ВОЈО МАНЕВСКИ
Деновиве секој втор наслов во медиумите е поврзан со маслото за јадење. Во продавниците го нема, поскапен е за 30%, се крие во магацините на маркетите и слични податоци, кoи ја надополнуваат веќе постоечката паника околу недостатокот на продукти за исхрана. И ете така еден продукт кој го забележувавме кога требаше да се стави во салатата или кога загорува на тавчето со јајца, стана главен предмет на дискусија. Комшиското гранапче стана простор за разменување на информации за состојбата со зејтинот на националната сцена. Цената е повисока, ама нужен е за исхраната. Расправиите се секојдневни и сѐ си мислам, ако државата воведе правило за купување на само по едно или две литри зејтин, маркетите ќе мора да направат измени на ентериерот.
„Лево покрај оградата имате зејтин. Можете да купите само по два литри без разлика кој бренд ќе го одберете, на каса не донесувајте повеќе литри, зошто фискалната не дозволува да се наплатат“.
Времешните мои комшивки со двојна диоптрија ќе се намачат да ги прочитаат имињата на пластичните шишиња, ако од дома им е наредено токму тој зејтин да биде купен.
– УУУ oган да го изгоре, како ли се викаше! Дете а бе тој зејтинот што го купува снаата кој беше?
Се разбира најголемиот дел од младите домаќинки не купуваат од гранапчето во нашето маало, зошто тоа го прават во големите маркети и молови, каде со големи колички се шетаат и се дружат на шопинг, како што модерно се нарекува безделничењето. А и зошто да купуваат зејтин кога со години читаат дека тој не е добар за крвните садови, од него се лепеле мастите на нивните ѕидови, а плус се добива вишок на килограми. Фигурата е императив секако. Маслиново масло е за салата и има модерен вкус и нутриционистите го препорачуваат. Сцената во домовите во светло на стравот за зејтин е различна. Таму каде се млади домаќините, дискусијата се сведува на констатација на остварените цели околу купувањето на дефицитарниот продукт. Меѓу следењето на социјалните мрежи на телефонот се разменуваат кратки и подолги реплики и контра реплики.
– Колку литри ти денес набави или немаше време да навратиш во маркетите? Се кладам дека од едно литро не си донел повеќе. Се чекаш јас да направам, а да те прашам дали има пиво на рафтовите ќе ми изрекламираш цела листа на брендови со детален број на количините.
– Е види ја Карлеуша, пак се сликала со фудбалерот! Бре да се нема никаков став за врската. А што велиш две литри си донел? Е да знаеш јас не сакав да купам поради продавачката во маркетот. Она на мене ќе ми наредува колку литри смеам да купам, а гледам на Фејсбук другарка ми од истото место купила три литри. И после зошто сме незадоволни од државата, да се нема ред ниту во маркетите, сите ќе си отидат од овде. И слушај ако те праша некој од моите другарки да си кажал дека имаме десеттина литри што си ги добил преку рака. На твоите ни литар да не си дал, ако најдеш едно две литри утре остави ги за мајка ми таа оваа недела ќе ни спрема ручеци, нема смисла да дава зејтин од неа.
– Бре види ги овие од општината службеничките каде и да седнат веднаш се сликаат за Фејсбук. Лесно им е ништо не работат само седат по кафиќите. Една две слики неделно е разбирливо да се стават на Фејсбук, ама секој ден е навистина малограѓанштина.
– А ти и не ме слушаш само гледаш во телефонот. Ајде стави да се подгрее ручекот што го испратила мајка ми, салата јас ќе ставам, купив во маркет. Семејната дебата се прекинува и со договорот каде да се стават литрите зејтин, а да не сметаат на фенг шуи распоредот. Проблем е кога се изнесат на терасата, па се помешаат со пивата или домашната жолта, што таму одмараат во зимскиот период. Некогаш невниманието може да донесе штети по едниот или другиот продукт. Така во денешнината зејтинот стигнува на положба во секојдневниот живот за која може само да сонува во редовна состојба.
Бројната пензионерска популација има друга динамика на разговорот за зејтинот. Додека се потпржува манџата се води есап за денешната акција за купување на маслото за јадење.
– Поминав до центарот, па до Туш, па до КАМ и кај маркетот до пазарот. Купив секаде по едно литро и со вчерашните три литри имаме сега шест литри на залиха. Да бев по пензијата ќе купив уште три литри, ама вака не смеев да ризикувам. Ако дадат децата некој денар ќе поминам и утре еден круг и ќе се снабдиме за овој месец.
– Остави ги децата знаеш ли колку трошоци имаат, доста се овие шест литри! Ние со маст ќе си зготвиме, имам цело тенџере во подрумот. Ти ставај по малку во салатата шарлаган и се ќе биде во ред. Две ракии пред ручек ти се доволни и што мора со зелена салата кога имаме од туршијата уште, ај неа прво да ја изедеме. Децата не јадат од неа остави го зејтинот за нив.
– Еее, шарлаган велиш а? Не бабо, ова денес е рафинирано масло што прска кога пржиш пиперки, вода има во него сигурно. А некогаш шарлаган јадевме, ладно цеден од сончоглед. Кога треба да намрсиш една минута чекаш да капне од шишето. Само неколку капки и салатата е намрсена, а само се лизга низ грлото.
– Да, да посебно кога и помагаш со домашна ракија. Море што си ти, те знам половина век! Ај сега сипи и на мене една со туршијава, добро ми успеа оваа година. Да ручаме, па однеси и на децата од ручекот, ќе се приберат дотогаш. Децата од училиште да ги земеш, а јас ќе им направам специјалитет. Лепче со маст и црвен пипер одозгора. Како го јадат да знаеш, само ти катанец на устата за тоа. Немој случајно да разберат мајка им и татко им, кој ќе слуша предавање за штетноста на таквата храна.
– Ај да сме живи и здрави и да мислиш каде зејтинот ќе го сместиш во подрумот. Такво време дојде не е сѐ за туѓи очи. Ќе помогне ли Владата да се задоволат потребите од зејтин сѐ уште не е сигурно. Не само да набават зејтин, туку и да го сторат тоа што побргу, зошто негативните последици по стабилноста на општеството и семејствата може да се големи. Само да внимаваме сите, зошто зејтинот и шарлаганот кога се истурат се опасни. Може на нив да се лизнат многу работи.
Ми паѓа на ум една песна што се пееше пред добар број години.
„Штрк, штрк балабан, полна пушка шарлаган“. Се обидувам да го дешифрирам значењето на стиховите, ама немам време морам во потрага по зејтин, шарлаганот го заборавивме.
