Во еден волшебен град постоела продавница на желби. Таму се можело да се купува, од љубов, здравје, богатство, убавина, среќа, па сѐ до кариера, успех и власт. Секоја стока си имала своја цена, а тоа ти била – одрекнување од нешто. На пример, за да купите искрена љубов требало да се одрекнете од богатство. За да купите богатство требало да се одрекнете од чесност. За да купите чесност требало да се одрекнете од луксуз. Најскапо ти било купувањето добро владеење. Тогаш требало истовремено да се одрекувате од другарство, сожалување и атерџиство. А над продавницата стоела рекламата: „Ако вашата желба не е исполнета – веројатно не сте ја платиле цената“!
Владата, за неполни две години, на надворешен план постигна спектакуларни резултати, далеку над балканските умови кои најчесто се робови на глорификација на лажното минато и газењето по сегашноста и иднината. Од држава во распад и ветена земја за криминалци, стасавме до високо почитувана држава, и не случајно што и Папата нѐ посети. Меѓутоа, на внатрешен план, кај што светот достигнува авионска брзина, ние сѐ уште се возиме со парна локомотива. Не се гледа ниту јасна ориентација на кај се движиме. Тоа ја ослабнува кондицијата на владата за долга пловидба по немирни води, за која ѝ е потребна првокласна морнарска екипа. Само еден од нив да не ја знае работата, не можеме ниту сидра да кренеме. Лудвиг Борне вели: „Владата се едрата, народот е ветерот, бродот е државата, а морето е времето. За да пловите брзо и без хаварија, сите треба да функционираат“. А ние со едни просечни функционери кои имаат натпросечни афинитети за злоупотреби, никако да тргнеме од пристаништето!
Банана држава – светски лидери
Чиле била најсиромашна држава во Јужна Америка, долги години водена од криминали и банди. По воениот удар предводен од генерал Аугусто Пиноче (кого го сметале за фашист), започна сосема нова ера. Владата го ангажирала познатиот американски економист Милтон Фридман со својата екипа. Тој вовел голема либерализација во претприемништвото и пазарот. Само во мали сегменти допуштил некаков државен интервенционизам. Ги поедноставил иницијативите и процедурите за ефикасен бизнис, воведе голема либерализација во користењето на државното земјиште и другите ресурси, и економијата тргна напред со големи чекори. Сега Чиле, не само што е најразвиена држава на тој континент, туку таа припаѓа и на групата „20 најразвиени држави на светот“.
Африканската држава Гана, од своето формирање е позната по невидената сиромаштија, криминал, глад и чести државни удари. Невработеноста била над 68 отсто. Промените почнувала во 1992 година кога со помош на Западот беше донесено технократско лидерство, која со голема либерализација ја доведе државата до развојно чудо. Сега таа држава е стасана до светско лидерство со економски раст од над 9 проценти годишно, а невработеноста е сведена на симболични 6 проценти. Живеачката е подобрена за цели 14 пати во споредба со 1992 година. Нејзиниот рамномерен развој во сите 216 општини е пример, не само за Африка туку и за целиот свет.
Боцвана е јужноафриканска држава со територија над 70 отсто пустина (Калахари). Пред 35 години била најнеразвиена земја на планетава со само 69 долари БДП по глава на жител. Со одлична екипа и организација со огромна либерализација, стаса до фантастични 14.400 долари БДП по глава на жител. Кога го прашувале боцванскиот лидер Серетс Љан Хама, која е тајната на успехот, тој одговорил – „Тајната е воопшто да нема тајни, туку врвни професионалци и огромна дисциплина“.
