Договорот во Белата куќа во понеделникот за следниот чекор – билатерална средба меѓу рускиот претседател Владимир Путин и украинскиот претседател Володимир Зеленски – се чинеше широко едногласен. Потоа дојде рускиот одговор.
„Беше разговарано за идејата дека би било соодветно да се разгледа можноста за подигнување на нивото на претставниците на руската и украинската страна“, рече помошникот на Кремљ, Јуриј Ушаков, информирајќи ги новинарите за телефонскиот повик на американскиот претседател Доналд Трамп со Путин.
Нема споменување на името на ниту еден од лидерите, ниту пак има индикација дека „претставниците“ би можеле да се подигнат на тоа ниво, пишува коресподентот на Си-ен-ен, Клер Себастијан.
Рускиот министер за надворешни работи, Сергеј Лавров, зазеде попомирувачки тон во интервју за државната телевизија подоцна во вторникот.
„Ние не одбиваме никакви форми на работа – ниту билатерални, ниту трилатерални“, инсистираше тој. Но: „Сите контакти што вклучуваат високи функционери мора да бидат подготвени со најголема грижа“.
На кремљински жаргон, тоа значи дека тие не се ни приближно подготвени да се согласат на ова. И тоа не треба да изненадува.
Ова е војна што Путин ја започна со еднострано признавање на дел од украинската земја (самопрогласените Донецк и Луганск Народни Републики) како независни. Тој тврдеше дека Украина е „неотуѓив дел од (руската) сопствената историја, култура и духовен простор“, и дека нејзиното одвојување од Русија е историска грешка.
Затоа, ако оваа средба се случи – како што вели Орисија Луцевич, директорка на програмата за Русија и Евроазија во „Чатам Хаус“ – Путин „ќе мора да го прифати неуспехот од седнувањето со претседател кој го смета за шега од земја која не постои“.
Исто така, според неа, тоа би било огромен пресврт во тонот што би било тешко да се објасни на рускиот народ.
„(Путин) толку многу им го испра мозокот на Русите преку државната телевизија дека Зеленски е нацист, дека (Украина) е марионетска држава на Западот… дека Зеленски е нелегитимен, зошто одеднаш разговара со него?“
Кремљ не само што рутински го доведува во прашање легитимитетот на украинскиот лидер, фокусирајќи се на одложувањето на изборите во Украина, што е противзаконски според воената состојба, туку во својот последен „мировен“ меморандум бара Украина да одржи избори пред да се потпише каков било конечен мировен договор.
Путин и другите руски функционери ретко го нарекуваат Зеленски по име, наместо тоа претпочитаат да го користат погрдниот прекар „кијивскиот режим“. И не заборавајте дека токму Зеленски беше тој кој отпатува во Турција на првите директни разговори меѓу двете страни кон средината на мај, само за Путин да испрати делегација предводена од автор на историски учебници.
Татјана Становаја, виш соработник во Центарот Карнеги за Русија и Евроазија и основач на „R.Politik“, кој обезбедува вести и анализи за Русија, тврди дека иако Путин не гледа на средбата со Зеленски како на критична во војна која за Русија е повеќе конфронтација со Западот отколку со Украина, тој сепак би можел да ја прифати средбата доколку смета дека ќе биде успешна.
„Клучните барања мора да бидат на маса и Зеленски мора да биде подготвен да разговара за нив“, рече таа за Си-Ен-Ен во интервју во вторникот.
Засега, Зеленски ги отфрли тие клучни барања, кои вклучуваат отстапување на територијата што Украина сè уште ја контролира. Но, Путин, тврдеше таа, го гледа Трамп како клуч за промена на тоа.
„Трамп се смета за овозможувач на руска(та) визија за спогодба и затоа САД треба да работат со Кијив за да ги поттикнат да бидат пофлексибилни, да бидат поотворени кон руските барања.“
Становаја сугерира дека Русија би можела да се обиде да ги држи САД на своја страна со тоа што ќе го стори тоа што го предложи Ушаков, предлагајќи нова рунда разговори во Истанбул, но со делегација на повисоко ниво, можеби вклучувајќи го самиот Ушаков и министерот за надворешни работи Лавров. Но, тој нема да ризикува „заседа“ со тоа што ќе седне со Зеленски само за да открие дека сите негови барања се одбиени.
Трамп го заврши својот ден во понеделникот објавувајќи на „Truth Social“ дека „започнал со подготвки за средба … меѓу претседателот Путин и претседателот Зеленски“. До моментот кога се разбудил и се вклучил во утринската емисија на „Fox News“ во вторник наутро, се чини дека сфатил дека ова не е завршена работа.
„Јас некако го договорив тоа со Путин и Зеленски, а знаете, тие се тие што мора да ги донесат одлуките. Ние сме, ние сме оддалечени 7.000 милји “, рече тој.
Путин нема причина да прифати во овој момент. Без да направи никакви отстапки, тој е награден со голем самит во Алјаска, отфрлање на барањето на Трамп за потпишување на прекин на огнот пред мировните преговори и рушење на сите досегашни ултиматуми за санкции. Откако малку го намали обемот на ноќните напади со беспилотни летала врз украинските градови досега во август, Русија повторно ги засили во понеделникот навечер, лансирајќи 270 беспилотни летала и 10 проектили. Ако притисокот на Трамп врз Зеленски сè уште не ги дал резултатите што ги сака Москва, секогаш постои воена сила на која може да се потпре.
Единствениот неочекуван елемент за Русија во овој момент е кого Трамп ќе обвини кога овој најнов мировен напор ќе пропадне?
Подготви: Д. Мишев
Превод: Н. Цветковска
