пишува: МИРЈАНА НАЈЧЕВСКА
Систем кој ќе одвраќа од злоупотреби и јасно ќе ја лоцира одговорноста.
Лесно е да се каже, и уште полесно да се потпише, меѓутоа многу тешко да се спроведе.
Токму одговорноста и отчетноста на власта (како збир од колективни тела, но уште повеќе како збир од индивидуи кои заземаат високи раководни функции во државата), се вредности кои ја карактеризираат демократијата на актуелниот степен од нејзиниот развојот.
Искуството покажало дека секој (читај: СЕКОЈ) кој ќе дојде на власт може да ја злоупотреби власта (во помала или поголема мера), да ја искористи за постигнување лични, наместо јавни бенефиции, да ја употреби на начин спротивен на потребите и интересите на граѓаните, да профитира од позицијата која ја има или да легитимира неправно и неправедно однесување и постапување.
Заради ова, еден од најзначајните елементи на развојот на современата демократија претставува барањето за поголема демократска контрола. Во развиените демократски држави ова се манифестира како постојано зголемување на бројот на контролни тела и институции кои го стеснуваат просторот на севластие. Во одредена смисла постоењето и разновидноста на овие контролни механизми дури се сметаат за нова парадигма на развојот на демократијата.
Тоа дека сите граѓани вршат контрола над власта и власта одговара пред сите граѓани е убава и многу популистичка флоскула. Вистинската контрола можат да ја направат независни, високопрофесионални тела кои се составени од луѓе кои се спремни да застанат во одбрана на правото и не подлегнуваат на заканите кои доаѓаат од страна на власта.
Целта на механизмите кои ја контролираат власта не е стекнување и манифестирање моќ, туку регулирање на употребата на моќта. Тие треба да спречат отстапување од прокламираните вредности, да сигнализираат деформации, да идентификуваат проблеми на злоупотреби на функциите.
Не е работата само во тоа властодршците да не ги прекршуваат законите, туку да ги спроведуваат. Не се работи само за тоа што прават политичарите, туку за тоа што треба да прават, а не прават. Не е проблемот само во тоа политичарот да не украде од државните пари, туку како располагал со нив и дали се најсоодветно потрошени.
Идејата е, политичарите и високите функционери во власта во ниту еден момент не смеат да се чувствуваат комфорно. Тие треба да седат на трње. Секогаш под окото на некој независен механизам кој ги потсетува, критикува, предупредува или повикува на одговорност.
Во Македонија има многу слаби и анемични контролни механизми на власта (што значи и многу ниско ниво на развој на демократијата). Најголем дел од нив се ставени во функција на заштита на владејачката структура и создаваат само привид на контрола и независност.
Кога ќе се случи политичар да повика на одговорност независно контролно тело (Џафери бара Антикорупциска до утре да се извини), значи дека сме отишле уште еден чекор поназад во воспоставувањето на демократските принципи и вредности. Со ваков вид закани упатени кон Државната комисија за спречување на корупција од страна на претседателот на Собранието се спречува и најмало движење во насока на контрола над власта.
Последиците од една ваква постапка се повеќекратни и продолжителни:
- Се минимизира влијанието на контролните механизми
- Се поттикнува нивна авто-цензура
- Се апсолутизира моќта и севластието на оние кои се моментално на власт
- Се обесмислува декларираната одговорност и транспарентност
- Се создава ситуација на концентрични кругови кои опфаќаат широк круг државни структури кои одбиваат да ги прифатат оценките на независните контролни тела.
Веќе подолг период во државата има нефункционално ЈО, корумпирано судство, потполно обесмислен Уставен суд, дезавуиран Врховен суд, уништен Народен правобранител, непостоечка Комисија за заштита од дискриминација, игнорирање на забелешките и препораките дадени од Државниот завод за ревизија (како институции кои треба да ја контролираат власта, меѓутоа и кои треба да воспостават своевиден меѓусебен мониторинг).
Во такви околности заканата упатена од страна на претседателот на Собранието кон членовите на Државната комисија за спречување на корупција може да значи само обид за замолчување на единствената институција која во моментов се обидува да функционира како контрола на власта.
Доколку ова продолжи тоа ќе значи целосно етаблирање на Груевизмот како начин на функционирање и на новата владејачка структура.
Сите права се задржани. ЛИНК: Услови за користење, авторски права и заштита на приватноста. Тесктот е личен став на Авторката.