Во фаза на економски бум се и повеќе други африкански држави – Намибија, Ангола, Танзанија, Мозамбик, дури и Етиопија која е позната како светски бренд за умирање од глад, а сега има раст од девет проценти, и е рангирана меѓу 13 држави со најбрз развој на светот. Така што сега „Црна Африка“ која традиционално симболизира пучеви, граѓански војни, криминални влади, сиромаштија, болести, глад и жед, веќе не е толку црна. Таа станува светска гордост. Денес таму, силни брендови, вклучувајќи ги и „Russell Company“ во склоп на „London Stock Exchange Group“, познатиот светски синџир „Walmart-Massmart“, како и гигантите „IBM“, „Bharti Airtel“, а и многу други светски економски лидери се модерна локомотива за една друга Африка. Минатата година, дури седум од десет најбрзи економии на светот биле држави од тој континент. Тие се на пат да ги надминат и „Азиските тигрови“ (Кина, Индија, Јужна Кореа, Малезија и Виетнам).
Израел – стакленик на Европа
Израел територијално е помала од Северна Македонија. Има околу 21.000 км2, а над седум милиони жители кои живеат со пет пати повисок стандард од нашиот. Иако државата веќе 70 години е во континуирана војна со соседите, таа со години има економски бум. Таа докажа дека кога се сака и пустината се претвора во плодно земјиште. Во таа држава само 30% од територијата е обработливо земјиште. Тие можат само да го сонуваат нашето земјиште. Ама тие таа пустина секој ден ја претворуваат во прекрасни модерни плантажи. Вода има многу слабо, па затоа мора да ја десалинизираат морската вода која потоа ја носат во огромни базени. Првин ги користат за рибници, па потоа за наводнување по плантажи, најмногу по системот „капка по капка“. Производство е тесна поврзана со науката и технолошките софистицирани методи за енормно зголемување на приносот и квалитетот. Израел, зимно време ја снабдува целата Европа со продукти и заслужено го носи епитетот – „Стакленик на Европа“. Саул Сингер, авторот на книгата “The Story of Israel’s Economic Miracle“ (Приказната за економското чудо на Израел), вели – само врвен колективен ум и знаење може да го постигне тоа.
А каде сме ние ?!
Ние со години имаме едни функционери кои не заслужуваат да бидат ниту портири во тие институции. По некоја случајност тие се имаат качено во партиските врвови (заробени партии) и станаа господари на нивната среќа и на нашата колективна несреќа. А ние празно се тешиме – подобро само човек без црн имот, отколку црн имот без човек! Станавме општество каде што народот едвај преживува со своите десет прсти, а некои уживаат со милиони туѓи раце. Ако не се преземе нешто радикално и фронтално, од такви суштества само смртта ќе нѐ раздвои. При наши состојби, најдобро е партиите (ако имаат сила), да постават непартиски експерти барем во сферата на економијата и развојот. Тие никој нема да ги штити, за разлика од вакви дузина неписмени функционери заштитени од себе (или од партиска ѓаволштина). Па доста ни е од луѓе кои потекнуваат од времето кога беше среќа да си споменик, а несреќа да си човек. А и од нив кои имаат само лични желби и ситни резултати во големи пакувања. Треба да сфатиме дека често возвишеното и смешното го дели само едно влакненце. Секој компромис меѓу измамата и вистината е на штета на последното. Башка што таквите фрлаат дрвја и камења ако им кажете – благодарам отидете дома! А ние од такви фрлени дрвја и камења сакаме да изградиме држава.
Нам ни треба поголем пазар, затоа на регионален план ние најмногу треба да инсистираме на бесцаринска зона меѓу државите од Западен Балкан. Со тоа полесно ќе ги подготвиме нашите економии за конкурентност во европскиот пазар, а и многу полесно ќе тргнеме напред. Најголемо задоволство е кога ќе направите нешто што другите мислат дека е невозможно.
Преземање на содржините e ЗАБРАНЕТО (!!!), освен со писмена дозвола од ЦИВИЛ и тоа исклучиво според Условите за користење, авторски права и заштита на приватноста.
Повредата на авторските права е забранета со закон.
Врз основа на договор за соработка, оваа содржина е достапна за Плусинфо и Слободен печат без ограничувања.