Македонскиот судски систем е праведен само доколку сте богат, сметаат 73,4% од граѓан(к)ите, што е причина повеќе од половина воопшто да немаат доверба во правниот систем. Ова го покажа истражувањето: „Јавната перцепција и запознаеноста на граѓаните со Законот за бесплатна правна помош“.
Дури 66,3% од граѓан(к)ите знаат каде да побараат правна помош и нивен најчест избор е адвокат. Сепак, голем дел од анкетираните (70,9%), не се запознаени дали во Македонија постои можност за остварување на право на бесплатна правна помош. Висок процент, 84,7% од граѓаните не слушнале за Денови на бесплатен правен совет, а 92,5% од граѓан(к)ите не ги познаваат овластените здруженија за бесплатна правна помош. Според податоците од истражувањето, само 2,3% од граѓаните побарале бесплатна правна помош, подеднакво – во овластените здруженија и во подрачните одделенија на Министерството за правда.
Покрај тоа што најголем дел од граѓан(к)те не се запознаени со бесплатната правна помош, анкетираните сметаат дека корисниците на социјална помош имаат право на бесплатна правна помош.
Според податоците од истражувањето, загрижувачко е дека граѓан(к)ите сметаат оти не се сите еднакви пред правниот систем во земјата.
Додека 24,8% од граѓаните биле лишени од пристап до правда поради својата материјална состојба, 17,8% од граѓаните нема да побараат бесплатна правна помош дури и да имаат потреба во иднина. Од нив, 59,8% – како причина за небарањето на бесплатна правна помош ја наведуваат недовербата во правниот систем.
Овие податоци го отвораат прашањето за промена на системот на бесплатна правна помош. Промените, како што се наведува во истражувањето, треба да се насочат кон овозможување на неограничено и неусловено право на рекламирање на Законот за бесплатна правна помош и кон информирање на граѓаните за правото, условите и начините за добивање на бесплатна правна помош.
Во таа насока, велат од проектот „Пристап до правда во Македонија“, неопходно е и зајакнување на капацитетите на Министерството за правда и подрачните единици, како и на овластените здруженија за постапување по барањата на граѓаните.
Истражувањето на јавното мислење е дел од проектот „Пристап до правда во Македонија“, кој го спроведува Фондацијата Отворено општество – Македонија.
Марија Теговска
Фото: ЦИВИЛ