АЛЕКСАНДАР НИКОЛИЌ ПИСАРЕВ
После полни четири часа разговори во Брисел, кои на моменти беа тензични, не е постигнат значаен напредок меѓу НАТО и Русија за намалување на тензиите и деескалација на руско-украинската граница и контрола на вооружувањето во овој дел на Европа.
Претставниците на Алијансата глатко ги отфрлија барањата на Москва од Алијансата да не се шири и да ги повлече своите сили од источна Европа. Членките на НАТО го повториле својот цврст став дека членството во НАТО е суверена одлука на секоја земја и Русија на тоа нема право на вето. Останува уште еден состанок со ОБСЕ во Виена, но очигледно е дека руските дипломати кои учествуваа во разговорите мораат да се врата дома со половично завршена работа, за да добијат понатамошни инструкции од претседателот Владимир Путин.
Клучните принципи на НАТО се непроменливи
„Можеме да разговараме за многу прашања, но не можеме да разговараме за клучните принципи на НАТО. Сојузниците се непоколебливи и нема да се согласат со руските барања да обезбедат гаранции дека Украина и Грузија нема никогаш да станат членки на НАТО, ниту ќе ѝ дозволат на Москва да диктира услови каде сојузниците ќе ги позиционираат своите сили“ – изјави генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг на конференција за печат по состанокот во Брисел.
Москва останува вкопана во својот ров и понатаму инсистира на добивање гаранции дека НАТО нема да се инсталира во Украина. Северноатлантската алијанса е спремна со Русија да разговара околу контрола на вооружувањето и распоред на проектилите во близина на руската граница, но нема да ѝ дозволи на Москва да стави вето на украинските амбиции да се приклучи во НАТО и Москва да ги диктира безбедносните аранжмани на другите држави.
Како што објави Гласот на Америка, Столтенберг, по разговорите во Брисел, изјави дека постои сериозен ризик од нов оружен судир во Европа.
„Во моментов, постојат големи разлики меѓу НАТО сојузниците и Русија во пристапот како да се реши кризата во Украина. Не е лесно тие разлики да се премостат. Единствениот позитивен сигнал за надеж дека можеме да ја решиме кризата, е што седиме на иста маса и разговараме за суштинските теми“ – изјави Столтенберг.
Без напредок
„Меѓу Москва и САД не е направен никаков напредок. Но работите ќе бидат појасни кога НАТО ќе ги достави своите конкретни предлози. За сега е добро што двете страни разговараат искрено“ – изјави заменикот на шефот на руската дипломатија, Грушко.
Русија повтори дека нема намера да изврши инвазија врз Украина, но бара посебни гаранции за својата безбедност што вклучува повлекување на силите на Алијансата од земјите на централна и источна Европа кои се членки на НАТО по студената војна и запирање на понатамошното ширење на НАТО кон руските граници (особено кон Финска, н.з.).
Доколку Русија употреби било каква сила против Украина, тоа би била нејзина сериозна политичка грешка за која Москва би платила превисока цена. Во таква ситуација, НАТО е спремен да распореди додатни трупи на територија на своите источни сојузници доколку Русија повторно употреби сила против Украина од која веќе анектира дел на територијата во 2014 година.
Александар Грушко, заменик на рускиот министер за надворешни работи, за време на разговорите во Брисел, предупреди дека понатамошното влошување на односите меѓу двете страни може да доведе до непредвидливи последици за европската безбедност. Тој го обвини НАТО за тоа.
„Политиката на отворените порти за прием на нови членки која ја води НАТО кон нашите граници за нас претставува закана. НАТО не е развојна институција, туку е инструмент за конфронтација. Ние не сакаме да се закануваме и да упатуваме ултиматуми како што тоа го прават САД“.
Александар Формин, заменик на рускиот министер за одбрана, по разговорите во Брисел изјави за новинарите дека Русија ѝ понудила на Алијансата одредени мерки како состојбата да се деескалира, но дека НАТО ги одбил тие предлози.
„Со игнорирање на нашите предлози, НАТО создава основа за инциденти и судири“ – изјави Фомин за Интерфакс, а пренесе Гласот на Америка.
