Тековните политички препирки во јавноста се само еден од поводите за интервју со проф. д-р Људмил Спасов. Тој зад себе има импресивни научни достигнувања во областа на лингвистиката. Спроведува бројни истражувања за историјата на македонскиот јазик, дијалектите и низа други области во науката за јазикот и литературата. Со проф. Спасов разговараме за само два од неговите бројни научно-истражувачки проекти, разјаснивме неколку „основни поими“ како што се дијалектите и стандардниот јазик, како и за мотивите на оние што ги користат идентитетските прашања во тековните политички превирања на прагот од преговорите за членство во ЕУ.
Во опширното интервју со универзитетскиот професор Спасов кој, меѓу другото, е и претседател на Советот за македонски јазик, тој одговара на повеќе прашања поврзани со неговата научна работа во областа на лингвистиката, како и за актуелни општествено политички теми.
Тој гласно и јасно ги разграничува науката и политиката, што во овој клучен период е исклучително важно за општеството. Неговите ставови се засновани на неговото искуство како научник и општественик и можат да помогнат во разрешувањето на дилемите поврзани со македонските позиции во интеграцискиот процес во ЕУ.
Дебатата за идентитетските прашања во контекст на почетокот на преговорите за членство во ЕУ беше искористена за гола политичка пресметка меѓу антизападни инсталации и структури во земјата кои ги обвинуваат прозападните политички и општествени сили за предавство. Притоа, се користат „аргументи“ со кои се докажува „предавството“ на македонскиот јазик и идентитет. Но тврдењата за „губењето на јазикот и идентитетот“ се наивни. „Аргументите“ дека со дипломатската нота (Унилатералната декларација), политичките лидери на земјата се откажале од Македонците, од јазикот и идентитетот се погрешни.
„Овие работи се учат од 5-то до 9-то одделение. Кој ги научил добро, кој не ги научил негова е грешката, бидејќи морал да ги научи“ – вели Људмил Спасов во интервјуто за Цивил Медиа – „Кој ги научил добро, кој не ги научил негова е грешката бидејќи морал да ги научи. Сега се достапни и преку интернет, зборувам за официјалните сајтови. Има милион и една дискусија, милион и една паметна работа и милион и една глупост.“
Проф. д-р Спасов објаснува како јазиците влијаат едни на други во текот на историјата и како доаѓа до развивањето на една нова наука во 19-от век што се нарекува Балканистика.
„Постои народен јазик, постои географски простор во којшто се простира еден јазик, но тој јазик не се простира само таму, барем на овие простори секогаш е комбиниран со некои други јазици што е нормално. Тие јазици меѓусебе сакале и не сакале си влијааат и затоа не случајно во 19 век е развиена науката што се именува Балканистика којашто сака да покаже дека овие јазици мешајќи се меѓусебе се ускладиле. Тоа било огромно откритие пред крајот на турското царство. Меѓутоа секаде имаме мешање на јазиците и мешање на луѓето, барем во европската географија како во Шпанија, Португалија, Франција…“ – вели проф. Спасов.
Понатаму, соговорникот на Цивил Медиа го појаснува и поимот стандарден или литературен јазик. Тој го истакнува и значењето на Крсте Мисирков кој во својата книга „За македонцките работи“ ги удира темелите на создавањето на македонскиот стандарден јазик.
„Постои дијалектологија или географска лингвистика, меѓутоа кога постои држава мора да постои еден јазик што е стандардизиран, литературен јазик. Тој јазик има свои стандарди и служи на администрацијата, на војската, во науката во официјалната комуникација во политиката, тоа е стандарден јазик. Ние го имаме стандардниот македонски јазик, за првпат стандардизиран во 1903 година, со познатата книга на Крсте Мисирков „За македонцките работи“. Мисирков вели – јазикот на оваа книга од сега натаму ќе биде за мене македонцки литературен јазик. Мисирков вели, ако Македонецот од северна Македонија му подаде рака на македонецот од јужна Македонија, од западна на источна, тие ќе се вкрстат на оската Битола-Прилеп. Мисирков ги нагласува централните говори на западно-македонското наречје. Тоа е стандардниот македонски јазик, се базира на овие дијалекти“ – објаснува проф. Спасов.
Оттаму, станува јасно што значи македонски стандарден јазик и како тој се употребува во меѓународната комуникација. Тврдењата што ги изнесува опозицијата и ним блиските интелектуалци се без основа во општо прифатените дефиниции и принципи за меѓународна и дипломатска комуникација.
„Во меѓународната комуникација, сè она што се потпишува надвор од државата ако се работи за македонски јазик се потпишува на македонскиот стандарден јазик. Тоа е ситуацијата помеѓу дијалектите и стандардниот јазик и сè она што е меѓународна официјална комуникација се прави на стандарден јазик“ – појаснува проф. д-р Људмил Спасов во интервјуто за Цивил Медиа.
Во интервјуто за Цивил Медиа, универзитетскиот професор Спасов повлече извонредни паралели, посочи историски примери и одржа добра лекција за оние што не ги научиле лекциите уште во основно училиште.
Проф. Спасов ги препознава злоупотребите на научните и стручните звања за да се влезе во политичка битка. Тој се согласува дека актуелните превирања се последица од антизападни, односно анти-ЕУ тенденции и дека тоа се интереси раководени и од странски центри што работат спротивно на македонските национални интереси.
Проф. д-р Људмил Спасов заклучува дека луѓето не треба да дозволат да бидат инструменти во рацете на оние што имаат приземни мотиви.
„Луѓето, посебно младите треба да ги избегнуваат замките, да не дозволат да станат инструменти на политики што не се добри, не се позитивни, туку се борат за многу приземни цели“ – заклучи проф. д-р Људмил Спасов во интервјуто за Цивил Медиа.
Разговараше: Џабир Дерала
Камери, монтажа и фотографија: Ариан Мехмети
Преземањето е дозволено според условите на Creative Commons 4.0.
