• Latest

Законот за правична застапеност – гаранција или уште еден експеримент?

September 5, 2025
Руте: НАТО работи на одржување на стабилноста на Западен Балкан

Руте: Лудата агресија на Путин не успева, поддршката за Украина дава резултати

October 24, 2025
Фото: Скриншот

Макрон: Мора да продолжиме да ја зајакнуваме нашата воена поддршка за Украина

October 24, 2025
Општина Аеродром (фото извор: ФБ профил на Н. С.)

Министерството за здравство со препораки и мерки за состојбата со сметот во Скопје: Да се избегнува физички незаштитен контакт со отпадот

October 24, 2025

(ВИДЕО)🎙САМО НЕШТО ДА ПРАШАМ за расистичката изјава на советникот Темелков за Ромите во Неготино

October 24, 2025
Фото: украинска авбасадорка Лариса Дир / Х

Амбасадорката Дир: Нападите врз Херсон го одзедоа животот на 3 луѓе, уште 22 се повредени – меѓу нив и деца

October 24, 2025
People seeking aid in Gaza
Photo source: screenshot AP

Врховниот суд на ОН го осуди Израел за ограничувањата на помошта за Газа за време на војната

October 24, 2025
Фотомонтажа: D. Mi[ev/CIVIL Media. Фото од wikimedia commons

Лукоил – новите санкции на Трамп и неодговорените прашања на ЦИВИЛ

October 24, 2025

ЕК: Фејсбук, Инстраграм и ТикТок го прекршиле Законот за дигитални услуги на ЕУ

October 24, 2025

Анализа на содржина: Пропагандно амплифицирање на Орбановите пораки во „Канал 5“

October 24, 2025
Фото: Meanwhile in Ukraine

Роберт „Маѓар“ Бровди: Пред 69 години Унгарија смело рече „не“ на црвената диктатура…денес Орбан живее со искривена интерпретација на тие настани

October 24, 2025
CivilMedia
  • ДОМА
  • ВЕСТИ
  • ПОЛИТИКА
  • ИЗБОРИ
  • ОПШТЕСТВО
  • СЛОБОДНА ЗОНА
  • АНАЛИЗИ
  • РЕГИОН
  • СВЕТ
  • ВОЈНА ВО УКРАИНА
No Result
View All Result
  • ДОМА
  • ВЕСТИ
  • ПОЛИТИКА
  • ИЗБОРИ
  • ОПШТЕСТВО
  • СЛОБОДНА ЗОНА
  • АНАЛИЗИ
  • РЕГИОН
  • СВЕТ
  • ВОЈНА ВО УКРАИНА
No Result
View All Result
CivilMedia
No Result
View All Result
Home АНАЛИЗИ

Законот за правична застапеност – гаранција или уште еден експеримент?

September 5, 2025 08:55
in АНАЛИЗИ, МУЛТИКУЛТУРА, ПОЛИТИКА, ТОП 5
Share on FacebookShare on Twitter

ДИЈАНА ТАХИРИ

Делегација на Венецијанската комисија, предводена од потпретседателот Мартин Кујер, ја посети Северна Македонија и имаше средба со претседателот на Уставниот суд Дарко Костадиновски и судијката Ана Павловска Данева. Во фокусот на разговорите беше одлуката на Судот У.бр.90/2024, со која беа укинати одредби поврзани со терминот „припадност на заедниците“, меѓу нив и делови од Методологијата позната како „Балансер“.

Укинувањето на алатката „балансер“, со замена на нов Закон за правична застапеност, предизвика разочараност кај голем дел од граѓаните — наспроти фактот што балансерот беше злоупотребуван — но се поставува прашањето дали Законот ќе биде тоа што треба да биде, меѓу другото и поради постојаните препукувања помеѓу партиите од албанскиот блок, коалицијата ВЛЕН и ДУИ.

ВЛЕН и ДУИ во костец околу поранешните и сегашните „дела“ за правичната застапеност

ДУИ оцени дека укинувањето на балансерот претставува „атентат врз темелите на Охридскиот договор“. Потпретседателот на партијата, Арбер Адеми, обвини дека Владата ја крши политичката волја на Албанците и дека се подготвува да го загрози принципот на Бадентеровото мнозинство. Според него, ова не е политички лапсус, туку намерно сценарио за ослабување на правата на Албанците и поткопување на мултиетничката структура на државата. Тој истакна дека Владата ги игнорирала клучните елементи од законот за јазици, ја намалила бројката на советници во општините и ја ограничила застапеноста на албанската дијаспора.

Од друга страна, ВЛЕН обвини дека токму ДУИ две децении го користела принципот на правична застапеност за лични и партиски интереси, вклучувајќи корупција, пазарење и одржување на моќта.

„ДУИ го користеше балансерот за вработување на своите, ние носиме закон што ќе донесе еднаквост и правда,“ се вели во соопштение од ВЛЕН.

Од таму, нагласуваат дека новиот закон ќе воведе јасни обврски за институциите и ќе ја врати довербата кај граѓаните.

Вицепремиерот Изет Меџити изјави дека балансерот не се укинува, туку се унапредува во нова законска рамка, бидејќи досегашната пракса имала „контра-ефект“. Законот, според него, има за цел администрацијата да биде сервис за сите граѓани, изградена врз заслуги, знаење и интегритет, наместо на партиски книшки.

