ЏАБИР ДЕРАЛА
Кога на меѓународно ниво, Обединетите нации ќе го акцентираат основното човеково право на еднаквост и слобода на сите човекови права, може да биде сигнал дека работите тргнале наопаку.
Темата на Меѓународниот ден на човековите права во 2021 година е „Еднаквост, намалување на нееднаквостите, унапредување на човековите права“, врз основа на заедничката рамка за акција на системот на ОН: „Не оставаме никого зад себе: Еднаквост и недискриминација во срцето на одржливиот развој“. Заложбите се во согласност со напорите на ОН да ги поддржи земјите членки во спроведувањето на Агендата за одржлив развој 2030.
Звучи едноставно, но исто толку и недостижно. Особено кога тоа ќе се стави во бирократските рамки на меѓународните институции и во некоја децениска рамка. А човекот живее секој ден, секој час, секоја минута. И за да живее достоинствено, човекот треба да ги ужива основните човекови права и слободи.
Човековите права се во критична состојба насекаде во светот. Тоа стана очигледно особено по избивањето на пандемијата на КОВИД-19, но и во претходните години со најновите руски геополитички игри и хибридната војна меѓу глобалните центри на моќта. Оттаму и потребата да се вратиме „кон корените“, кон нагласување на основните човекови права и слободи.
„Сите човечки суштества се раѓаат слободни и еднакви по достоинство и права“, се вели во Универзалната декларација за човекови права која светот ја изгласа на 10 декември 1948, сакајќи засекогаш да ги испрати неизмерните човечки страдања во Втората светска војна. Тоа е и годината на Информбирото, кога Тито ѝ кажа НЕ на Сталиновата хегемонистичка политика. Во тоа време, Студената војна веќе беше разгорена, особено по усвојувањето на Трумановата доктрина во 1947/48 година.
Истовремено, од година во година, од деценија во деценија, барањата за почитување на човековите права и слободи стануваа сè погласни. Државите немаа друг излез, туку да ги слушнат тие барања, се разбира, откако претходно ќе утврдат дека полициските пендреци и водените топови не вршат работа, како оние во 1968 година. Или неодамнешните протести во САД под заедничкото мото „Black Lives Matter”.
Најпреведуван документ во светот, Универзалната декларација за човекови права стана и најмногу злоупотребуван. Иако е достапен насекаде, тој е сè уште непознат за голем број луѓе. Уште полошо е тоа што и оние што го читаат, недоволно го разбираат. Ова особено се однесува на универзалноста и неделивоста на човековите права – сите човекови права и слободи им припаѓаат на сите луѓе, само затоа што се родени како човечки суштества. Без исклучок. И никој нема право да ги оспори или повреди тие права. Значи, оној што ги крши човековите права и слободи е криминалец.
Центрите на моќта во овој сега веќе мултиполарен свет, не се колебаат да посегнат по основните човекови права и слободи. Притоа, со своите моќни пропагандни машинерии да ги направат невидливи своите постапки, политики и практики. Пропагандата и информацискиот хаос кој го генерираат автократските режими со седиште во Москва, Пекинг и низа други престолнини, вклучувајќи ја и самата Европска Унија, ја замаглуваат реалноста во која живее современиот човек.
Институциите чија мисија е заштита на човековите права и слободи често се неми пред сериозно кршење на човековите права, а поголем дел од граѓанското општество се занимава со салонски активности и „индексирање“, додека достоинството на човекот сè повеќе и сè почесто се гази под невешти изговори.
Што може да се прави по сето кажано? Гласност, солидарност и бескомпромисна заложба за човековите права и слободи на секој човек, без исклучок.
Борбата продолжува!
Creative Commons 4.0 (дозволено преземање, со линк до изворот).
