Општество заразено со национализам

пишува: Илија Балтовски

Размислувања на тема…

Дефиниции и препознавање

За жал, легнуваме со национализам и се будиме со национализам тоа е катастрофата на нашето општество. Дополнително навлезен во сите пори на општеството, почнувајќи од изборите( и малите и големите партии беа базирани 70% на национализам). Ние сме  заразено општество, заразено со национализам.

Јас сум роден и растев во Битола долго време. Ние немавме многу допирни точки иако и кај нас има Албанци, ама тие секогаш  биле дел од нас. Никогаш немало никакви проблеми сѐ до конфликтот во 2001. Национализмот како поим во тоа време не го познавав воопшто. Кога почна да се разгорува во деведесеттите години и кога почнав да размислувам зошто овие луѓе, знаете Македонците како велеа тие ни бараат ова, тие ни бараат тоа и почнав да се прашувам, да размислувам, од каде сето ова. И кога дојдов на студии во Скопје, почнуваш да се дружиш, па ти кажуваат податоци кои те фрапираат: вработен во пошта нема шанси да е Албанец, во банка исто, и сфаќаш како всушност се одвиваат работите. И затоа за корените на национализмот зборуваат повеќе жртвите. Во Македонија, жртви на национализмот секогаш, можеби и уште се, биле Албанците. А да не зборувам за Ромите кои и ден денес не знам што сѐ претрпуваат. Македонците имале различни форми на национализам, во осумдесеттите биле системски, потоа се измениле, станале партиски, индивидуални…, добро е што сега може да се разговара на оваа тема за да  се направи некаков прогрес. Ги воспитуваме нашите деца да се зближуваат учејќи ги дека разликите меѓу нас се богатство, а не нешто што треба да не разединува, туку да не соединува. Многу малку се познаваме, многу малку учиме од други и тоа е нешто на што треба многу да се работи.

Како со национализмот?

Најзначајно во борбата е акција-реакција. Пред некое време начекав еден текст од американски левичар, новинар, можеби анархист, насловен „Антинационалистички национализам“. Човекот бил во Германија последните неколку години каде се јавија многу неофашистички групи, што јавно го изразуваат својот национализам и како реакција на тоа излегуваат антинационалистите на протест. Американецот бил на некој таков протест, марш. Тие што го организирале маршот излегуваат со американско знаме. Тој бил запрепастен, ги прашал одите на марш антинационалистички со американско знаме? Му одговориле па тие не ослободија од фашистите итн. Ги прашал дали знаат што значи американското знаме. Им рекол тоа претставува само Холивуд, кока –кола и апсолутистичка моќ на капитализмот на светскиот пазар. Во текстот набројува што им кажал што се направиле Американците во име на национализмот… Вечерта сите постери каде пишувало антифашисти бил исчкртан фашисти и заменет со антигермански. Коментарот на авторот е дека многу е лошо кога ќе тргнеш во антифашистички процеси, ама она против кое делуваш го создава чудовиштето во тебе. Национализмот нема крај, очигледно, дури кога одиш на антинационалистички протест дури и тогаш има шанса да станеш националист во однос на некои други групи.

Државата секако има одговор, и законски сме добро потковани. Како и во секоја сфера, ние имаме перфектни закони, но имплементација – нула. Како пример, дури и зелените партии коишто најчесто се левичарски настроени, коишто ги почитуваат тие антинационалистички права, родови, еднаквост за сите, ги застапуваат тие, дури и тие кога ќе дојдат на власт, не се држат до своите постулати,  дури и зелените партии, коишто велат дека се најлиберални. Тоа значи дека од другите партии, националните или социјалдемократи или кои било, не можеме да очекуваме дека ќе си ја сечат гранката на којашто седат, за жал.

