Страв ги обзема Иранците, голем број бегаат од Техеран додека конфликтот со Израел ескалира

Страв ги обзема Иранците, бидејќи Израел ветува дека ќе продолжи да ја напаѓа Исламската Република поради нејзината нуклеарна програма, а многумина бегаат од поголемите градови, вклучувајќи го и главниот град Техеран, во потрага по побезбедни области.

Жител на Саадат Абад, богато соседство во северен Техеран кое беше погодено во израелските напади, изјави за Си-ен-ен дека слушнал експлозии цела ноќ, некои толку силни што ја потресле целата нивна станбена зграда. Како и другите луѓе во Иран кои разговарале со CNN, жителот побарал да остане анонимен од загриженост за својата безбедност.

Владеел хаос кога жителите истрчале на приземје откако почувствувале мирис на чад од блиската зграда која исто така била цела, рече жителот. Семејствата со мали деца се бореле да ги смират.

За разлика од Израел, главниот град на Иран, Техеран, нема модерни засолништа од бомби, па затоа градот мора да користи тунели, подруми или постари засолништа користени во војната Иран-Ирак во 1980-тите, последниот пат кога земјата се соочила со толку сериозна национална вонредна состојба.

„Во Техеран нема засолништа, луѓето одат во подруми“, изјави претседателот на Градскиот совет на Техеран, Мехди Чамран, за новинарите во неделата, додавајќи дека метрото може да се користи како засолниште „во екстремна криза“, но дека „ќе треба да го исклучиме системот“.

Метрото во Техеран ќе биде отворено 24 часа на ден почнувајќи од недела навечер за луѓето да се засолнат, објави портпаролката на владата. Училиштата и џамиите исто така ќе бидат отворени, рече таа.
Постарите луѓе во зградата во Саадат Абад ја споредуваа атмосферата исполнета со страв со осумгодишната војна со Ирак, во која ирачките вооружени сили го нападнаа западен Иран по должината на заедничката граница на земјите, рече жителот.

Иранските експерти рекоа дека со напаѓањето на станбени области во Иран, Израел „го преминал Рубикон“ – или ја поминал точката од која нема враќање – и провоцира напади од ист вид од Техеран.

„Ние не го поддржуваме иранскиот режим, но сме против Израел да напаѓа станбени области и цивили“, рече постар жител на Техеран. „Доколку Израел е против нуклеарната програма и воените капацитети на Иран, треба да ги таргетира тие области и да не создава друга ситуација како онаа што се случува во Газа.“

Израел уништи делови од палестинската територија и расели речиси целото население на Газа во својата војна против Хамас, ирански сојузник.

За оние што сè уште се во Техеран, секојдневниот живот засега продолжува и покрај стравувањата од проширување на војната. Полиците во продавниците за храна се полни, а претходно договорените собири се одржуваат, но тапанот на конфликтот никогаш не е предалеку. За оние со автомобили, има долги редици за купување бензин, а купувањата се ограничени на 25 литри, изјавија жителите за CNN.  Банкоматите работат, но во некои случаи количината на готовина што може да се повлече е ограничена.

Многу од оние што го напуштаат главниот град се упатуваат кон север, во близина на Каспиското Море, област која е порурална и изолирана. Но, жителите изјавија за CNN дека патиштата се толку заглавени што е тешко да се движат.

Едно семејство, кое не сакаше да биде именувано, одлучи да го напушти Техеран со своите две мали деца и нивните постари родители. Тие се загрижени дека владата сместила службеници и воени лидери во густо населени населби од горната средна класа – ставајќи ги цивилите во опасност.

„Не сакам да го напуштам мојот дом, но нема да ги ставам моите мали деца во оваа позиција“, рече таткото. „Се надевам дека САД ќе интервенираат за да ги спречат нападите меѓу двете земји.“

Во градот Шираз, во југо-централен Иран, долги редици за бензин се формираат низ градот. Жителите, исто така, се снабдуваат со храна, вода и пелени.

Автомобили полни со семејства со куфери и вода врзани за покривот се видени низ градот, а многу семејства заминуваат во село.

Во меѓувреме, ноќите станаа многу тивки во Техеран, рекоа жителите. Многу продавници се затворени и многу луѓе или го напуштиле градот или се премногу исплашени да одат на работа, рекоа тие.

Се очекува операцијата на Израел против Иран да трае „недели, а не денови“ и се одвива со имплицитно одобрение од САД, според Белата куќа и израелските претставници. Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху вети дека ќе „нападне секоја локација и секоја цел на режимот на ајатолахот“, осврнувајќи се на Врховниот лидер на земјата.

Израелската војска во неделата, исто така, издаде „итно“ предупредување за евакуација до Иранците што живеат во близина на постројки за производство на оружје, велејќи дека престојот во близина би им го загрозил животот.

Повикот на Нетанјаху за ирански бунт

Во ретко директно обраќање до народот на Иран, Нетанјаху во петокот ги повика граѓаните да „станат и да ги слушнат своите гласови“, откако Израел изврши смртоносни напади врз својот регионален непријател.

„Дојде време иранскиот народ да се обедини околу своето знаме и своето историско наследство, застанувајќи за својата слобода од злобен и угнетувачки режим“, рече Нетанјаху во соопштението.

Иранскиот режим останува непопуларен дома, каде што безбедносните сили продолжуваат со бруталното репресирање на дисидентите. Сепак, повикот на израелскиот лидер не наиде на одзив.

Многу од оние со кои разговараше Си-Ен-Ен не сакаа да бидат цитирани, дури ни анонимно, но никој не изрази никаква поддршка за повиците на Нетанјаху за бунт.

„Израел ја потценува нашата љубов кон нашата земја; идејата дека бомбардирањето на нас, на нашите домови, убивањето на нашите деца, ќе нè испрати на улица е шокантна. Сакаме да живееме мирно без разлика дали ни се допаѓа режимот или не“, изјави за Си-Ен-Ен 36-годишен маж кој сакаше да остане анонимен.

Некои Иранци изразија гнев и тврдеа дека никогаш нема да отстапат од барањата на Нетанјаху.

„Дали сакам режимот да не е на власт? Апсолутно. Дали сакам мојот град да биде бомбардиран од друг диктатор? Апсолутно не“, изјави за Си-Ен-Ен Неда, 28-годишна жена.

„Не дозволувајте лажните вести да ве измамат, реалноста за тоа што се случува во Иран, како Иранец кој всушност живеел во Иран, кој има семејство во Иран, е дека Израел на никаков начин не му помага на нашиот народ. Не ми требаат лажни вести и пропагандни говори“, додаде таа.

Истовремено, на социјалните мрежи се споделуваат видеа од непотврдени локации во кои се тврди дека голем дел од Иранците се радуваат на погодоците на израелските ракети на инсталациите на режимот на ајатолахот Хамнеи, а Иранците во дијаспората излегуваат на улица  барајќи пад на режимот во Иран.

Иран се закани дека ќе ги интензивира сопствените одмазднички напади ако Израел продолжи со непријателствата.

Над 200 лансирања на ракети од Иран беа пријавени во текот на ноќта кон неделата, соопшти израелската влада, а најмалку 13 лица се убиени во Израел, вклучувајќи три деца.

Неофицијалните бројки објавени од државните медиуми на Иран велат дека десетици во земјата се убиени и повредени во израелските напади. Иранските власти сè уште не го објавиле бројот на жртви.

Д. Мишев