Разговорите ќе продолжат
Заменичката на Американскиот државен секретар, Венди Шерман, вели дека од руската делегација не слушнала ништо ново, но важно е тоа што Москва не отфрла продолжување на преговорите.
„Русија е таа која мора да направи директен избор – деескалација и дипломатија или конфронтација и последици. Ако ги напушти преговорите ќе биде очигледно дека Москва кон решавање на проблемот не пристапила сериозно и дипломатски и поради тоа САД и сојузниците се во сериозни подготовки за евентуалната ескалација на судирот и загрозување на европската безбедност“ – изјави Шерман.
Заменикот на шефот на руската дипломатија Александар Грушко вели дека разговорите со претставниците на НАТО биле отворени и директно, но дека Русија на секој обид за застрашување ќе одговори со реципрочни мерки.
„Разговаравме со Алијансата да ги избегнуваме опасните ситуации, ќе ги преземеме сите мерки да ја спречиме штетата по нашите безбедносни интереси. Смирување на тензиите во Украина е возможно но таа мора да ги исполни обврските според спогодбата од Минск, за мир во Источна Украина.
Враќање на дипломатите
И покрај високите тензии, Русија е спремна да го разгледа предлогот на генералниот секретар на НАТО за повторно отворање на дипломатското претставништво на Алијансата во Москва и руската мисија во Брисел.
Незадоволство на Русија произлегува од фактот дека бројот на членките на НАТО се зголемил на 30, во споредба со периодот на студената војна кога алијансата имала само 16 членки, а сега во тој сојуз е голем број на државите – некогашни членки на Источниот блок кој го предводеше бившиот СССР. За Русија ова претставува закана за нејзината безбедност и преку криза во Украина се обидува да ги постави своите црвени линии кон Запад и да ги заштити сопствените интереси.
На Украина, уште во 2008 година ѝ е ветена перспективата за членство во Алијансата и нема трпение повеќе да чека, посебно што Москва и понатаму на неа гледа како на срце на Русија. Поради тоа, руската дипломатија во континуитет го обвинува НАТО дека настојува да ја покори Русија и да стекне надмоќ во овој дел од светот, а тие тенденции ги предводат САД, што е неприфатлив ризик за Русија.
Русија не е спремна на деескалација на состојбата
Русија ни во Брисел не покажа спремност за деескалација на состојбата на украинската граница, изјави заменичката на американскиот државен секретар, Венди Шерман.
„Не е јасно дали Москва овие разговори сака да ги искористи како изговор и потврда дека дипломатијата не може да функционира. Сојузниците на НАТО се спремни да ги искористат сите можности кои ги пружа дипломатијата кризата да деескалира“ – изјави Шерман.
На прашањето на новинарот на ЦНН дали Русите се обврзале на деескалација на состојбата во Украина, Шерман одговори дека не се.
„Не покажаа дека се посветени на деескалација, ниту спремност да дојде до тоа. Ни самите Руси во овој момент не знаат кои опции се најдобри. САД веруваат дека може да се постигне напредок, ако Русите се согласат да бидат кооперативни околу прашањата каде што интересите на двете страни се совпаѓаат. Претстои доста работа и постојат области во кои можеме да ја подобриме меѓусебната безбедност. Но постојат и места на кои не можеме да најдеме взаемен интерес, но во секој случај постои надеж за напредок“ – изјави Шерман.
Таа верува дека концентрација на руските трупи во Украина е со цел да се изврши притисок врз евроатланските амбиции на нејзините соседи, бидејќи смета дека постојната ситуација е неподнослива. Меѓутоа, тешко е да се разбере ставот на Русија дека се чувствува загрозена од Украина во моментот кога Москва ја има најголемата конвенционална војска во Европа.
На крајот, преостанува уште еден состанок во рамките на ОБСЕ во Виена, но впечаток е дека руските дипломати кои учествувале во разговорите мораат да се вратат дома со половично завршена работа, за да добијат понатамошни инструкции од претседателот Владимир Путин.
Сите права се задржани.