Кога станува збор за граѓанските организации може да се збори многу. На пример, кога „За нас се работи“ стана граѓанска организација, идејата беше да бидеме опозиција на некои граѓански организации. Затоа што сметавме дека, за ова што го зборуваме денеска тука, граѓанските организации, не прават ништо во однос на тоа за што се основани, со исклучок на неколку. Да информираме луѓе, да едуцираме и на крај да ги активираме граѓаните. И увидовме дека тоа е лесно остварливо доколку се вложиш максимално во тоа. Тоа навистина бара енергија, време, бара и средства, нормално, и работа. Меѓутоа, кога излегуваш со таква агенда, почнуваш да им пречиш на овие другите. И наидовме на отпор од организациите. Тие што беа комотни со години и години, на оние што им покажавме како треба да работат граѓанските организации, се свртија против нас. Наместо државата, оние што се на власт да ти бидат некаков опонент, ние наидовме на поголем проблем од тие што треба да ни бидат сојузници. Мислев дека за време на Шарената револуција граѓанските организации доживеаја некаква ренесанса и мислев дека ете, конечно ќе почне да се решава нешто, за само по неколку месеци од освојувањето на власта на СДСМ, сите сфативме дека тие што беа најгласни, направија најголема штета на граѓанските организации од кои мислам дека уште долго време нема да можат да се оправат.

За жал, поединци направија голема штета врз цел сектор, која нема да се надомести уште долго време. Уште многу време ќе треба да се стекнува доверба кај луѓето, а за да се створи доверба треба навистина добри и посветени организации. Значи да бидеме поактивни на терен, да се тргнеме од канцелариите, проектите што ги бркаме да бидат повеќе насочени кон активности на терен отколку кон некои други активности… да бидат опипливи…

До кога национализам?

Дали може да се сузбие… Па, се додека има нација, ќе има и национализам. Тоа е редот на нештата, така што нема никогаш во корен да се сузбие, меѓутоа, секако дека може да се делува.

Главното решение е образованието. Уште од најмали нозе државата треба да вложува во образованието, а  и ние граѓаните. На пример, јас работам во една средина каде што, како да кажам, кога отидов мислев дека за една недела ќе си одам од работа. Но, тоа е тоа, мора да работиш нешто, мора да вадиш леб.  Веќе неколку години, се дружиш со тие луѓе, почнуваш некако да комуницираш… Главниот проблем дури почнав да комуницирам беше да ги научам да слушнат нешто, значи воопшто не те слушаат. Како со ѕид да разговараш. Па одиш ви кафеана –„па чекај сега не јас ќе кажам, е не ти ќе ми кажеш…“, станува збор за луѓе од 45-50 години, не може нив да ги преструктуираш.

Но, прво мора да се воведе едно ниво на основна комуникација. Проспектирање, за луѓе на коишто им даваш да се искажат, ти ги кажува сите проблеми, ти само слушаш, и кога ќе му кажеш кој е неговиот проблем, тој не може да го одмине. И ние самите во секојдневната комуникација, каде што ќе видиме таков проблем, барем јас, се обидувам да влијаам на луѓето, барем малку да скршнат од тоа, иако е тешко… но одговорноста, покрај државата и граѓанските организации, е и на самите граѓани, треба сите да работиме на секојдневната комуникација.

*

Експеримент:

Случајно, на Фрјсбук, направив еден експеримент за објавата на Дуа Липа, за Голема Албанија, па потоа и на Некст Тајм, со Голема Македонија, Александар Македонски и така натаму. Тоа ме  испровоцира да направам еден фотошоп, глобус од земјата и напишав Македонија на цел глобус и го објавив тој статус. Постот доби 100 и повеќе лајкови, голем дел националисти кои и го шеруваа, мислејќи дека јас навистина тоа го мислам, дека Македонија е цел свет. Можете да замислите до колку сме загрозени од национализмот.

Колку и да се трудиш дома да објаснуваш дека тоа е рак рана на секој човек, имам 16 годишен син во средно училиште, секој ден се соочувам со такви глупости колку и да го воспитуваш тој сепак ќе те изненади со катастрофални случки и работи кои ги чул, разбрал, прочитал…

Текстот е дел од проектот „Зелените доаѓаат“  што ЦИВИЛ го спроведува во соработка со Фондацијата Хајнрих Бел.