Албанскиот премиер Еди Рама рече дека не очекува самитот на ЕУ следната недела да го отвори патот за неговата земја да ги започне преговорите за членство и ја префрли вината на Бугарија. Во интервјуто за „Политико“, Рама, исто така, изразува поддршка за политичката заедница на Макрон – и разбирање за Србија.
Сите влади на ЕУ се согласија уште во март 2020 година да им дадат зелено светло на Албанија и Северна Македонија за почеток на преговорите за членство. Но, преговорите допрва треба да започнат откако Бугарија инсистираше на тоа дека сака отстапки од Северна Македонија во билатералните спорови кои се однесуваат на јазикот, историјата и идентитетот.
Иако блокадата на Софија се однесува само на Северна Македонија, ЕУ фаворизираше заеднички да ги решава кандидатурите за членство на Албанија и Северна Македонија – така што и Албанија е практично блокирана.
Тешката состојба на земјите од Западен Балкан е навремено предупредување за каприците на пристапот во ЕУ за Украина, која притиска среде руската агресија да стане кандидат за членство во ЕУ на самитот следната недела. ЕУ го даде тој статус на Северна Македонија во 2005 година, а Албанија во 2014 година, но сепак не успеа да започне разговори со ниту една земја.
Германскиот канцелар Олаф Шолц ја посети Бугарија минатата недела во обид да ја надмине блокадата на Софија пред претстојниот самит во Брисел, кој ќе се одржи во четврток и петок следната недела. Но, во интервју за „Политико“, Рама јасно кажа дека е песимист.
„Немам никакви очекувања. Мислам дека ништо нема да се случи. Албанија и Северна Македонија формално нема да отворат разговори за пристап“, рече тој, седејќи во кафена кожна фотелја во неговата канцеларија во Тирана.
На прашањето дали некои лидери на ЕУ сигнализирале дека разговорите може да започнат наскоро, Рама одговори:
„Какви сигнали можат да дадат? не се работи за нив. Повторно, се работи за Бугарија. Сите се согласуваат, сите поддржуваат, сите мислат дека ова треба да се случи, а ова веќе требаше да се случи. Но, нивната маневарска маргина е ограничена од Бугарија“.
Рама (57), поранешен кошаркар и сликар – кој ги прекри ѕидовите на неговата канцеларија со свои шарени уметнички дела – рече дека не очекува бугарските лидери да ја сменат својата позиција, бидејќи тие го претвориле спорот во толку големо прашање што е многу тешко да се повлече.
„Тоа е спирала. Влегоа во спирала. И од таа спирала, многу, многу е тешко да се излезе“, рече Рама, кој ќе присуствува на состанокот на лидерите од Западен Балкан и ЕУ во Брисел пред самитот.
Бугарските функционери ја бранеа својата позиција, инсистирајќи дека тие едноставно бараат од Северна Македонија да се придржува до претходните обврски и да бара заштита на правата на Бугарите во земјата.
Северна Македонија, од своја страна, изјави дека прави напори со добра волја да се ангажира со Софија и нагласи дека билатералниот спор не треба да го одложи почетокот на разговорите меѓу ЕУ и потенцијалната членка.
Рама потврди дека ако нема напредок овој месец, тој ќе побара кандидатурата за членство на Албанија да се третира одвоено од онаа на Северна Македонија – чекор што ЕУ досега не сакаше да го преземе, а официјалните лица тврдат дека би било подобро за регионалната стабилност доколку двајцата соседи би можеле да напредуваат заедно.
„Ако ништо не се случи во јуни, ќе побараме да се разделиме од оваа двојка која е изгубена во преводот“, рече Рама. „Уверен сум дека тоа е она што треба да го направиме, а потоа дали [лидерите на ЕУ] ќе се согласат или не, ќе видиме.
Албанскиот лидер, исто така, рече дека ја поддржува идејата на францускиот претседател Емануел Макрон за европска политичка заедница – организација која ќе биде отворена и за членки и за не-членки на ЕУ.
„Мислам дека е во право. Ова требаше да се направи одамна… затоа што ова е визионерско“, рече Рама, притоа одбивајќи да навлегува во детали за формата што заедницата треба да ја има.
За ова може да се разговара, но во принцип, да се има една политичка заедница која се организира на различни начини… е многу важно, а тоа е надвор од Европската унија што ја имаме денес… која очигледно не е способна да се соочи со предизвиците на времето што се лежи напред “, рече тој.
Макрон го постави својот план делумно како одговор на војната во Украина, сугерирајќи дека предложената заедница ќе биде побрз начин за Киев да се интегрира во европските политички структури отколку долгиот процес на пристапување во ЕУ.
Војната во Русија, исто така, ги истакна поделбите на Западен Балкан. Некои земји – како Албанија – ја следеа ЕУ во воведувањето санкции кон Русија, додека други – како Србија – не.
Иако Србија и Албанија често беа во несогласувања во текот на децениите, Рама се заложи за разбирање за позицијата на Белград.
„Морате да разберете дека Србија е во многу поинаква позиција од многу други, поради нејзината историја, поради нејзините посебни врски со Русија“, рече тој.
Тој рече дека верува оти Србија треба да воведе санкции со текот на времето, но предупреди да не го притискаат Белград, кој е силно зависен од Москва за снабдување со енергија, да го направи тоа прерано.
„Да се бара од нив да одат дотаму, и насекаде низ опсегот, во моментов е практично невозможно… Тоа е самоубиствено за нивната економија“, рече тој.
Преголемиот притисок на Западот врз Србија може да биде штетен за стабилноста на регионот на Западен Балкан, предупреди Рама.
„Понекогаш треба да се трпиме со другите и да разбереме што се случува, инаку не можеме да ја задржиме оваа заедница заедно за повисоки и подобри цели“, рече тој.
„Мислам дека Србија е на добар пат. Се разбира, не со брзината што можеби ја сакаме, ја посакуваме. Но, верувајте ми, другите сценарија се навистина многу лоши за сите, а особено за овој регион“, рече Рама.
Подготви: Д.Мишев
