пишува: ЏАБИР ДЕРАЛА
Оди Тито на оној свет и го среќава Хитлер. „Еј камарад Тито, како си? Како е на Земјата? Што се случи по мојата смрт?“ Тито го одмерува и мрзоволно му одговара на еден од најголемите злотвори во човековата историја: „Како да ти кажам… Нашите Југословени одат во Германија да работат, а Германците доаѓаат на нашето море да одмараат.“ Таман Тито тргнува да му го сврти грбот и да замине, кога Хитлер возбудено и радосно воскликнува: „Вундербар! Прекрасно! Па за тоа и јас се борев!“
Толку од хуморот, сега да продолжиме „малку“ посериозно.
Со сиот ризик дека некој ќе ми го одрече правото да говорам и пишувам за земјата во која сум се родил, живеам, работам и придонесувам, ќе го дадам својот прилог кон јавната дебата која се покрена деновиве по интервјуто со премиерот Зоран Заев. Да, ми се случило да ми кажат дека јас, бидејќи не сум етнички Македонец, немам право да дискутирам за македонското минато, сегашност и иднина, под изговор дека тоа се идентитетски прашања. Но тоа е друга приказна, уште потревожна од оваа. Сакам тука да дадам неколку мои лични оценки и опсервации, по повод интервјуто, но и за работите пред и потоа.
ЕМОТИВЕН, КАКО И СЕКОГАШ
Заев беше емотивен, како и секогаш. Активисти, новинари, дипломати, случајни минувачи, за него ќе посведочат дека секогаш е непосреден и искрен во своите одговори, им се предава на своите чувства и сака да ги одговори сите прашања, па и оние за кои ни малку не е подготвен, иако најчесто покажува дека е сестрано и добро информиран. Сепак, на моменти е брзоплет и знае да откине некоја „зелена“, како што вели и самиот, а за што секогаш и без исклучок нуди искрено признание, извинување и исправка, што е исклучително ретко во светот на политичарите. Тоа што е искрен, на некој начин, му штети како на политичар и јавна личност, но го прави човечен и близок до луѓето.
Таков беше и во интервјуто за БГНЕС. Искрено, ама навистина искрено и до крај, одговори на сите прашања кои се тешки и деликатни, иако тој некако прави да изгледаат лесни и едноставни. Од неговите изјави се гледа дека е извонредно добро информиран, а тешките процеси и настани во историјата ги „преведува“ на едноставен начин, со секојдневен говор. И гледа решение за секој проблем. Ведар, позитивен, искрен, без калкулации за сопствениот политички рејтинг, Заев уште еднаш покажа обединувачки, модерен и европски дух, исфилтриран низ ситото на македонската добродушност и помирливост. Со неколку гафови (ние сме источен сосед на Бугарија), но со многу добри поенти и реалистични гаранции и аргументи, тој уверливо говореше дека нема потреба од загриженост на било која страна од непотребно подигнатите тензии и ѕидови меѓу двете земји.
Што кажа Заев? Деновиве, неколку илјади пати е преџвакан и толкуван секој збор од интервјуто, па можеби ќе мислите дека и јас ќе се впуштам во „длабокоумни анализи“, но бидете спокојни, ова не е „апологија“ на Заев (како што ќе побрзаат троловите да напишат на социјалните мрежи), туку деконструкција на лагите, глупоста и ароганцијата. И онака целата драма има поинаква позадина, која нема врска ни со македонско-бугарските односи, а со што допрва ќе се соочуваме и ќе си патиме ако не ни дојде памет на време.
ОДГОВОРИТЕ СЕ ЛЕСНИ, НИВНОТО ПРИФАЌАЊЕ Е ТЕШКО
Заев е фокусиран на сегашноста, а уште повеќе на иднината. Не ги одбегнува прашањата на минатото, но нив ги гледа како основа за градење заедничка иднина, а не како причина за раздор. Решил човекот да решава проблеми, а не да ги создава или да ги става под тепих. Дали тоа е толку неприфатливо? Или е неверојатно?
Во интервјуто за БГНЕС тој кажа дека Југославија ги поделила двете земји, Северна Македонија и Бугарија. Со тоа не кажа дека Југославија е лоша или добра. А точно е дека двете земји беа длабоко поделени и дека на Бугарија со децении се гледаше со потценување и како на непријателска земја. Таа политика, а со тоа и јавната перцепција за Бугарија продолжи и во постјугословенскиот период. Кај многумина и до денес. Факт.
