пишува: проф. д-р СИМОН САЗДОВ
Општо земено, јазичната состојба не ни е на потребното рамниште. Ако во закон имате ваква реченица (а имате): „Со Агенцијата раководи директор кој го именува и го разрешува Собранието на Република Македонија, на предлог на Владата на Република Македонија за време од шест години“, треба да сте свесни дека која и да е агенцијата, нејзиниот директор лично го именува и го разрешува целото Републичко собрание, а не обратно, како што, веројатно, мислеле авторите на законот. Што да се каже? Имате луѓе што пишуваат закон, но не знаат да го напишат како што треба. Имало ли лектор или, подобро е да прашаме, смеел ли тој лектор да смени нешто јазично во законот, иако токму тоа му е работата? Којзнае. Како и да е, работата не излегла како што требало.
Порано, главно, се комуницирало усно, па луѓето не биле многу обврзани да бидат многу писмени. Начинот на денешното комуницирање, меѓутоа, е многу поинаков. Електронски медиуми, социјални мрежи, сѐ до актуелнава електронска настава. Наеднаш е многу важно да бидете писмен, иако многумина не се. Тоа е слично како што не мора да сте дотерани по дома. Но, кога ќе решите да излезете, по правило, се облекувате соодветно за пригодата, се погледнувате во огледало пред да излезете итн. Се покажува, меѓутоа, дека не е мал бројот на оние што излегуваат од дома без да се погледнат во огледало, а не, пак, да се зачешлаат или да се намирисаат.
Ако префрлите некому дека не е доволно писмен, дека нема речник, тој нема да се засрами. Веднаш ќе побара оправдување и, веројатно, ќе ви каже дека македонскиот јазик не е доволно богат со зборови, па мора да користи англиски. Колку е тоа неточно може да проверите во македонскиот „Моби Дик“ на Огнен Чемерски. Македонскиот јазик не е сиромашен во ниту еден поглед, сиромашни можат да бидат само тие што го зборуваат. Но тоа е веќе работа на конкретна единка.
Фрла во очај тоа што има луѓе што уште не научиле дека се пишува „не знам, не сакам“, а не „незнам, несакам“. Не е толку страшно што не научиле кога требало, во второ одделение, туку е страшно тоа што не се поправаат. Инаку, самата грешка не е без основа. Станува збор за тоа дека при зборувањето двата збора прават акцентска целост и се изговараат со еден акцент. Значи, не е глупав тој што пишува „незнам, несакам“, туку е неписмен. Затоа и постои описменувањето. Затоа и треба да се вложи напор за да му се спротивставите на туѓојазичното влијание. Затоа и нема смисла во Македонија да има културна манифестација со назив „Битола Шекспир фестивал“. Тоа и не е назив, туку се три именки напишани еднододруго. Може да е организиран во чест на Шекспир, но не мора синтаксата да му е англиска. Можел да биде и „Битолски фестивал за Шекспир“, но, изгледа, тој назив не му звучел доволно возвишено некому. Но треба да имате предвид дека на тој начин покажувате како се доживувате себеси – не многу возвишено.
На крајот, јазичната култура е еден многу суштински белег на секој човек. Многу посуштински од облеката што се носи, автомобилот што се вози. Македонскиот јазик го чинат неговите говорители, зборувачи. Од сите нас зависи како тој ќе живее во нашето секојдневие.
Сите права се задржани.
