Во Европа денеска се слават Денот на Европа и Денот на победата над фашизмот. Годинава се навршуваат 72 години од покренувањето на иницијативата за создавање на Европската Унија и 77 години од крајот на Втората светска војна
Во земјите на ЕУ, на 9 мај акцентот е ставен на Денот на Европа, додека во Русија, како и во повеќето постсоветски земји, фокусот е на прославата на Денот на победата над фашизмот во Втората светска војна.
Денот на Европа – 9 мај, е воспоставен како ден на сеќавањето на декларацијата на францускиот министер за надворешни работи Роберт Шуман во 1950 година, која што се смета за прв официјален чекор во создавањето на ЕУ. Тогаш Шуман го презентира предлогот за создавање организирана Европа, како опција за одржување на мирот на европскиот континент. Предлогот познат како „Шуманова декларација“ се смета за почеток на формирањето на тоа што денес претставува Европската Унија.
Декларацијата се појавила како предлог за воспоставување на организација која ќе овозможи заедничко управување со индустриите за јаглен и челик на поранешните непријатели, Франција и Германија , со цел војната во Европа никогаш да не се повтори. Првично, активностите се однесуваа на создавање заеднички пазар за јаглен и челик на земјите основачи – Германија, Франција, Белгија, Италија, Луксембург и Холандија. Денес ЕУ ја брои 27 земји членки.
9 мај се одбележува и како Ден на победата над фашизмот, кога нацистичка Германија го потпиша инструментот за безусловно предавање. Со потпишувањето на Документот, доцна вечерта на 8. мај 1945 година (по полноќ, значи на 9 мај по московско време), Советската влада ја објави победата рано утрото на 9 мај, по церемонијата на потпишување во Берлин.
Всушност, Германскиот инструмент за предавање беше потпишан двапати. Првичниот документ беше потпишан во Ремс на 7 мај 1945 година од Алфред Јодл (началник на Генералштабот на германската војска) за Германија, Валтер Бедел Смит, во име на врховниот командант на сојузничките експедициски сили и Иван Суслопаров, во име на Советската висока команда, во присуство на францускиот генерал-мајор Франсоа Севез како официјален сведок.
По веста за германското предавање, на 7 мај ширум светот избувнаа спонтани прослави, вклучително и во Западна Европа и САД. Бидејќи Германците официјално го прогласија крајот на операциите во 23:01 часот по средноевропско време на 8 мај, тој ден се слави низ Европа како Ден на победата во Европа,”V-E Day“.
Бидејќи крајот на операциите се случи по полноќ по московско време, поголемиот дел од поранешниот Советски Сојуз го слави Денот на победата на 9 мај,
Со оглед на тоа што советската висока команда не се согласи со текстот на предавањето и бидејќи Суслопаров, релативно низок офицер, не беше овластен да го потпише овој документ, СССР побара во Берлин да се потпише вториот, ревидиран инструмент за предавање. . Јосиф Сталин изјавил дека Советскиот Сојуз го сметал предавањето на Ремс за прелиминарен документ.
Втората церемонија на предавање беше организирана во преживеаниот имот во предградието на Берлин, доцна на 8 мај, кога веќе беше 9 мај во Москва поради разликата во временските зони. Германскиот маршал Вилхелм Кајтел, началникот на ОКВ, го потпиша последниот германски инструмент за предавање, кој исто така беше потпишан од маршалот Георги Жуков, во име на Врховната висока команда на Црвената армија, и началникот на воздухопловниот маршал Артур Тедер, во име на Сојузничките експедициски сили, во присуство на генералот Карл Спац и генералот Жан де Латре де Тасињи, како сведоци. Предавањето беше потпишано во штабот на советската армија во Берлин-Карлшорст. И англиската и руската верзија на инструментот за предавање потпишани во Берлин се сметаа за автентични текстови.
Ревидираниот берлински текст на инструментот за предавање се разликува од прелиминарниот текст потпишан во Ремс со тоа што експлицитно предвидуваше целосно разоружување на сите германски воени сили, предавање на нивното оружје на локалните воени команданти на сојузниците.
И двата инструменти за предавање, од Ремс и Берлин предвидуваа силите под германска контрола да ги прекинат активните операции во 23:01 часот по средноевропско време на 8 мај 1945 година. Сепак, поради разликата во временските зони во Централна Европа и Москва, крајот на војната се слави на 9 мај во поранешна СССР и повеќето постсоветски земји.
Драган Мишев