Премиерот Христијан Мицкоски порача дека новиот закон поставува нов стандард, каде стручноста и интегритетот ќе бидат поважни од партиските книшки, и дека целта е администрацијата да функционира како сервис на сите граѓани, без дискриминација.

Балансерот – гаранција или злоупотреба?

Балансерот долго време функционираше како алатка за регулирање на етничката застапеност во јавниот сектор. Идејата беше да се обезбеди фер пристап на сите заедници, но неговото спроведување често предизвикуваше реакции. Првите критики доаѓаа од граѓаните, кои сведочеа за неправди, на чии укази се приклучи и граѓанскиот сектор и експертите, како и серијата панел дискусии на тема „На чија услуга е балансерот“ на ЦИВИЛ, алармираа за системските пропусти, предупредувајќи дека методологијата овозможува злоупотреби и партиски клиентелизам.

Бележани се многу случаи кога кандидатите пријавувале „друга етничка припадност“ за да добијат предност, како и масовна партизација на институциите. Во таа смисла, за дел од јавноста, балансерот често имал контраефект и не гарантираше вистинска правична застапеност. Сепак, за Албанците и другите помали заедници, тој долго време беше единствената механичка гаранција за фер пристап во администрацијата.

Нов закон: крај на дебатите или почеток на нови предизвици?

Во јуни годинава, Владата го усвои Предлог-законот за соодветна и правична застапеност, кој за првпат го регулира принципот на фер застапеност во системска законска рамка. Законот предвидува секоја институција да го почитува принципот на фер застапеност, а формираното координативно тело предводено од вицепремиерот ќе го следи спроведувањето.

Сепак, со укинувањето на балансерот, иако често злоупотребуван, институциите остануваат без конкретен механизам за пропорционална застапеност. Законот ја префрла одговорноста на политичката волја и остава простор за селективна примена. Дополнително, се создава сомнеж бидејќи ВЛЕН со месеци тврдеше дека „законот е готов“, а всушност неговото креирање беше доверено на контроверзни личности блиски до власта, како што е универзитетската професорка Тања Каракамишева. Ова ја отвора дилемата дали законот навистина е дизајниран да донесе еднаквост или да ја зацементира контролата на новата политичка елита.

Правична застапеност: декларација или реалност?

И покрај официјалните изјави на лидерите, останува прашањето – дали новиот закон навистина ќе гарантира правична застапеност за сите заедници, или станува збор за уште еден политички експеримент, кој ќе остави институциите без реални механизми за контрола и спроведување на принципите на Охридскиот договор?

За јавноста и граѓаните, без конкретен механизам како што беше балансерот, законот ризикува да остане декларативен, оставувајќи простор за селективна примена и нови неправди во пракса.

Новиот закон ја поставува рамката за правична застапеност, но вистинската вредност ќе се мери низ практичната имплементација. Доколку политичката волја и институционалната контрола не бидат силни ( и (не) се злоупотребат), законската декларација може да остане само хартиена гаранција, без реално влијание врз еднаквоста, односно вистинската правична застапеност на граѓаните во јавната администрација.


ЦИВИЛ МЕДИА | Ставовите и наодите во овој текст се целосна одговорност на авторите и не нужно ги претставуваат ставовите на донаторите или на другите партнери и соработници на организацијата.
Print Friendly, PDF & Email
Share33Tweet21Send

НАЈЧИТАНИ 5

  • EУ испрати порака, Мицкоски молчи – Андонов со жестока критика

    185 shares
    Share 74 Tweet 46
  • Поранешен унгарски разузнавач по неодржувањето на средбата помеѓу Трамп и Путин: Она што сега изгледа како дипломатски успех, на долг рок ќе се претвори во сериозна трагедија

    130 shares
    Share 52 Tweet 33
  • „На Ѓупците треба да им се забрани да гласаат“ – советник од десничарската МААК со скандалозен расистички испад во Неготино

    125 shares
    Share 50 Tweet 31
  • „Путин повторно го изигра“: Откажувањето на самитот во Будимпешта ја завршува фантазијата на Трамп дека ќе донесе мир во Украина

    101 shares
    Share 40 Tweet 25
  • Разобличување на „буразерската“ финансиска коалиција: Алта банка и „посвоената“ Стопанска банка – Битола во обид да го избегнат европскиот финансиски радар

    99 shares
    Share 40 Tweet 25
CivilMedia

СЛОБОДНО.НЕЗАВИСНО.ОТВОРЕНО

  • ЗА НАС
  • ИМПРЕСУМ
  • КОНТАКТ
  • АВТОРСКИ ПРАВА
  • Политика на приватност
  • МАРКЕТИНГ

Следете нè

No Result
View All Result
  • ДОМА
  • ВЕСТИ
  • ПОЛИТИКА
  • СЛОБОДНА ЗОНА
  • АНАЛИЗИ
  • РЕГИОН
  • СВЕТ
  • ВОЈНА ВО УКРАИНА
  • ДЕЗИНФО
  • ФОРУМ
  • ГРАЃАНСКА АКЦИЈА
  • МАРКЕТИНГ
  • ИМПРЕСУМ