ЏАБИР ДЕРАЛА
Глобалното влијание на Кина често се нарекува „мека моќ“ – безопасна форма на дипломатија заснована на економски инвестиции, културна размена и инфраструктурни проекти. Овој опис е особено присутен во анализите за улогата на Пекинг во посткомунистичките земји и во Глобалниот Југ. Но, во бруталниот контекст на целосната руска војна против Украина, оваа квалификација не само што е неточна, туку е и крајно опасна и манипулативна.
Државните медиуми на Кина ја амплифицираат пропагандата на Кремљ. Сè подлабоките економски врски со Русија инјектираат свежи ресурси во воената машинерија на Путин. А тишината на Кина во однос на геноцидната војна на Кремљ против Украинците е заглушувачка. Ова, секако, не е „мека моќ“. Кина донесе стратешка одлука: да учествува во хибридната војна – не отворено, со тенкови и ракети – туку преку дезинформации, економска потпора и пресметана тишина. Тоа и не е толку тивко, туку многу сериозна форма на соучесништво во војната против самите темели на мирот и безбедноста во светот.
И покрај безброј повторените изјави за неутралност, очигледно е дека Кина ги поддржува политичките позиции и воените наративи на Русија уште од самиот почеток. Кинеските функционери често изразуваат разбирање за таканаречените „безбедносни грижи“ на Русија, ги осудуваат западните санкции и одбиваат да ја признаат реалноста на руската агресија. Дали тоа е неутралност? Или само дрзок потсмев со реалноста?
Во меѓувреме, кинеските државни медиуми и социјални платформи станаа плодна почва за дезинформации, теории на заговор и антизападна реторика. Во целосна усогласеност со стратегијата за информациска војна на Русија, Кина не работи само за да ја оправда, туку и да ја овозможи, геноцидната војна, додека активно ги поткопува мерките од Западот. Ова не е пасивно усогласување. Тоа е стратешка координација. И тоа најјасно се гледа во немилосрдната пропаганда што ја туркаат медиумите и социјалните мрежи под контрола на Пекинг.
Едно од најзагрижувачките „достигнувања“ на проруската пропаганда од Кина е нејзиното влијание во реалниот свет. Украинските власти објавија податоци за регрутирањето на кинески државјани кои се борат на страната на руските сили, честопати преку платформи како ТикТок. Според украинската разузнавачка служба, се верува дека повеќе од 150 кинески платеници се вклучени во конфликтот. Кинеската влада негира какво било официјално учество. Но организираната регрутација и учеството на кинески граѓани отвораат сериозни прашања за длабочината и природата на (не)директната поддршка на Кина за војната на Путин.
Самата идеја за „мека моќ“ на Кина е грижливо конструиран наратив, кој го промовира кинеската пропаганда за да ги прикрие своите вистински, многу поагресивни глобални амбиции. Преку културна дипломатија, економски партнерства и контролирани државни медиуми, Кина го изгради имиџот на добродушен партнер за развој, неутрален мировен посредник и стабилизирачка глобална сила. Овој имиџ не е случаен. Тој е намерно создаден за да ги разоружи критичарите, да постигне влијание и да ја скрие присилата зад љубезна дипломатска насмевка.
Под површината на „меката моќ“ се крие многу поагресивна стратегија – онаа што ја претвора трговијата во оружје, ги експлоатира глобалните кризи и ги зајакнува авторитарните сојузи преку корупција, моќ и контрола. Илузијата за „мека моќ“ не е само погрешна, туку е дел од планот – пресметана пропагандна операција создадена не само за да ги освои срцата и умовите, туку и за да ја прикрие вистинската улога на Кина во глобалната хибридна војна.
Пропаганда, не мир: Како функционира кинеската пропаганда
Од февруари 2022 година, кинеските државни медиуми заземаа јасна и доследна позиција: поддршка за Кремљ, дефлектирање на вината од Русија и поткопување на западната поддршка за Украина.
Уште од самиот почеток на војната, обемот и намерата на кинеската кампања на дезинформации беа недвосмислени. Според еден извештај на „Репортери без граници“, лажна вест што ја пласираше кинеската државна телевизија ЦЦТВ (CCTV) пред крајот на февруари 2022 година, дека украинскиот претседател Володимир Зеленски избегал од Кијив, била прегледана повеќе од 510 милиони пати на кинеската платформа Веибо и пренесена од 163 медиуми низ земјата. Ова не беше изолиран инцидент, туку координирана масовна дистрибуција на руска дезинформација.
