Правосудството во Северна Македонија е регулирано со добри закони, но она што сериозно е недостиг е нивна имплеметација и наоѓање на мехамнизми за независно функционирање, извештајот на Греко, како и оценувањето на политиките опфатени со Поглавјето 23 од пристапувањето во ЕУ, Правосудство и темелни права, беше дел од разговорот на ЦИВИЛ Медиа со Андреј Божиновски , правен советник.
„Владеењето на правото, во однос на Поглавјето 23, во државата е многу далеку. Првин треба да се поработи на многу посуштиниски измени во законите и не само во нив, туку и во менталната матрица на играчите во правосудството за да се обезбедат тие демократски вредности на новата кривична постапка, на новите механизми за независност на судството…“ изјави Божиновски, оценувајќи ја оптата состојба на македонското правосутство.
Што се однесува до извештајот на ГРЕКО, Божиновски смета дека самите препораки бараат тешка задача во контекст на работите што треба да ги направиме како држава во однос на Етичкиот кодекс кои не се содржани во Етичките кодекси на државите во регионот.
„ГРЕКО оди чекор понатаму и предвидува Етички кодекс и за пратеници, според мене што мора да го има, како алатка во борбата против корупцијата . Исто така извештајот ги тангира и клучните прашања што се однесуваат на безбедување на сеопфатни механизими за борба против корупција, не само во Парламенотот, туку и во обвинителството, во судството… Иниституции работат на овие проблеми и мислам дека следниот извештај ќе биде доста попозитивен и дека во аспект на корупцијата препораките ќе бидат исполнети“, изјави Божиновски комнетирјачи го извештајот на ГРЕКО.
Сепак, фокусирајќи се на правосудството, Божиновски вели дека од една страна ги имаме сите потребни закони и документи, но проблемот, како и секогаш, е нивната практична примена.
„Практичната примена оди многу бавно, скоро е непостоечка не само во институционалната сфера, туку и во прцедуралната сфера. Наеднаш имаме во Европа, во 2006 година DU процес револуција, се менуваат кривичните закони, постапката станува отворена, со цел да го заштитисудијата од несоодветно влијание на полицијата и обвинителството. Судијата се прецепира како клучна фигура за владеењето на правото носител на трета власт, иднивидуално и отчетно и тој одговара само пред граѓанинот. Но, потребно е да се сфат демократските концепти и практично да започне да се применува оваа улога“, појасни Божиновски во поглед на соостјба на правосудството и што треба всушност да се подобри за да биде независно.
Еден од мехазмите за обезбедување на независност на судството е она на што инсистираа граѓанските здруженија, Судски совет во мешан состав од адвокати, судски експерти, обвинители, истакнати правници што ќе придонесе ослообдување од судии кариеристи што ќе заборават на својата судска пракса.
„Не постои власт во светот што не сака да го контролира правосудството. Сите власти, особено законодавната и извршнаат власт сакаат да го контролираат, бидејќи тоа е првиот иницијален момент кога граѓаните имаат контакт со државата. Влијанието на оваа власт е многу помало за разлика на претходната власт која директно имаше влијание врз правосудството“ , смета Божиновски.
Што се однесува до судбината на СЈО, односно новиот Закон за Јавно обвинителство, Божиновски не може да разбере зошто тој треба да биде предмет на политички игри и манипулации.
„Многу е просто. Пораката на меѓународната заедница е јасна. СЈО треба да постои како концепт… “, дециден беше Божиновски.
Биљана Јордановска
Камера: Дехран Муратов
Фотографија: Марија Вишинова
