Меѓународниот институт за печат (ИПИ) има документирано 356 напади врз новинари, акти на цензура и сериозни прекршувања на слободата на медиумите од почетокот на руската инвазија на Украина.
Објавени во пресрет на Светскиот ден на слободата на печатот на 3 мај, податоците од агресијата врз Украина за следење на слободата на печатот на ИПИ ја нагласуваат катастрофалната жртва што војната веќе ја има направено врз независното новинарство, слободата на медиумите и безбедноста на новинарите во двете земји.
Седум новинари и медиумски работници во Украина досега се убиени на должност од 24 февруари, според мониторингот на ИПИ. Постојат докази дека уште најмалку двајца можеби биле убиени од руски војници на окупирана територија во очигледна поврзаност со нивната професија.
ИПИ, исто така, има документирано 33 сериозни случаи на домашни и странски новинари кои известуваат од првите борбени линии во Украина кои биле нападнати, врз кои било пукано, кои се нашле на местото на гранатирање, при што многумина биле хоспитализирани со сериозни повреди.
Ова вклучува 21 новинар кој се здобил со прострелни рани или бил под оган и најмалку 12 членови на известувачките екипи кои биле повредени или се нашле на местото на гранатирање и други воздушни напади.
Најмалку пет новинари се киднапирани, а некои биле подложени на тортура, тепање и други прекршувања на човековите права од страна на руски војници.
Десетици регионални медиуми беа принудени да затворат поради закани и запленувања на редакциите. ИПИ документира четири потврдени гранатирања врз ТВ-кулите и инфраструктурата во Украина.
Генерално, руските државни власти и воените сили се одговорни за 76% од сите прекршувања на слободата на печатот поврзани со конфликтот документирани од ИПИ во последните три месеци.
Предупредувања за слободата на медиумите поврзани со руско-украинската војна
Масовна репресија во Русија
Во меѓувреме, во Русија, каде што Кремљ ги брише сите преостанати извори на независни вести и информации, најмалку 114 медиуми и веб-страници за вести се блокирани од регулаторот Роскомнадзор, што сочинува 32% од сите регистрирани прекршувања на IPI’s Tracker.
Најмалку 10 големи радиодифузери или публикации оттогаш се затворени или принудени целосно да престанат со работа, вклучително и многу од последните бастиони на независните вести, како што се Novaya Gazeta, Ekho Moskvy and Dozhd TV.
ИПИ документираше 49 инциденти на приведени медиумски професионалци додека покриваа антивоени протести во градовите низ земјата во последните три месеци. Многумина беа уапсени и покрај тоа што поседуваа новинарска легитимација.
Досега, најмалку единаесет новинари се казнети или приведени според рестриктивниот нов закон со кој се криминализира она што властите го сметаат за „лажни“ вести за вооружените сили. Стотици руски новинари, наводно, оттогаш ја напуштиле земјата стравувајќи од кривично гонење. Десетици странски медиуми, исто така, беа принудени да ги затворат своите канцеларии и да ги повлечат своите дописници од земјата, придонесувајќи за „замрачување“ на непристрасното покривање и оставајќи ги граѓаните сè поизолирани и изложени на про-Кремљ пропаганда.
„Овие бројки ја нагласуваат катастрофалната жртва што оваа војна веќе ги однесе животите на новинарите, како и размерите на кршењето на човековите права и нападите врз слободата на печатот. Ја почитуваме храброста на сите новинари кои продолжуваат да ја документираат трагичната човечка цена на оваа војна во крајно предизвикувачки околности.“, рече извршната директорка на ИПИ, Барбара Трионфи.
Во Украина, новинарите кои известуваат од првите редови ги загубија животите, а други се соочија со напади, киднапирања и тортура. Во Русија, Кремљ почна систематски да го чисти медиумскиот екосистем од сите непристрасни известувања за војната и да го искорени она што остана од независниот печат во земјата. Овие напади во двете земји фрлаат темна сенка врз овогодинешниот Ден на слободата на медиумите. Тие, исто така, треба да ја рефокусираат решеноста на меѓународната заедница да ја пружи потребната поддршка на новинарската заедница во Украина и на независните руски новинари протерани во егзил, истовремено зачувувајќи ги слободите на печатот дома, рече Трионфи.
Актите на цензура или рестриктивните прописи за независното новинарство сочинуваат 46% од документираните предупредувања на ИПИ, а 87% од овие прекршувања се извршени од руските власти.
Апсењата и кривичните истраги и обвиненија сочинуваат дополнителни 25% од сите регистрирани предупредувања, од кои руската полиција и безбедносните сили се одговорни за 94% од случаите.
Нападите врз новинари и медиумски актери од руските вооружени сили сочинуваат 14% од сите документирани предупредувања, иако тие ги вклучуваат најсериозните напади и убиства.
Руските државни органи, како што се Владата и обвинителите, беа одговорни за дополнителни 61% од сите снимени предупредувања.
Извор: ФРОНТЛАЈН/М. Ацковска
