Бурe барут во вечната чекална на Европа – ова е насловот на обемниот текст во германскиот магазин Цицерон од атмосферата на војна во Украина на Западен Балкан. Додуша, авторот не мисли дека е можна нова војна на Балканот, но покажува недостаток на европска и каква било перспектива, го пренесува Вечерњи лист текстотобјавен од Дојче веле.
Томас Розер ја започнува својата статија за германското списание Цицеро со сцена од Белград: постери со Владимир Путин, графити и протести за поддршка на Русија во Белград, каде што некои ја нацртаа буквата „З“ како симбол на руската воена агресија врз Украина на нивните лични возила. Самата војна, вели германскиот автор, дојде во регионот на бизарен начин: кога на почетокот на март беспилотно летало од шест тони, лансирано некаде од Украина, се урна во Загреб на само неколку стотини метри од станбена зона.
Земјите од поранешна Југославија во никој случај не се прв избор на бегалците од Украина, но таму има многу Руси и Украинци. Во Црна Гора и затоа што многумина таму имаат недвижен имот, но сега е невозможно да подигнат пари од нивните руски сметки. Од друга страна, агентите за недвижности во Србија бележат невиден прилив на клиенти од истокот. Новодојденците од Русија се заинтересирани или да изнајмуваат мали станови или да купат поголеми“, пишува „Цицерон“.
На дојденците од словенската братска држава не им е потребна виза за влез, па затоа Белград заедно со Истанбул стана една од најпопуларните дестинации за Русите кои сакаат да заминат, без разлика дали сакаат да побегнат од Путин, војната и авторитарната држава или од последиците од санкциите. Градот на Дунав е лесно достапен: бидејќи Србија, иако кандидат за ЕУ флуктуира меѓу Истокот и Западот, досега не ги поддржа санкциите на ЕУ, државната „Ер Србија“ е една од ретките авиокомпании во Европа што сè уште лета за Москва и Санкт Петербург.
„Ние веднаш би се предале!“
Германскиот новинар потсетува дека во Србија сè уште е жив споменот за бомбардирањето на НАТО во војната на Косово.
Граѓанин на Белград кој бил во Призрен како регрут во 1999 година вели дека сега Западот ја плаќа „сметката“ за ова „незаконско“ бомбардирање, а НАТО е веќе соучесник во војната во Украина:
НАТО постојано се качува на врат на русите, 82% од српските граѓани сè уште се против членството во западната алијанса, и иако ниту Украина ниту Русија не го признаа независно Косово, „многу Срби ја гледаат Украина првенствено како непријател на рускиот пријател“. И белграѓанецот нема посебно разбирање за страдањата на Украинците: „Зошто идиотите не се предадоа наместо да дозволат да им се уништи земјата? Ако паднеа бомби на нашите новобелградски блокови во 1999 година, никогаш немаше да издржиме толку долго, веднаш ќе се предадевме.
Сцените од Харков или Мариупол ги потсетуваат луѓето во БиХ на сопствените искуства, пишува магазинот. Залудни беа сите наши протести за мир“, вели еден постар сараевчанец.
„Војната дојде. И ние бевме без храна, вода, нешто повеќе од 1.400 дена. „Тој додава:“ Украина ја чека истата судбина како нас.
Психологот и политички аналитичар Срѓан Пухало за „Цицерон“ вели дека многумина во БиХ ги потсетува на она што тие самите го доживеале пред три децении, но и по тоа што владата е поделена: „Повеќето Срби се на страната на Русите. Хрватите и Бошњаците се повеќе на страната на Украинците“, вели Пухало. Тој е убеден дека мислењето ќе се формира до степен што „поскапувањето или недостигот на некои суровини ќе се одрази на нашиот животен стандард“.
„Чекална на исцрпените“
Германскиот магазин предупредува дека цела Југоисточна Европа ги чувствува економските последици од војната, без разлика дали се должи на помалку туристи, поскапување на енергенсите или инфлација. Но, земјите од регионот кои се стремат да се приклучат на Европската унија се најтешко погодени: „Јазот во просперитетот помеѓу исцрпените кандидати во чекалната на ЕУ и нејзините соседи од ЕУ се заканува да стане уште поголем во оваа војна“. Албанија и петте држави од поранешна Југославија станаа „осакатени редовни гости во чекалната на ЕУ, измачени од авторитарни тенденции, емиграција и стареење на населението, но пред се од недостаток на перспектива“.
Од една страна, првобитната ЕУ, уморна од проширувањето, само неволно го води овој процес, кој и онака не е популарен кај западноевропските гласачи. Од друга страна, напорниот пристапен маратон е попречен од недостатокот на владеење на правото, популистичките владетели и недостатокот на судски реформи меѓу кандидатите.
Наместо перспектива, политиката за проширување на ЕУ стана енергично прислушување на местото, украсено со фрази, слатки зборови, ветувања кои се повторуваат како мантри и мафтање со паричник, пишува „Цицерон“. Весникот го цитира Душан Рељиќ од бриселската канцеларија на Берлинската фондација за наука и политика, кој вели дека чекањето за членство стана „константна состојба на работите“ бидејќи тие земји станаа „евтини производствени капацитети и снабдувачи на работна сила за ЕУ и пред се за Германија“.
Ако се се собере, Релиќ смета дека „земјите од Западен Балкан плаќаат повеќе отколку што добиваат од ЕУ“. Отворањето на пазарот доведе до годишен дефицит од десет милијарди евра во трговијата со ЕУ, при што добро образованите лекари, ИТ професионалци, инженери, медицински сестри и занаетчии го напуштаат Западен Балкан. Разликата меѓу членовите и не-членовите стана уште поголема во пандемијата и планираната програма за помош: „Грците или Хрватите од таа каса ќе добијат десет до единаесет пати повеќе по глава на жител од Србите и Албанците“.
Кој – и со што би војувал?
Последиците не се само економски, туку и политички: „Луѓето своето животно задоволство, меѓу другото, го мерат и по заработката. „Ако немаат ништо од демократијата, тогаш поддршката за демократијата паѓа, а десничарските популисти и националисти тогаш имаат лесна работа“, изјави Душан Релиќ за германскиот весник.
Написот се осврнува и на се погласните предупредувања за можна нова војна, особено во Босна и Херцеговина. Тој потсетува и на интензивните посети на западните политичари во регионот за да се ограничи влијанието на Русија во областа, но пренесува и проценки дека нова војна е речиси невозможна. Тој го цитира Срѓан Пухало, кој смета дека и покрај заканите на Додик за отцепување од БиХ, многу добро знае како реакцијата на Западот би била брза и жестока, а целиот регион е опкружен само со земји-членки на НАТО, па одредена воена помош од Русија не ниту реална опција – дури и да имала време и волја да се справи со тоа.
Но, дури и да има луѓе кои би сакале да војуваат, во Босна нема со што да се оди во војна. Немаме доволно функционална воена опрема, дури ни храна и тоалетна хартија за војската на бојното поле. Немаме ни пари да платиме за ваква војна. Второто прашање е кој воопшто би војувал. Нашите млади луѓе веќе заминаа на Запад, кој од нив би бил подготвен да се врати во Босна за да се бори во војната? го прашува Релиќ .германскиот новинар од Цицерон.
Напротив, Душан Релиќ смета дека само ако ЕУ се плаши дека руската армија наскоро би можела да избие на Јадранот, тој би можел да замисли „многу брз процес на проширување“ на Унијата. некаде во југоисточна Европа. „Тоа не се сврзани садови. “, цитира германскиот весник изјава на политиколог од Брисел.
