Изолацијата на Белорусија се продлабочи во вторникот, откако комерцијалните авиони започнаа да го избегнуваат нејзиниот воздушен простор, Европската унија изработи нови санкции и официјалните лица изразија загриженост за благосостојбата на еден опозициски новинар.
Роман Протасевич беше уапсен во неделата, заедно со неговата девојка Софија Сапега, откако беше извлечен од авион кој беше пренасочен кон Минск, главниот град на Белорусија, во она што Западот го нарече киднапирање спонзорирано од државата. Авионот летал од Атина, Грција за Литванија.
Зошто постои несогласување во Белорусија?
Претседателот на Белорусија, Александар Лукашенко е на власт од 1994 година и е најдолг владетел на Европа.
Тој ја управува земјата од скоро 9,5 милиони жители со „железна тупаница“, контролирајќи ги медиумите и кршејќи ги опозициските движења и неистомислените гласови.
Тој започна шести петгодишен мандат во август 2020 година по избори за кои се сметаше дека се наместени, а неговиот реизбор предизвика повеќемесечни протести и противења, со дури 100.000 луѓе редовно излегувајќи на улиците во Минск, соопштуваат од Си-Би-Си.
Демонстрациите беа исполнети со насилни мерки и десетици илјади луѓе беа уапсени од почетокот на последната рунда протести.
Во април, Високиот комесаријат на Обединетите нации за човекови права ја повика Белорусија да стави крај на својата шема на бруталност кон демонстрантите.
Центар за човекови права со седиште во Белорусија, Виасна, документираше повеќе од 1.000 случаи на тортура меѓу притворените демонстранти.
Со потиснување на противењето преку груби полициски акции и држејќи голем дел од економијата на земјата под државна контрола, Лукашенко ја направи Белорусија неосоветски агол, претпазлив кон нејзините просперитетни соседи на НАТО и на Европската унија.
Кој е Роман Протасевич?
26-годишниот дисидентски новинар е глас против Лукашенко уште од тинејџерски години. Неговите протестни активности го избркаа од училиште, а подоцна и од Белорускиот државен универзитет, каде студираше новинарство.
Тој беше именуван за соработник на новинарството Вацлав Хавел во 2017-18 година, заедничка програма помеѓу Радио Слободна Европа и чешкото Министерство за надворешни работи, насочена кон промовирање на поотворени општества преку новинарството.
Протасевич беше ко-основач на каналот Nexta Live, кој се базира на апликацијата Телеграм за месинџер и има повеќе од еден милион претплатници. Каналот, кој е отворено непријателски настроен кон Лукашенко, одигра важна улога во емитувањето на протестите на опозицијата против претседателот во 2020 година, велат од Си-Ен-Ен.
Исто така, се емитуваше полициската акција за време на протестите.
Во ноември, Протасевич и неговиот коосновач на Nexta беа ставени на список на лица за кои се сметаше дека се вклучени во „терористичка активност“ и тој беше обвинет за организирање масовни немири додека работел во Nexta. Тој исто така е обвинет за нарушување на општествениот поредок и за поттикнување социјална омраза. Обвиненијата предвидуваат затворска казна до 15 години.
Протасевич избега од Белорусија во Полска во 2019 година поради притисок од властите, според „Медиа солидарност“, група која ги поддржува белоруските новинари. Подоцна се пресели во Вилнус, главниот град на Литванија, каде е и седиштето на опозициската партија на Светлана Тихановскаја.
За време на апсењето, Протасевич пишуваше за друга апликација за Телеграма, наречена Беламова.
Како е уапсен Протасевич?
Протасевич беше на летот во неделата од Атина до Вилнус.
Белоруските власти го приведоа во притвор, откако белоруските контролори на летот му рекоа на екипажот на авионот „Рајанер“ дека има закана од бомба против летот и му наредија да слета.Според Би-Би-Си, на летот било соопштено дека во авионот има бомба нарачана од Хамас, која би експлодирала над Вилнус. Хамас демантираше вмешаност.
На Белоруски борбен авион МиГ-29 му било наредено да го придружува авионот.
Тој беше виден во понеделникот во краткиот видео клип прикажан на белоруската државна телевизија, зборувајќи бргу и велејќи дека дава сведоштво за организирање масовни немири.
Руперт Колвил, портпарол на канцеларијата на ООН за човекови права, рече дека краткото појавување на Протасевич „не е смирувачко, со оглед на очигледната модринка на лицето и силната веројатност дека неговиот изглед не е доброволен и дека е принуден на„ признание “за тешки кривични дела. ”
Каква е меѓународната реакција?
Лидерите на ЕУ презедоа невообичаено брза акција како одговор на самитот во понеделникот. Тие се согласија да им забранат на белоруските авиокомпании да го користат воздушниот простор и аеродромите на блокот од 27 нации, воведоа санкции за официјални лица поврзани со пренасочувањето на летовите во неделата и ја повикаа Меѓународната организација за цивилно воздухопловство да започне истрага за епизодата која некои ја опишаа како државен тероризам или пиратерија.
Тие исто така побараа итно ослободување на Протасевич.
Полскиот авиопревозник ЛОТ и балтичките авиокомпании во вторникот започнаа да ја заобиколуваат Белорусија. „Ер Франс“, „КЛМ“, „Финер“, „Луфтханза“ и „Аустријан ерлајнс“ соопштија дека исто така ќе ги избегнат летовите над земјата.
Велика Британија, кој повеќе не е дел од ЕУ, исто така препорача превозниците да не летаат над Белорусија, а летовите на „Бритиш ервејс“ да ја избегнуваа земјата во целост.
Што се случува сега?
Шефот на Европската комисија Урсула фон дер Лајен рече дека блокот ќе воведе повеќе санкции што ќе бидат насочени кон „деловните субјекти и економските субјекти кои го финансираат овој режим“.
Некои велат дека повеќе санкции ќе направат малку за ублажување на ситуацијата и само ќе ја турнат Белорусија уште поблиску до Русија и ќе го намалат влијанието на ЕУ и други.
Премиерот на Канада, Џастин Трудо за апсењето на новинарот Роман Протасевич: „Однесувањето на белорускиот режим е безобразно, незаконско и целосно неприфатливо. Бараме веднаш да биде пуштен на слобода“.
„Лукашенко ќе стане сè полесен плен за Кремлин“, рече Александар Класкуски, независен политички аналитичар од Минск.
„Како земја „скитник“, на Белорусија ќе биде многу потешко да се спротивстави на барањата на Кремлин за воведување единствена валута, распоредување на воздушни бази и пристап до профитабилни белоруски економски средства.
Ирена Крџиќ
