Кај нас во последните години темата на конфискување на нелегално стекнат имот е високо на агендата, имаме случаи на висока корупција во кои има пресуди поврзани со конфискација која тешко се спроведува во пракса, но исто имаме подготовка на закон за потекло на имот кој ќе овозможи олеснување на овие процедури и зголемување на инструментот конфискација онаму каде што е потребно, рече министерот за правда Бојан Маричиќ на заедничката прес-конференција со претседателот на Европскиот суд за човекови права Роберт Спано и програмскиот директор за Западниот Балкан во AIRE Центарот Билјана Брајтвејт.
Важно е, вели Маричиќ, да го имаме предвид балансот меѓу јавниот интерес да се конфискува имот стекнат со кривично дело и од друга страна заштита на правото на сопственост како едно многу важно право заштитено и со Уставот и со конвенцијата.
– Тој баланс не е лесен, затоа и понатаму ќе го направиме неопходниот баланс во законот за потекло на имот и во целата наша законска рамка бидејќи не сакаме да донесеме законска рамка спротивна на конвенцијата, рече Маричиќ.
Министерот вели дека има механизми и сега во Кривичниот законик и во други закони, а има и пресуди со кои се конфискува имот, но, како што вели, постојат практични проблеми коишто при имплементацијата на конфискацијата ја попречуваат.
– Имаме ситуации во коишто имот кој е предмет на конфискација веќе од претходно бил предмет на хипотеки и тоа не се едноставни прашања за правниот систем да ги реши бидејќи имаат сериозни последици во една или друга насока. Дел од тие работи се решени, државата има регистрирано конфискации и заплена на нелегално стекнат имот, но има проблеми кои мора да се решат или со законски измени или со толкување на Судот со кое ќе даде насоки како да се третираат овие прашања, бидејќи има случаи во кои не е едноставно, рече Маричиќ.
Законот за потекло на имот, додаде, е исто еден инструмент како да се подобри досието за конфискација и има за цел да го забрза тој процес и да овозможи секој имот за којшто нема да може да се докаже потеклото, а е над одреден праг, да може во олеснета постапка да биде одземен од државата и којшто не е оданочен.
– Ова се инструменти за кои се подготвуваат законски измени и верувам во наредниот период ќе можеме да ги донесеме бидејќи се многу битни за системот за борба против корупција да функционира. Доколку немаме можност да го конфискуваме како држава имотот стекнат на нелегален начин тогаш системот за борба против корупција е под прашање, бидејќи ќе се исплати корупцијата без разлика на пресудите, рече Маричиќ.
Во септември, како што посочи, кога го посетил Стразбур го потпишал протоколот 16 на Европската конвенција за човековите права. Тој протокол, според Маричиќ, би требало да го зголеми нивото на комуникација и дијалог меѓу нашиот правосуден систем и ЕСЧП, но исто така да овозможи побрза правда, побрз пристап до правда, и да овозможи намалување на бројот на апликациите пред овој суд коишто би доаѓале од граѓаните на нашата земја.
– Протоколот 16 ќе овозможи директна комуникација меѓу повисоките или највисоките правосудни органи, ние при ратификацијата ќе треба да определиме на кое ниво треба да биде тоа, бидејќи освен Врховниот суд тоа неминовно би требало да бидат и апелационтие судови бидејќи многу од постапктие завршуваат на тоа ниво. Секако постои можност и Уставниот суд да биде тоа. Тоа значи дека највисоките и повискоите судови ќе можат да постават барање за советодавно мислење до ЕСЧП за одредено прашање кое се однесува на примена или спроведување на Европската конвенција за човекови права. Ќе се скрати многу време за добивање одговор во однос на пвоеќегодишните постапки и би требало да се намали бројот на апликација пред ЕСЧП бидејќи ќе го забрза процесот на добивање мислење за одредени прашања, појасни Маричиќ.
Тоа мислење, додаде, не може да биде секогаш користено како инструмент, некогаш ќе мора да се оди и на апликација кога има јасно утврдена повреда или пак кога нема судот да постави прашање пред ЕСЧП и ќе ја заврши постапката без да го постави прашањето.
Претседателот на Европскиот суд за човекови права Роберт Спано смета дека евентуалното стапување на сила на протоколот 16 во земјава ќе создаде се појак дијалог меѓу Судот во Стразбур и судовите на национално ниво.
– Многу е важно да се продолжи дијалогот, да се зајакне свеста и да се промовира разбирањето за компеленмтарните и споделени обврски на националните судови и Судот за човекови права, рече Спано додавајќи дека националните судови се оние кои ќе ги штитат и гарантираат човековите права на граѓаните на национално ниво.
Земјите члени на Советот на Европа, како што кажа, треба да се држат до принципите на демократија, праведност, правда и едаквост и да направат се да ги обесхрабрат коруптивните пракси во своите земји.
– Оваа конференција претставува значаен придонес кон создавањето свест за потребата од системски, јаки стратегии во секоја од тие земји членки потписнички на конвенцијата, рече Спано.
Програмскиот директор за Западниот Балкан во AIRE Центарот Билјана Брајтвејт истакна дека темата на денешната конференција е клучна за долгорочнатаборба против корупцијата и организираниот криминал и ваквиот поврат на средства, според неа, овозможува да се обесхрабрат криминалците.
– Повратот на имот ја враќа довербата во институциите., ова е еден од најважните аспекти на владеењето на правото. Од овие причини уште во 2018 година со Секретаријатот на Регионалната иницијатива против корупцијата одлучивме да ги зајакнеме капацитетите на надлежните институции. Во нареднтие три години во втората фаза на овојк проект ќе продожиме да го олеснуваме дијалогот меѓу регионалните професионалци од оваа сфера на кои ќе им пружиме поддршка за потпишување заеднички договори за да можеме да развиеме еден стандарзизиран модул за статистичка анлаиза и оптшествен преглед во однос на вратениот имот. Во следните месеци ќе поставиме регионална платформа за поврат на средства, односно имот за сите ќе биде достапна онлајн ќе имаме едукативни материјали, пресуди, прегледи и студии на случај со цел да ја зголемиме транспарентноста, информира Брајтвејт.
