НЕНАД ЈОВАНОВИЌ
Кога денес размислувам за мојот политички ангажман, тогаш (на самите почетоци од 2008 година), а богами и денес, сè се сведува на исто: без разлика што контекстот беше составен дел од мојата позиција како граѓанин, како што беше составен и од местото на моето живеење според мојата лична карта, и контекстот од што се генерираше и напојуваше атмосферата на општеството во целина, јас без свесен дека мојата позиција е „неодбранлива“, поточно, свесен бев дека јас можам само да изгубам за идеите и вредностите кои мене ми се важни. Цело време знаев, а го знаев и тоа дека цело време работам на сопствена штета.
И ако денес, како и утре, повторно ми се пружи шанса, би го направил истото. Бидејќи длабоко верувам (а ако не верувам треба да се самопоништам): оваа мала и сиромашна земја единствено може да преживее само преку компромиси за големите „национални прашања“ (не националистички прашања, ами национални, а овие две работи не се исти).
Последниве денови читам две книги паралелно. Кога ќе се уморам од една, се префрлам на друга книга. Наутро ја земам „Градот на победата“ на Салман Ружди, а навечер, пред спиење, го земам фантазмагоричниот опис на Мирослав Крлежа – „Пијана загрепска ноќ“. И наутро, откако ќе исркам кафе, описот на Крлежа ми е неверојатен и магичен, иако знаев што може да очекувам, затоа што со секое читање мене ми се раѓаат (интуитивно) премногу феномени.
Зборува и пишува човекот за нашиот балкански преварантски однос кон сè, a тоа не е метафизички феномен. Не е ниту ентитет – тоа е битие кое се храни од измамништво и смрт.
Прилагодувањето, пак, на нашите псевдоелити (посебно националистичките!) во сите околности, за сите режими и сите идеологии, не само што ги преминува границите на било каков морал и добар вкус, ами тоа ги надминува и физичките можности на едно просечно човечко битие. Потребно е, барем така мислам, извесно време човек да го промени својот хабитус, да ја промени фразеологијата – таквата работа е мачна дури и за врвни глумци.
Ама за нашите патриотски пробисвети – јок!
Во момент се „преобратуваат“, во пауза помеѓу куцкање на две чаши на шампањ и два залака кавијар. Се прашувам, така понекогаш, во оваа моја луда глава: дали нашите патриоти вистински верувале во работите кои ги проповедаат или на таа патриотска реторика ѝ се оддаваат затоа што така налага моментот (или контекстот)?
Мирослав Крлежа имено, беше преголем за Загреб, се разбира, беше преголем и за Белград и за Скопје. Сега се прашувам, каде најдобро ќе го поминеше својот живот? Во Загреб, на пример, спиел со карабин покрај својот кревет. А сите наши ориентални (и сплеткарски) чаршии, од дното на душата мразат величини, ама и на некој начин, им се плашат. Некои коментари на Балканот одат дотаму што ја оспоруваат величината на Мирослав Крлежа, велат дека Иво Андриќ е најголемиот на овие простори.
Сè на сè, тешко е на овие простори да се биде писател со интегритет. Или можеби денес е најлесно да се биде писател затоа што денес е сè до таа мера отупавено, така што невозможно е да скандализирате било кого или било што.
За Салман Ружди, пак, и проповедањето за некогашната империја Индија ќе ви кажувам во некоја друга прилика. Зборовите со помош на чудо, создаваат еден бајковит град: зборовите на деветгодишната Пампа Кампана која останува сирак после војната на две заборавени кралства, почнува да го слуша гласот на древната божица и го менува токот на историјата. Поетична сага за љубовта и авантурата, легендите и стравовите, како и моќта на говорењето, за тоа, реков, ќе ви кажам во некоја следна прилика.
Извор: Фронтлајн. Текстот е личен став на Авторот.