Медиуми како ЦГТН, Синхуа и Глобал Тајмс (CGTN, Xinhua, Global Times) уште на самиот почеток станаа постојани амплификатори на најтоксичните наративи на Кремљ:
- НАТО е виновен за војната;
- Украина ја водат неонацисти;
- Русија само се брани од западната агресија.
Меѓу многуте невистини што ги шират кинеските државни медиуми е и неоснованото тврдење дека САД развивале биолошко оружје во Украина. Оваа фабрикација, создадена во Москва, доби глобална видливост главно благодарение на огромните и координирани информациски мрежи на Кина.
Овие пораки не се ограничени само на домашната публика. Кинеските наративи се емитуваат на меѓународно ниво, на повеќе јазици, насочени кон гледачи во Југоисточна Азија, Африка, Латинска Америка, Балканот и делови од Европа – региони каде што кинеското влијание се шири преку инфраструктурни проекти, партнерства со државни медиуми и дипломатијата на „мека моќ“. Но, таа дипломатија е, всушност, димна завеса. Тоа е „мека моќ“ што ѝ претходи на жестоката авторитарна контрола. Тоа е дипломатија што ѝ претходи на агресијата.
Целта е јасна: да се посее сомнеж, да се шири забуна и да се делегитимира западниот одговор на руската агресија. Тоа е воена пропаганда, чиста и едноставна – не новинарство. Тоа е пропагандна операција скриена зад превезот на „балансирано известување“, дел од психолошкото боиште дизајнирано да ја ослаби меѓународната решителност и да ја наруши поддршката за Украина.
Накратко, Кина ѝ се приклучи на Русија на фронтот на дезинформации – и не само таму. Нејзиното вклучување се проширува и на боиштето на повеќе индиректни, но моќни начини.
Тивкото оружје: Трговски врски што ја хранат воената економија на Кремљ
Додека западните демократии воведоа сеопфатни санкции кон Кремљ, Кина го искористи вакуумот за да ги продлабочи економските врски со Москва, особено во енергетиката, технологијата и земјоделството.
Кинеските компании купуваат руска нафта и гас по значително пониски цени. И покрај намалените цени, овие трансакции сè уште вбризгуваат милијарди во руската економија – ја стабилизираат рубљата и го одржуваат во живот воено-индустрискиот комплекс што ја води војната против Украина.
Но, не е само Кина. И Западот, директно или индиректно, продолжува да ја финансира воената машина на Путин. Според неодамнешното истражување на Би-Би-Си, од почетокот на целосната инвазија во 2022 година, Русија има заработено над 883 милијарди евра од извозот на фосилни горива, вклучувајќи 228 милијарди евра од земји што формално вовеле санкции. Лавовски дел од тој износ, 209 милијарди, доаѓа од земји членки на ЕУ.
Природниот гас сè уште тече кон делови од Европа, а извозот на руски течен природен гас достигна рекордни нивоа, при што половината од тој волумен завршува во ЕУ. Дополнително, т.н. „заобиколување на санкции преку преработка на руска нафта“ (refining loophole) со што се овозможува руската нафта да се преработи во земји како Турција и Индија, па потоа да се извезе како гориво во западни земји, легално заобиколувајќи ги санкциите.
Резултатот е запрепастувачки: Русија продолжува да заработува многу повеќе од извозот на енергенси кон Западот отколку што Украина добива во воена и економска помош од своите сојузници. Зависноста од енергија, правните дупки и недостатокот на политичка волја сериозно го ослабнаа ефектот на санкциите, а истовремено ја финансираат геноцидната војна.
Сепак, додека западното соучесништво е резултат на инерција и економски калкулации, улогата на Кина е многу појасна, намерна и стратешка – отворено усогласена со политичката, економската и идеолошката агенда на Москва.
Кина не е неутрална. Таа ги експлоатира санкциите за да ја зајакне својата позиција, и материјално ја поддржува војната на Путин. Пекинг, исто така, обезбедува технологии со двојна намена и компоненти што може да се користат за воени цели, а сето тоа додека јавно демонстрира воздржаност.
