САШО ОРДАНОСКИ
Од она што економско-финансиски дунстери како мене можат да го пронајдат на интернет, според податоците за кризната 2020 година, вкупната сеопфатна добивка на „Макпетрол“ изнесувала приближно 6.5 милиони евра. Во следната, не помалку кризна 2021 година, вкупната добивка – само за првите три квартали од таа година – изнесувала речиси 20 милиони евра, иако значаен дел од тоа отпаѓа на продажбата на акции во „ГА-МА“ АД, што се реализираше тоа лето, преку Македонската берза.
Претпоставувам дека, од ѓутуре, за 2020 и 2021 година, акционерите на „Макпетрол“ оствариле приближно 30 милиони евра профит. Би се рекло, не е лошо за македонски услови, во години во кои севкупното работење во светот под карантинско-пандемиски ограничувања силно се одрази врз светската економија на движење и транспорт, од што директно профитира нашето најголемо акционерско друштво за трговија со нафта и нејзините деривати. Впрочем, од компанијата пред само неколку месеци се пофалија дека „оствариле извонредно позитивен резултат, што покажува дека е во одлична состојба“. Лидер на пазарот.
Вчера, пак, истиот тој „Макпетрол“, а по објавувањето на Владината мерка за намалување на трговската маржа на горивата за 30-тина отсто, излегоа со заканувачко соопштение дека се создадени „непазарни услови“ и со „несоодветната методологија за пресметка, се доведува набавните цени да се повисоки од постоечката малопродажна“ цена, со што загубите ќе им бидат „огромни“. Тоа, велат од компанијата без многу двосмислености, „може да принуди одредени трговци да престанат да продаваат гориво, а тоа е опција којашто и ‘Макпетрол’ сериозно ја разгледува“.
Дополнително, од компанијата уште ѝ порачуваат на Владата дека „вештачкото држење на ниски цени на горивата, како социјална категорија“ ќе треба да го платат од своите годишни профити, а дека ваквата владина „популистичка мерки е неодржлива и може да создаде дополнителна паника меѓу граѓаните, зголемена побарувачка и недостиг на гориво“.
Со други зборови, „Макпетрол“ порачува дека, бидејќи му се чепка во џебот, ќе престане да точи гориво на пумпите, па власта нека му ја мисли.
Не знам дали вчерашната реакција на власта за „военото профитерство“ на некои домашни трговци се однесуваше (и) на „Макпетрол“, но на сите ни е јасно дека „вештачкото држење на ниски цени на горивата“ тукушто, од „невештачки“ причини, отиде по ѓаволите. Во синџирот на причините за тоа најважно место заземаат едни тенкови што газат врз една туѓа земја. Како што почна драматично да се покачува цената на барел нафта на светските берзи, можеби ќе стане исплатливо и Македонија да почне да ги експлоатира резервите на нафта кои лежат под Овче Поле. До таму е стигната таа ненормална работа.
Според тоа, како што се чини, можно е нашиот домашен нафтен лидер на пазарот навистина да загуби некој милион евра од годишниве профити. Дури и тоа чудо да се случи, некоректна е заканата со дестабилизирање и на пазарот и на државата за еден грст акционери да си го зачуваат профитот. Секоја држава има начини како да се справи со такви екстремни предизвици, ако дојде да мора да бира меѓу опстанокот на граѓаните и профитот на некоја компанија. Во колевките на капитализмот денеска се преземаат мерки без правно-капиталистички мирнодопски преседан на персонални и државни масовни санкции, заплена на движни и недвижни имоти, реквирирање на цели компании, забрани за располагање со капитал, акции и пари, бидејќи светот се соочува со војна во која нема да има профит што нема да остане нечепнат, освен во индустријата на оружје и погреби.
Во најмала рака, државата може времено да преземе управување со некоја приватна компанија (како што се случи со скопското парно греење зимово), а во најлош случај (навистина во најлош, ако и војната и последиците од неа ескалираат до неиздржливи граници) некому може да му текне и да национализира цели стопански сектори и фирми.
Затоа е важно, во овие деликатни времиња, стратегиските компании и пазарните лидери внимателно да си ги бираат и зборовите, а не пак акциите. Оти, во какво време живееме, ќе нема нив кој да ги жали.
Сите права се задржани. Текстот е личен став на Авторот.