Бугарија не е фашистичка земја. Добро, дали е фашистичка? Дали Италија е фашистичка? Албанија, Шпанија… дали се фашистички? Дали Германија е нацистичка? Или Франција, Норвешка, Хрватска, Унгарија, Украина, Србија и други? (Одлична забелешка на новинарот Нешков во овој контекст.)
Дали властите во дваесетина држави во Европа и низ светот за време на Втората светска војна, биле ултранационалистички, фашистички, односно нацистички, и дали радосно и спремно формираа квислиншки режими, наречени според норвешкиот колаборатор Видкун Квислинг? И дали дел од сите тие „администрации“ ни униформите не ги смениле, туку само значките на капите и се придружиле кон сојузничките сили во самото финале на Втората светска војна.
Одговорите се лесни, нивното прифаќање е тешко. Затоа, прочитајте некоја добра книга, поткована со проверени факти и документи. Прогуглајте ако ви се брза, а не знаете или не ви текнува.
МЕЃУ МИНАТОТО И СЕГАШНОСТА
За Гоце Делчев познато е дека самиот се претставувал како Бугарин или Македонски Бугарин, но и како Македонец. Бил социјалист или барем ги поддржувал социјалистичките идеи, бил против окупацијата и доминацијата над малите народи, што е поважно отколку тоа дали бил Македонец, Бугарин или и двете, што е сосема можно. Заев вели дека е заеднички и дека, да го немало, требало да го измислиме – во една реченица изгради мост преку немирните води на недоразбирањата. Како тоа значи дека се откажал од нешто, не ми е јасно… Еве, Никола Тесла бил Србин, Хрват или Американец? Или сите три? Според мене, тој е „само“ еден голем светски изумител. Ова не е ниту дигресија, ниту одбегнување на расправата, туку само растерување на отровната магла.
Како претседател на Владата, Заев уште еднаш даде цврсти гаранции, па и примери за тоа дека решително ќе се спротивстави на говорот на омразата. Тука го наведе примерот на познатиот новинарски ветеран Зоран Иванов, за кого побара разрешување од Управниот одбор на државната МИА. Дали реакцијата беше драстична или не, е сосема друго прашање, може и за тоа да се дебатира. Но и тоа не значи дека од нешто се откажал, напротив, покажа дека е спремен да гради искрено пријателство.
Дали Зоран Заев се откажа од идентитетот на Македонците како автохтон народ и од македонскиот како засебен јазик во групата словенски јазици? Дали со било кој збор го направи тоа, директно или индиректно? Во ниеден момент, ниту тој, ниту било кој претставник на македонската влада или било која институција, не го направил тоа. Ако некој ги слушнал или прочитал, добро е да го објави тоа.
Тврдењата на разни паразити, заразни инсекти и влекачи во политиката не се аргументи. Тие можат сешто да кажат, како што и кажуваат, но тоа не значи дека навистина се случило. Тоа може да значи само дека лажат, како и секогаш, ништо повеќе.
ЛАЖЕТЕ!
Цело време се труби дека во прашање е историјата… „Историјата е јасно утврдена, пред сè од историчарите, и може да биде добар мост за пријателство и соработка“ – изјави Заев. Што има проблематично тука? И, на крајот на краиштата, ако велиме дека историчарите, па и јавноста во Бугарија имаат мака да започнат процес на соочување со минатото, дали можеби треба да се започне од сопствениот двор? Наместо да ископувам делови од моите архиви и сознанија, сакам тука да се послужам со кратката дебата меѓу проф. Катерина Колозова и некои Фејсбук „експерти“ (молам да ми простат ако не знам колку се големи и важни).
„ПОД ЕДЕН, тест за вашата сопствена фашизоидност. Како звучи следново: „Германија не е нацизам. Германија е пријателска земја.“ И како звучи „Германија е нацизам, Германија е непријателска земја“? Сега, заменете „Германија“ со „Бугарија“. ПОД ДВА: И сега вака – БЕЗ ЛАЖЕЊЕ, никаде немаше негација на фашистичката ИСТОРИЈА на Бугарија. Лажете – не негираше историја. Формулацијата е во сегашно време. Вистиномери? Да проверевте нешто? Да наведевте цитати?“ – пишува Колозова, кратко, јасно, прецизно. Токму така, вистинскиот збор е: ЛАЖЕТЕ!
