и урбанизам. Овој пилот-проект има за цел да ја намали количината на органски отпад што завршува на депониите со создавање на децентрализирани места за компостирање во парнерство со локалните домаќинства и земјоделци.
Едукативните напори и практичната обука одиграа значајна улога во ангажирањето на јавноста. На граѓаните им беа обезбедени контејнери за компост и упатства за тоа како ефикасно да управуваат со органскиот отпад од домаќинствата. Целта не е само да се намали притисокот врз депониите, туку и да се поттикне употребата на компост богат со нутриенти во локалното земјоделство, со што се затвора кругот помеѓу отпадот од храна и производството на храна.
На национално ниво, Планот за управување со отпад на Црна Гора (2022–2026) вклучува компостирање и биолошки третман како стратешки приоритети. Меѓутоа, како што е забележано во анализата на Европската агенција за животна средина (EEA), имплементацијата останува ограничена, а стапките на сепарација на отпадот сé уште се ниски.
Покрај компостирањето, групите на граѓанското општество како што е „Нула отпад Црна Гора“ активно работат на поттикнување намалување на пластиката, одговорна потрошувачка и подобри навики за рециклирање. Нивните залагања и кампањи за подигнување на свеста – особено оние кои ги таргетираат младите луѓе и заедниците со голем туризам – помагаат одржливоста да се задржи на јавната агенда.
Иако целокупната инфраструктура на циркуларната економија на Црна Гора е сé уште во ран развој, овие лолализирани напори за компостирање и подигнување на свеста одразуваат важна културна и еколошка промена кон одржливост.
Подготвено од тимот на ЗеленЦИВИЛ, со истражување и уредување поддржано од ВИ (ChatGPT/OpenAI), во рамките на иницијативата на ЛогЕкс мрежата.
Содржината е дел од проектот на ЗЕЛЕН Цивил „Дај петка!“ во рамките на Неделата на циркуларна економија на Западен Балкан (26 мај- 1 јуни 2025) под мотото „Од локални решенија до регионално влијание“ .
Иницијативата ја спроведува регионалната мрежа ЛогЕкс, каде ЦИВИЛ е членка, . Мрежата ја започна угледната тинк-тенк организација Балкан Форум од Косово, а со поддршка на Rockefeller Brothers Fund од САД.
