Предлог -законот за изменување и дополнување на Изборниот законик на почетокот на јуни помина на седница на собраниската Комисија за политички систем и односи меѓу заедниците и чека пленарна седница за негово гласање по скратен постапка.
Граѓански здруженија веднаш реагираа дека Изборниот законик станал оружје против независните и дека ваквиот Предлог закон ја погазува одлуката што ја донел Уставниот суд за укинување на претходните противуставни измени на Изборниот законик, што Собранието ги донело во март 2024 година. Во новиот Предлог -закон повторн осе зголемува бројот на потребни потписи за учество на независните во изборите.
Граѓанските здруженија и независни кандидати реагирале до Уставен суд со барање да се произнесе против Предлог законот.
Од Уставен суд информираа дека претседателот Дарко Костадиновски испрати писмен допис во кој им одговори на прашањата на независните кандидати и граѓански здруженија велејќи дека судот може да се произнесе кога Предлог законот ќе биде дел од правниот поредок.
„Со оглед дека Вашето барање се однесува на реализирање на уставната надлежност на Уставниот суд, нормативната контрола на општите правни акти односно оценување на уставноста на Предлог на закон за изменување и дополнување на Изборниот законик, по скратена постапка, Ве известувам дека Уставниот суд, согласно со Уставот и Актот на Судот, е надлежен да ја цени уставноста на законите, а не на Предлог- законите. Следствено на ова, Уставниот суд, од аспект на апстрактната контрола, е надлежен да ја цени уставноста и законитоста на позитивното право, односно на општите прописи и општите акти што се дел од правниот поредок и нивната уставност и законитост во време на нивното важење.
Неспорно е дека согласно со член 13 и 91 од Актот на Судот, Уставниот суд го следи остварувањето на уставноста, законитоста и слободите и правата на човекот и граѓанинот утврдени со Уставот и по свое наоѓање, може да усвои посебен извештај во кој ќе укаже на потребата за преземање мерки за нивно остварување и заштита и ќе го достави до надлежниот орган односно врз основа нa претходно добиени податоци и известувања, Уставниот суд може да донесе посебно решение со кое ќе утврди дека неговата одлука не е извршена и ќе го извести надлежното јавно обвинителство, како и органот што го именувал или избрал раководителот на органот или телото кое не ја извршило одлуката на Судот. Но, во однос на Вашето барање за усвојување на посебен извештај за Предлог за закон за изменување и дополнување на Изборниот законик, по скратена постапка, Ве известувам дека Уставниот суд, извештај од аспект на член 13 од Актот на Судот, може да усвои исклучиво за закон кој е дел од правниот поредок”, се вели во дописот на Костадиновски.
Дописот потврдува дека Уставен суд ќе може да реагира правно откако пратениците ќе го изгласаат во Собрание и Предлог законот ќе стане дел одп равниот поредок.
Десетте граѓански иницијативи до кои е испратен дописот бараат одлука со која не смее да има зголемување на потребниот број на потписи за предлагање независни кандидати.
Таква одлука Уставниот суд донесе во мај 2025 година кога ги укина членовите 17 и 18 од Изборниот законик, со кои се крена прагот за собирање потписи за независните кандидати и листи што планираат да учествуваат на избори.
Б. Ј.