На тоа следи инаетлив коментар кој нема врска со темата:
„А како звучи ова: Ние Бугарите, се извинуваме за злосторствата во Втората светска војна направени врз македонското население…“
Колозова одговари:
„А како звучи ова? Ние Македонците, признаваме дека 80% од бугарската фашистичка администрација ја сочинувале македонски колаборационисти и се извинуваме на протераните и убиени Евреи од Скопје. И со тоа и самите преземаме одговорност за злоделата. Плус, strawman аргумент ти е ова – бидејќи не е темата што кажале Бугарите, туку темата е дали се лаже околу тоа што изјавил Заев.“ (strawman argument – аргументот на човекот што се фаќа за сламка или: постапка на замена на тезите, н.з.)
Од оваа интеракција, по која следат уште 183 коментари и одговори до моментот кога го пишувам ова, со малку концентрација, просечно интелигентен човек може без напор да утврди колку се неразумни, нелогични и дефокусирачки дебатите во јавноста. Се говори за едно, но дефокусирањето и манипулирањето со фактите и со темите, замената на тезите и избегнувањето на директно вкрстување на аргументите, стана толку вообичаен начин на интеракција во јавноста, социјалните мрежи, а секако и во медиумите, што еден ваков бравурозен, краток и јасен погодок како овој од интелектуалка од светски ранг, каква што е Колозова, изгледа како осамен остров среде океан.
КОГА ВИСТИНАТА ЌЕ ТРОПНЕ НА ПОРТИТЕ НА УМОТ
Навистина, вистиномерите имаат тешка, но неодложна задача. Интелектуалците и политичарите мора да им ги отворат очите на луѓето и да кажат дека не постои „небески“ антифашистички народ. Можеби со лаги се живее полесно, но лагите никогаш не траат вечно.
Еден ден, некој ќе дојде пред портите на умот и силно ќе затропа со дршката од остриот меч на вистината. Во ерата на пост-вистината, политичарите веќе одамна не се потпираат на аргументи, туку на манипулации и провокации на емоциите кај луѓето. А тоа, политичката и квази експертската паланка кај нас го усовршува секој ден, до граници на неизлечива болест.
Затоа и настапите на Заев се лесен плен за пропагандистичките предатори на кои нималку не им е важно дали тој ја говори вистината, дали во неговите изјави има аргументи и визии, дали неговите политики ги промовираат европските вредности… Не, важно е да се нападне и да се спечали поен повеќе денеска. За утре, нека му ја мислат токму нивните мети, одговорните политичари и интелектуалци, кои се спремни да поднесат огромни жртви за јавното добро.
ПРОСТОТИЛАК И АРОГАНЦИЈА
Со ова мое писание, ни оддалеку немам намера да им парирам на врескачите и лажните патриоти. Но важно е да им се укаже на тие во кои сé уште останал здрав разум, дека си имаме работа со обични измамници. Тие „патриоти“ своевремено, како што сведочи и бугарскиот новинар Љубчо Нешков, низ солзи го откривале своето блгарско самочувствие, а сега се предводници на ултранационалистичка реторика и кампања на омразата. Новинарот Нешков како пример го посочи Милошоски, кој му се исповедал на времето, во својство на министер за надворешни работи. Во своето интервју, тој го посочи и Мицкоски во истиот контекст. Но заблудените се во потрага по звукот на ѕвоното на овенот, а не по фактите.
Ете, помина време, но тие со ништо не покажаа намера да ги оспорат сведоштвата на Нешков. Но тоа не е невообичаено за вмровците, како и за сите како нив, било нивни сојузници или нивни приврзоци, идеолошки, политички или криминални (или сé заедно). Повеќето се навикнаа на тоа мизерно тролање од националистите, а голем дел од медиумите ги признаваат како легитимна политичка структура, но и тоа е друга тревожна приказна.
Јас, пак, како и голем број луѓе, сум сé понетрпелив кон простотилакот и ароганцијата што со децении наназад ја манифестираат криминалните ликови во политиката. Нивниот простотилак и насилство избрка стотици илјади млади (криво ми е што не заминав и јас), ја ограбија земјата, негуваа неписменост, назадност и насилништво кај младите, и ја заглавија земјата во мрачен ќорсокак со децении. И треба да негувам дијалог во кој тие и онака не учествуваат и да ги тинтрам како легитимни претставници на некого и на нешто?
Не. Можат само да одат по ѓаволите.
Ако некој има намера да разговара со концентрација, фокус, минимум интелигенција и аргументи, нека повели. Останатите, навистина немам време да ги слушам, а ниту да ги трпам во име на некоја пристојност. Не знам зошто вие ги трпите.
#НеТрпамПростотилак
#МршТапоглавци
илустрација: Крис Маден (сите права се задржани, преземањето на илустрацијата не е дозволено)
Сите права се задржани. ЛИНК: Услови за користење, авторски права и заштита на приватноста. Текстот е личен став на Авторот.
