Во 2016 година се склучени 605 договори за јавни набавки без објавување оглас, во вкупна вредност од 34,8 милиони евра. Вредноста на овие договори е за 20% повисока од 2015 година. Речиси секој трет тендер распишан во 2016 година бил со еден понудувач, а дури 23% од тендерите се целосно или делумно поништени! Ова се дел од наодите од извештајот од мониторингот на јавните набавки во периодот од јули до декември 2016 година, подготвен од Центарот за граѓански комуникации
Најголемиот договор преку нетранспарентна постапка, го склучило АД „Електрани на Македонија“ за ископ на јаглен и јаловина за ПЕ Рудници, РЕК Битола, во вредност од околу 5,8 милиони евра!
„Бирократизацијата на постапките за јавни набавки со барањата согласност од Советот за јавни набавки, не губи значително од интензитетот. Во 2016 година договорните органи до Советот за јавни набавки вкупно доставиле 16.067 барања за согласност, што ги чинело вкупно 1,8 милиони евра“, се вели во Извештајот, каде се потенцира дека, иако била планирана во сите тендери, е-аукцијата е одржана само во 55% од мониторираните постапки.
До Државната комисија за жалби по јавни набавки во 2016 година се доставени само 557 жалби од фирмите. Бројот на жалби упатува на исклучително мал процент на обжалени постапки за јавните набавки од фирмите – од 3%.
Во однос на детектираните проблеми, во Извештајот се сместени и неколку препораки, како во иднина да се надминат недостатоците.
„Потребно е да се воведе обврска за Бирото за јавни набавки, на годишно ниво да изготвува и јавно да објавува анализа на поништените постапки, со наведување на договорните органи кои имаат најголем број на поништени постапки. Да се воведат надзор и контрола врз целиот процес на јавните набавки во насока на превенција и спречување на незаконско трошење на јавните пари, спроведување на постапките за јавни набавки во согласност со Законот за јавните набавки и реализација на јавните набавки во согласност со договорите. Потребно е да се воведе и обврска за Бирото за јавни набавки да изготвува и јавно да објавува, најмалку на годишно ниво, анализа на склучените договори по пат на преговарање, без објавување оглас, со наведување на економските оператори со кои се склучени таквите договори“, се само дел од препораките.
Извештајот е подготвен од Центарот за граѓански комуникации, со поддршка од Цивика Мобилитас.
М. Теговска