Комисијата на ЕУ одмрзна 10,2 милијарди евра (11 милијарди долари) замрзнати средства за Унгарија пред последниот самит на ЕУ на 14-15 декември, каде што блокот ќе одлучи за финансиска помош од 50 милијарди евра за Украина и дали да започне преговори со Кијив за пристапување во ЕУ.
Во месеците пред самитот, унгарскиот лидер Виктор Орбан, најблискиот соработник на Путин меѓу лидерите во Унијата, постојано се закануваше дека ќе ги блокира двете одлуки, користејќи го блокираното финансирање од ЕУ – кое изнесува вкупно 30 милијарди евра задржани поради унгарското назадување на демократијата во последниве години – како потпора во претстојните гласања за поддршка на Украина, пренесува Кијив индипендент.
Комисијата на ЕУ соопшти дека Унгарија исполнила специфичен сет на реформи во судството неопходни за пристап до финансирањето од 10 милијарди евра.
„По темелна проценка и неколку размени со унгарската влада, Комисијата смета дека Унгарија ги презела мерките што се обврза да ги преземе“, дозволувајќи им на извршната власт на ЕУ да ги ослободи средствата, се вели во соопштението за печатот на Комисијата.
„Генерално, финансирањето што останува заклучено за Унгарија изнесува околу 21 милијарда евра“, соопшти Комисијата.
Неколку европски пратеници го осудија потегот. Германскиот европратеник од Зелените, Даниел Фројнд, во изјава рече дека „со ослободувањето од 10 милијарди евра на Орбан, претседателката фон дер Лајен ја прави најголемата грешка за време на својата функцијата“, објави Гардијан.
Финскиот пратеник Петри Сарвамаа, портпарол на централнодесничарската група на Европската народна партија за буџетски прашања, го нарече потегот на Европската комисија „катастрофална одлука“.
Останува нејасно дали Унгарија е подготвена да гласа за дополнително финансирање за Украина и нејзиниот пристап во ЕУ. Земјата ја сакаше вкупната сума во замена за поддршка на пристапните преговори на Украина, изјави политичкиот директор на Орбан за Блумберг на 12 декември.
Орбан, исто така, постојано вели дека не е подготвен да го поддржи пристапот на Украина во ЕУ.
Унгарскиот лидер тврди дека Украина не е подготвена да се приклучи на ЕУ, и покрај најавата на Европската комисија на 8 ноември дека Украина е подготвена за почеток на разговори.
Тој, исто така, го искористи изговорот дека Украина ги крши правата на своето унгарско малцинство за да ги спречи аспирациите на Кијив за ЕУ.
Плановите на Орбан одат подалеку од изнуда, изјави за Кијив Индипендент, Даниел Хегедус, висок експерт за Централна и Источна Европа од германската тинк-тенк организација Маршал фонд.
Неговиот главен план е да ја саботира Украина бидејќи нејзините успеси би можеле да го оспорат автократското владеење на Орбан.
„Ако Украина може да биде успешна во тоа да биде демократска и ориентирана кон Запад, тоа ќе фрли критичко светло врз источно-ориентираниот и авторитарен проект на Орбан“, рече тој.
Тактика на уцена
Орбан има долга историја на спротивставување на политиките на ЕУ за уценување на институциите на блокот.
„Неговата стратегија е да покаже дека ЕУ е немоќна“, изјави политичкиот експерт Рамона Коман за Киев Индипендент.
ЕУ блокираше вкупно над 30 милијарди евра помеѓу фондот за кохезиона политика на ЕУ, вреден 22 милијарди евра, повеќе од 6 милијарди евра финансирање и речиси 6 милијарди евра грантови за закрепнување на Ковид.
Будимпешта го сакаше вкупниот износ во замена за деблокирање на помош за Украина, но Унгарија направи само козметички промени, рече Коман, цитирајќи го унгарскиот Хелсиншки комитет, невладина организација која редовно ја осудува контролата на Орбан врз земјата.
Орбан неодамна беше обвинет за усвојување закон за замолчување на критичките гласови, создавање на „канцеларија за заштита на суверенитетот“ што го истражува „странското влијание“ во активностите за застапување, активностите насочени кон влијание врз демократската дебата и организациите кои користат странско финансирање за да влијаат врз гласачите.
Тој во говорот рече дека „мрачните сили“ го поткопуваат суверенитетот на земјата за да го оправдаат законот, но критичарите рекоа дека тој користи реторика што предизвикува страв пред изборите во ЕУ и општинските избори во земјата следната година.
Долгорочното решение би било суспендирање на гласачките права на Унгарија во Советот на ЕУ, рече Хегедус. „Тоа требаше да се направи пред најмалку една деценија“, рече тој.
Сепак, земјите-членки на ЕУ секогаш сакаа да избегнат конфликт, па се обидоа да направат компромис со Орбан, што на крајот го засили.
„Тој виде дека оваа стратегија за изнуда беше успешена, па се врати за повеќе“, рече Хегедус.
Моќно вето
На Кијив очајно му е потребна финансиска поддршка од западните сојузници соочени со обновените руски напади. Опстанокот на земјата зависи од финансиската помош на блокот од 50 милијарди евра, дел од ревизијата на буџетот на блокот во агендата на самитот.
Ако Орбан стави вето на помошта за Украина, блокот би можел да одвои помал износ за покривање на пократок период, или другите 26 земји на ЕУ би можеле да ги продолжат своите национални придонеси билатерално во Кијив, изјавија анонимни извори за Ројтерс.
Агендата на Советот на ЕУ го вклучува почетокот на официјалните преговори за членство на Украина, кои Орбан се чини дека е пеколно наклонет да ги излета од шините.
Орбан на 18 ноември рече дека верува оти разговорите би биле грешка бидејќи Украина е „светлосни години“ оддалечена од подготвеноста за членство.
Потребно е едногласно одобрување од сите 27 членки, што значи дека Орбан има моќно вето што му овозможува да го парализира целиот процес на одлучување во блокот. ЕУ нема да може да го заобиколи ова вето, велат експертите.
„Блокирањето на почетокот на преговорите за пристап е толку вреден пазар што не гледам зошто тој би се откажал од тоа“, рече Хегедус.
Ако Советот на ЕУ не гласа за одобрување почеток на пристапните преговори, ќе има „погубни последици“ за земјата, рече министерот за надворешни работи Дмитро Кулеба на 11 декември.
Кулеба се сретна со својот унгарски колега, Петер Сијарто, лично, за прв пат од почетокот на целосната инвазија на Русија на 11 декември за да се обиде да ја пренесе пораката во „искрен разговор“.
Кулеба во етерот на 12 декември рече дека по разговорот, министерот за надворешни работи на Унгарија „јасно ја отстранил заканата дека Унгарија во принцип се противи на членството на Украина во ЕУ“.
Но, се чини дека Сијарто е помалку сигурен по состанокот, велејќи: „Европската комисија речиси и да нема поим каков ефект ќе има членството на Украина во ЕУ врз целата асоцијација“.
Конечната одлука на Унгарија ќе остане нејасна до гласањето во Советот на ЕУ.
Д. Мишев