Реалноста е јасна: Кина економски поддржува режим обвинет за воени злосторства. Нејзините постапки ја поткопуваат ефикасноста на западните санкции и ја продолжуваат војната. Едноставно, секој јуан потрошена за руска нафта е уште една тула во ѕидот на отпорот на Путин кон меѓународното право и одговорноста.
Глобална операција: Авторитарна солидарност и дезинформации
Влијанието на Кина не застанува на нејзините граници. Се протега преку медиумски партнерства, договори за развој и програми за културна размена што ги реплицираат или приспособуваат истите наративи што Кина ги промовира во внатрешноста.
Во многу земји, особено оние со ниско ниво на медиумска слобода или авторитарни тенденции, локалните медиуми само ги повторуваат кинеските и руските дезинформации, прикажувајќи го Западот како дестабилизирачки, лицемерен и декадентен, додека Русија и Кина се прикажуваат како бранители на суверенитетот и традицијата.
Во делови од Азија, Африка, Латинска Америка и Источна Европа, се бележи растечки тренд: конвергенција на авторитарни пропагандни наративи што ги минимизираат воените злосторства, ја доведуваат во прашање легитимноста на Украина и го претставуваат конфликтот како дел од глобална идеолошка борба помеѓу „Западот“ и „останатите“.
Ова не е случајност. Тоа е дел од долгорочна стратегија за поткопување на довербата во демократските системи, ослабување на западното единство и охрабрување на автократските режими. Не станува збор само за медиумска пристрасност – тоа е пропаганден фронт на поширока хибридна војна. Војна што не бара бомби за напад против глобалниот мир и правото на постоење во демократски свет.
Дезинформацијата е оружје. Разбудете се или гледајте како умира демократијата.
Да се опише однесувањето на Кина како „мека моќ“ значи да паднеме во стапицата што самите сме ја создале. Нема ништо „меко“ во дезинформациите, економското соучесништво или тивкото одобрување на геноцид.
Пекинг го направи својот табор – не со зборови на осуда, туку преку засилување и ширење на руските лаги, купување руска нафта и легитимирање на империјалистичка агресија. Затоа, треба да се нарече така како што навистина е: соучество, а не неутралност.
Додека демократиите се борат да одговорат на најопасната војна во Европа по Втората светска војна, мора да се разбудиме пред новата оска на дезинформации и хибридна агресија. Кина можеби не испукува ракети кон Украина, но ја поддржува војната преку медиумите, трговијата и молкот.
Кина има моќ да одигра конструктивна улога во запирањето на војната. Таа има економско влијание, дипломатско искуство, пристап до Кремљ и глобален авторитет. Таков потег би ја зајакнал нејзината позиција како глобален лидер.
Но Пекинг направи поинаков избор. Не се гледа себеси како дел од светот заснован на демократија и мир. Наместо тоа, Кина се разоткрива – конзистентно – како авторитарна држава што го игнорира меѓународното право, овозможува воени агресии и молчешкум одобрува геноцид.
Вистинската акција почнува со точното именување. Време е да го напуштиме изразот „мека моќ“ кога се работи за Кина. И да преземеме вистинска акција за да спасиме животи, да ги спасиме слободата и мирот. Или… Да му кажеме добра ноќ на светот каков што го знаеме.
Овој напис првично е објавен на CIVIL Today и е лиценциран под Creative Commons Attribution 4.0 International License. Слободно споделувајте и адаптирајте го материјалот, но соодветно наведувајќи го авторот, линкот до лиценцата и евентуални измени.
Автор: Xhabir Deralla
Извор: www.civil.today
Лиценца: CC BY 4.0
Делови од овој напис се развиени со помош на ChatGPT – вештачка интелигенција развиена од OpenAI. Алатката беше користена за поддршка во истражување, уредување и структура. Целосната одговорност за содржината ја сноси авторот. Ова транспарентно користење на вештачка интелигенција има за цел да ја промовира медиумската писменост и свеста за конструктивната улога што ВИ може да ја има во новинарството и јавниот дискурс.
China’s not-so-soft power: The silent partner in Putin’s war
