Подготовките за Пописот на население и домаќинства 2021, што ќе се спроведе од 1 до 21 април, одат во две насоки паралелно. Позитивната страна на пописот, што по 19 години се спроведува во нашата земја, е во насока да се обезбеди квалитетна статистичка операција која ќе обезбеди податоци потребни за развојните стратегии во сите сфери на општеството, како на национално, така и на локално ниво. Негативниот правец е во насока на високо политизирање на самиот процес, преку водење кампањи што повикуваат на бојкот и негово поништување.
На стартот на оваа недела (22 февруари), ЦИВИЛ во најновото издание на СКЕН, политички видео магазин, ги анализираше злоупотребите на пописот за политички цели и за влошување на меѓуетничките односи, кои започнаа во истиот момент со најавата на пописот, потребата од Закон за попис, преку начинот на кој се изгласа Законот и опструкциите на ВМРО-ДПМНЕ.
Ден потоа (23 февруари), Државниот завод за статистика објави Конкурс за пријавување на кандидати за реонски попишувачи и реонски инструктори кои во периодот од 1 до 21 април ќе го спроведуваат попишувањето на терен во рамките на Пописот 2021. Пријавувањето трае до 28 февруари.
Два дена по објавување на повикот, 25 февруари, ДЗР соопшти дека веќе се пријавени околу 4.000 кандидати заинтересирани за попишувачи и реонски инструктори. Пријавувањето оди преку електронската апликација поставена на веб страницата Попис 2021 каде што може да се најдат сите информации за повикот.
Надоместокот за попишувачите за правилно внесени податоци во електронскиот прашалник ќе изнесува: за попишувач – паушален износ од 4.000 денари, за секое попишано лице по 30 денари, за секој попишан стан по 20 денари, за секое попишано домаќинство по 50 денари, за лице определено за резерва паушал од 5.000 денари, за секој ден ангажирање по повик на резервниот попишувач 700 денари дневно. Надоместокот на реонскиот инструктор надоместокот ќе изнесува: паушален износ од 5.000 денари, за секоe попишано лице од попишувачот по 3 денари, за секое попишано домаќинство од попишувачот по 5 денари, за секој попишан стан од попишувачот по 2 денари.
На 24 февруари, директорот на ДЗР, Апостол Симовски, зборувајќи за целиот процес и подготовките за пописот истакна дека критичниот момент ќе биде на полноќ меѓу 31 март и 1 април. Тоа значи дека починатите граѓани и родените бебиња по овој критичен момент нема да влезат во статистиката. Семејствата или блиските роднини ќе треба да дадат информации за починатиот член доколку тој починал по критичниот момент, но пред да пристигнат попишувачите во нивниот дом.
Професорката Мирјана Најчевска, во изјава за ЦИВИЛ Медиа, на 24 февруари, вели дека неколку члена во Законот за попис, сепак, не се во согласност со европските правила, особено оној кој одредува кој се попишува и на кој начин се попишува.
„Значи се попишуваат само оние кои во моментот се наоѓаат на територијата на државата, и се попишува на начин кој овозможува што е можно повеќе оној кој ги дава податоците навистина да ги знае тие податоци, односно да не доаѓа до манипулација или до узурпирање на личното право на луѓето за давање на податоци“, вели Најчевска.
Од друга страна, Најчевска смета дека опозицијата со целокупната своја активност веќе однапред го девалвира она што би требало да претставува реална бројка добиена во рамките на пописот, која што понатаму треба да се искористува за планирање, правење на стратегии, акциони планови и сл.
На 25 февруари, националниот координатор за интеркултурализам, едно општество, развој на културата и меѓуресорска соработка, Роберт Алаѓозовски, се сретна со претставници на српската етничка заедница во Северна Македонија. Фокусот на средбата беше важноста од спроведување на успешен попис, во контекст на заложбите на Владата интегрирани во Националната стратегија за развој на концептот за едно општество и интеркултурализмот 2020-2022 година. Заклучокот на средбата беше дека за да имаме успешен попис неопходна ќе биде вклученост на сите. Само на тој начин ќе имаме попис со релевантни податоци кои се основата за креирање на квалитетни политики кои одговараат на потребите на сите.
„Бојкотирачите“ на пописот не изостанаа со активности, па така ВМРО-ДПМНЕ се пофали дека преку иницијативата за укинување на пописот преку собирање потписи, собрале над 65 илјади до 24 февруари. Иако, ВМРО-ДПМНЕ постапката можеше да ја спроведе преку своите пратеници, тие одлучија да покажат дека и граѓаните се против пописот. „Ако сакаа да биде правно издржано, требаше да одат согласно Законот, да собираат потписи преку подрачните единици каде што едноставно можеа да соберат одреден број и така ќе имаа можност да покренат законодавна иницијатива. Впрочем, секој оној што се потпишува најпрво треба да се легитимира пред да се потпише“, изјави Трендафил Ивановски, поранешен претседател на Уставен суд за Плусинфо, на 23 февруари.
Во случајов, собирањето потписи против пописот се врши на улица и нема никаква легитимност.
Оние од партијата на Јанко Бачев, пак, се собраа под мотото „Не отворам врата“, именувајќи се како национален блок кои својата иницијатива за блокирање на пописот ја поднесоа до Уставниот суд со оспорување на неколку членови од Законот за попис.
Во најава, токму истакнувајќи ја потреба и значењето на пописот како статистичка операција, ЦИВИЛ за наредната недела подготвува панел дискусија за влијанието и придобивките на пописот на локално ниво.
Биљана Јордановска
