Само неколку недели откако последните украински војници во пристанишниот град Мариупол ѝ се предадоа на руската армија со надеж за размена на затвореници, Украина може да изгуби уште еден голем центар во Донбас – градот Сиевиродонецк, пишува Дојче Веле.
Северодонецк и соседниот Лисичанск се последните поголеми градови во областа Луганск – регионите Доњецк и Луганск се познати заедно како Донбас – сега делумно се контролирани од Кијив. Украинскиот претседател Володимир Зеленски изјави дека „жестоката битка“ за Северодонецк е една од најтешките во целата војна и ќе ја одреди судбината на регионот Донбас.
Откако руските сили ја презедоа контролата врз Мариупол, меѓу Украинците високи се стравувањата дека може да се случи уште една таква опсада во Северодонецк, каде што градоначалникот вели дека околу 10.000 цивили останале и покрај тоа што биле во фокусот на офанзивата на руските сили во Украина.
Центар на хемиската индустрија
Пред војната, градот броел околу 100.000 жители. Во советската ера, населбата во близина на хемиската фабрика Азот, најголемата во Украина, прерасна во нов град. Недалеку од Луганск, Доњецк и Харков, го добил името Северодонецк по реката Сиверски Донецк во 1950-тите.
Дмитро Фирташ, олигарх и медиумски магнат кој се населил во Австрија во 2014 година и му се заканува екстрадиција во САД поради сомневање за корупција, е сопственик на фабриката Азот, која главно произведуваше ѓубрива што се извезуваа во многу делови од светот.
Како и многу други фабрики во регионот, фабриката Азот во последниве години се соочи со суспендираното производство поради конфликтот во Донбас. Во Северодонецк има и неколку други хемиски фабрики, додека во Лисичанск се наоѓала нафтена рафинерија во руска сопственост, која одамна престанала со работа.
Сепаратизмот во Донбас започна во Северодонецк
Северодонецк е познат и по тоа што првиот обид за поделба на Украина беше направен таму пред речиси 20 години. На 28 ноември 2004 година, во градот се свика таканаречениот Сеукраински конгрес на пратеници од сите нивоа, на кој присуствуваа главно претставници на проруската Партија на регионите.
Партијата, формирана во Донбас, доминираше во регионот. Додека прозападните протести на Портокаловата револуција се одржуваа на улиците на главниот град Кијив, партијата се закани дека ќе прогласи автономија, со Харкив како центар и вклучувајќи осум источни и јужни украински региони, како и Крим и Севастопол.
Градоначалникот на Москва во тоа време, Јуриј Лужков, кој работел во фабриката Азот кога бел млад, беше истакнат говорник на конгресот во 2004 година. Подоцна, Лужков беше прогласен за почесен граѓанин на Северодонецк, во време кога украинските власти веќе му забранија влез во земјата поради давање сепаратистички изјави за Севастопол.
Иницијаторите на Сеукраинскиот конгрес не отидоа подалеку од општите изјави во 2004 година. За многу набљудувачи, сепак, состанокот го означи првиот, иако неуспешен, обид за формално политичко одвојување од Украина.
Следниот обид се случи 10 години подоцна, во пролетта и летото 2014 година. По руската анексија на украинскиот полуостров Крим, вооружените локални сепаратисти од Русија ги окупираа трите источноукраински градови Северодонецк, Лисичанск и Рубишне.
Украинската армија го ослободи регионот во јули 2014 година, а Северодонецк стана регионален воено-цивилен административен центар. Различни институции и универзитети се преселиле таму од Луганск. Во 2022 година, тие повторно се преселиле, овој пат во западна Украина.
Стратешко значење
Северодонецк и соседниот Лисичанск се од стратешко значење бидејќи го поврзуваат овој дел на Донбас со другите региони на Украина. Главниот фокус е на автопатот меѓу Лисичанск и Бахмут, бидејќи се користи за снабдување на украинската војска. Се користеше и за евакуација на цивили пред гранатирањето да ја направи рутата премногу опасна за цивилите.
Заземањето на Северодонецк и Лисичанск ќе и овозможи на руската армија да стигне до административната граница на регионот. Оттаму, руската армија може да напредува позападно кон Краматорск, уште еден административен центар во регионот на Доњецк. Краматорск е еден од последните големи индустриски градови во Донбас, кои сè уште се целосно контролирани од Кијив.
Подготви: Ј. Ѓорѓиоски
