Зелен ЦИВИЛ разговараше со градоначалникот на Општина Велес, Аце Коцевски, за зелените перспективи на општината, промоцијата, негувањето и разбирањето на зелените вредности и нивната врска со социјалната правда и антинационализмот.
Зелен ЦИВИЛ: Кои се зелените перспективи на велес?
Коцевски: Сакам да потенцирам дека можеби во Македонија, зелените најпрвин дојдоа во Велес. велес во минатото важаеше за еден од најзагедните градови, не само во Македонија, на Балканот, туку и поширако, една од најцрните еколошки точки поради тридецениското активно загадување од работата на топилницата за олово и цинк. чии последици сè уште ги чувствуваме . Пред 15 години многу добро се организиравме со граѓанскиот секотор, ја основавме Зелената коалиција. Со заедничка броба успеавме да ја добиеме битката против Топилница. Во тоа време тоа што го направивме беше навистина авангардно и Општина Велес ги доби сите можни награди во тоа време и Велес важеше за репер за тоа како треба општината и граѓанскиот сектор заедно да се борат за чиста и здрава животна средина. Затоа сметам дека е ова многу важно не само за Велес туку и за целата земја. Сите прашања поврзани со зелени општини, зелени градови треба да биде во врвните приоритети на градоначалниците, на општниските совети, на граѓанските организации затоа што од тоа зависи во голем дел квалитетот на живеење на граѓаните штое наша примарна цел и задача.
Зелен ЦИВИЛ: Кога говориме за зелените вредности, познато е дека тие не се однесуваат само на заштитата на животната средина која, пак, често се меша со поимите поврзани со комуналната хигиена. Зелените вредности подразбираат почитување на човековото достоинство, што подразбира и социјална правда и антинационализам, стратегии за одржлив развој, што подразбира напуштање на принципите на либералниот капитализам… Колку, според Вашите анализи, знаат политичарите во нашата земја?
Коцевски: Јас мислам дека не знаат многу. Се зголемува односот на граѓаните кон зелените вредности, го подигнуваме нивото на култура на урбано живеење, почнувајќи од оној осовен пристап како што ние го доживуваме зеленото, па потоа за останатите работи. За жал, сè уште сме назад. Почнувајќи од третманот на цврстиот комунален отпад, нашата грижа кон зелените површини, фрлањето отпад на сите страни, создавање на диви депонии…. Ниското ниво на рециклирање на отпадот, а веќе Европа оди чекор понапред и токму за тоа мислам дека треба да разговараме денес и во иднина многу почесто. Таканаречената класична линеарна економија да ја замениме со едно повисоко ниво на економија која се нарекува циркуларна или кружна економија која не подразбира само искористување на вредностите, според принципите на оддржлив развој и нивно депонирање, туку и внесување на многу нови елементи во дејствувањето кои ќе ја заштитата на приордата од една страна, а од друга страна ќе отворат и многу нови работни места, зелени работни места.
Вториот аспект од прашањето е, исто така, многу важен. Можам да речам дека Македонија сè уште е многу централизирана држава, за разлика од европските земји, општините немаат многу надлежности во областа на социјалната правда, затоа што тоа граѓаните го подразбираат под социјална правда како грижа за социјално ранливите категории на население сè уште е во примарна надлежност на Центрите за социјална работа во рамки на Министерството за труд и социјална политика, така што оптините и Град Скопје се доведени во ситуација во рамки на своите финансиски можности да доделуваат еднократна материјална помош, да издвојуваат средства за тешко болните за лечење од тешки хронични заболувања или хирушки тешки интервенции, меѓутоа главните барања за социјална помош или социјален стан не се во наша надлежност… Се надевам дека во наредниот период ќе го оствариме тоа што го ветивме дека ќе ја децентрализираме нашата земја, општините да добијат конкретни надлежности. Локалната власт која е најблиска до граѓаните и која е најзаинтересирана и подготвена да ги решава прашањата од животно значење за граѓаните кои не се некои висока државна политика, дека треба да ги добијат во своја надлежност и заедно со соодветни финансиски средства за да може да интервенираат кога тоа ќе треба и за згрижување на жртвите на семејно насилство и за доделување на социјални станови за најзагорзените и за правилно доделување на еднократната и финансиската помош. Во ваква ситуација кога тоа го прави државата има поголема опасност средствата да дојдат во рацете не кај најзагрозените, туку во раце на тие што успеале со некои документи лажно да ја прикажат својата лоша финансиска состојба.
Зелен ЦИВИЛ: Што ќе кажете за растечките политички и етнички мотивирани тензии во нашата земја? Кому му одат во прилог, а кој губи?
Коцевски: Јас милувам да ја употребам таа реченица „Национализмот е последно прибежиште на неранимајковците“. За среќа Велес е во голем степен исклучок од тоа правило. Живееме во општина која е мултиетничка во која добро функционираат односите меѓу различните етнички заедници, но генерално гледано, мислам дека најголеми виновници се оддредени политички структури кои неможејќи на друг начин како да ја придобијат довербата од граѓаните секогаш прибегнуваат кон национални чуствителни теми со кои најмногу можат да ги поттикнат емоциите на граѓаните и на тој начин вештачки се одржуваат на политичката сцена. Се надевам како ќе се демократизира општеството така тие групи ќе стануваат сè помаргинални и дека на политичката сцена ќе доминираат тие што ќе имаат вистински вредности.
Зелен ЦИВИЛ: Што треба да се направи во овој поглед?
Коцевски: Тоа е еден долг процес, како и за првите теми за кои зборувавме, значи прво треба нашите деца уште од дома, пред да тргнат во градинка, па потоа во градинката и на училиште да ги воспитуваме во духот на вистинските, европски, вредности, за од нив да произлезат граѓани кои ќе имаат сосем подруг пристап кон животот и ќе научат да живеат не покрај, туку заедно со нивните сограѓани кои се од различна етничка или религиска припадност и дека тоа е богатство за секое општество, а не хедикеп. Да не се палат на националистички прашања и теми туку да се обидуваат секогаш, на разумен начин, преку градење на компромиси да наоѓаат решенија дури и за најгорчливите и најчувствителните теми во општестовото.
Биљана Јордановска
камера: Атанас Петровски
монтажа: Ариан Мехмети
Зелен караван е дел од проектот „Зелените доаѓаат“ што ЦИВИЛ го спроведува во соработка со Фондацијата Хајнрих Бел.
