Наслов на написот: „Река Унгарци маршираат преку Дунав за поддршка на Орбан: Не сакаме да гинеме поради Украина“
Извор: Kanal5.com.mk (анонимен автор)
Датум: 23 октомври 2025
Оценка: Написот претставува реален настан (митинг во Будимпешта), но функционира како пропаганден засилувач, а не како професионално новинарско известување. Преку некритичко пренесување на говорот на Виктор Орбан, текстот ја легитимира реториката насочена против Европска унија, Украина и либералните демократски вредности.
Главни дезинформациски и пропагандни наративи
- „ЕУ ја создаде војната со Русија“
- „Унгарија е единствената држава што стои на страната на мирот“
- „Бриселските елити се непријатели на националниот суверенитет“
- „ЛГБТК активистите и мигрантите се закана за децата и традицијата“
- „Доналд Трамп е гарант на мирот“
Клучни забелешки
- Пренесен говор на Орбан речиси буквално, без новинарски контекст или анализа.
- Наративно усогласен со руската стратегија на поделба во ЕУ и подривање на поддршката за Украина.
- Отсуство на автор, извори и проверка на факти.
Структурна анализа
1. Наслов и рамка
„Река Унгарци маршираат преку Дунав за поддршка на Орбан: Не сакаме да гинеме поради Украина“
Насловот:
- Ја презема пропагандната порака („Не сакаме да гинеме поради Украина“) – емоционално и антиевропски обоена фраза што се користи во кампањите на Орбан и руските медиуми.
- Создава впечаток на народна масовност („река од луѓе“) – класична техника за легитимирање преку бројност.
2. Извори и атрибуција
- Написот е анонимен („Administrator“) – без потпис или уредничка одговорност.
- Се повикува на домашни или регионални медиуми, но нема прецизно наведување од каде потекнуваат информациите и цитатите. Тоа е спротивно на основните новинарски стандарди за транспарентност и проверливост, бидејќи читателот не може да утврди што е преземено, што е цитат, а што е уредничка интерпретација.
- Не содржи ниту еден друг извор, на пример, нема реакција од Европската унија, Украина, или независен експертски коментар.
- Наместо тоа, речиси целосно го пренесува говорот на Орбан, во стил на политички манифест.
- Со тоа, написот по структура не се разликува од владино соопштение или партиски билтен.
Анализа на наративите
| Наратив | Потекло / Тип на пропаганда | Како е засилен во текстот |
| „ЕУ е војно вмешана и ја предизвика војната со Русија“ | Кремљ + Орбан | Цитати како „Брисел одлучи да влезе во војна… ја прогласи руско-украинската војна за своја“ – без никаква контрадоказна рамка. |
| „Унгарија е за мир, ЕУ е за војна“ | Руски дезинформациски наратив | Повторено неколкупати: „Унгарија стои на страната на мирот… ова не е наша војна.“ – без да се објасни дека ЕУ ја поддржува Украина во самоодбрана. |
| „Бриселски елити против национален суверенитет“ | Орбанистички популизам / проруски антилиберализам | Без дистанца се пренесуваат изрази како „змии во Брисел“, „финансиски санкции“, „време е за бунт“. |
| „Мигрантите, ЛГБТК и родовата еднаквост се закана“ | Културна војна – руска и крајно десна пропаганда | Пренесени без контекст или факт-чек: „ги избрка ЛГБТК активистите од училиштата“, „луди активисти за родова еднаквост“. |
| „Доналд Трамп како спасител“ | Глобален протрaмповски / проруски наратив | Цитатот „ако Доналд Трамп беше претседател, војната немаше да избувне“ останува без новинарска анализа. |
Пет главни дезинформациски линии се пренесени буквално и без контрапункт.
Новинарски стандарди
| Критериум | Очекувано | Во написот | Оценка |
| Транспарентност на изворите | Повеќе извори, потпис, проверливост. | Без потпис, без јасни извори. | Слабо |
| Баланс и контрапозиција | Различни ставови, контекст. | Само Орбан. | Отсутно |
| Факт-чек и контекст | Проверка на контроверзни тврдења. | Никаква анализа. | Отсутно |
| Јазик и тон | Објективен, неутрален. | Емоционален, популистички („река од луѓе“). | Наклонет |
| Цел и функција | Информирање. | Засилување на политичка порака. | Пропаганден карактер |
Степен на пропаганда (1–5)
| Ниво | Опис | Оценка |
| 1 – Неутрално известување | Балансирано, проверено. | ✗ |
| 2 – Пристрасно новинарство | Уредничка наклонетост. | ✅ |
| 3 – Наративно усогласено | Реален настан, но идеолошки обоен. | ✅ |
| 4 – Засилувач на пропаганда | Структура и тон како владина порака. | ✅ |
| 5 – Лажна вест / измислица | Фалсификувани факти. | ✗ |
Ниво 4: реален настан, но текст што функционира како пропаганден засилувач.
Зошто е важно ова?
Ова е пример за т.н. „сива зона“ – новинарство што изгледа нормално, но служи за нормализирање на дезинформациски наративи.
Таквите текстови:
- Не лажат отворено,
- Туку со пропуштање на контекст и еднострано пренесување создаваат илузија на рамнотежа,
- А всушност ја легитимираат агресорската или антидемократска реторика.
Во балканскиот медиумски простор, каде што јавноста е чувствителна на теми како „мир“, „суверенитет“, „вредности“, вакви содржини имаат висок влијателен потенцијал во корист на руската стратегија на поделба и дестабилизација.
Резиме
| Димензија | Оцена |
| Точност на фактите | Главно вистинити |
| Баланс | Отсутен |
| Врамување | Анти-ЕУ, анти-Украина, анти-либерален |
| Тон | Популистички, емоционален |
| Одговорност | Без потпис, без уредничка рамка |
| Ризик од пропаганда | Висок |
Заклучок
Написот не ги исполнува критериумите на кредибилно новинарско известување.
Тој е пропаганден засилувач — не директна лага, туку алатка за ширење на дезинформациски и идеолошки пораки.
Овој напис е типичен пример на „сива зона“ во пропагандата — не содржи директни лаги, но преку еднострано пренесување на популистички пораки ја засилува антиевропската и прорускa агенда. Се препорачува редовно следење на вакви содржини во регионалните медиуми како индикатори на наративна инфилтрација во јавниот простор.
Во контекст на хибридните операции, ова е типичен пример на „посреднички ехо-ефект“: локален медиум што без критика го репродуцира наративот на европски крајнодесничарски лидер, со што индиректно ја зајакнува руската геополитичка агенда против ЕУ и Украина.
Подготвија: Џабир Дерала во соработка со Тимот на ЦИВИЛ за мониторинг на хибридните закани
Анализата е подготвена во соработка со ChatGPT (OpenAI, модел GPT-5), како дел од АИ-асистираното истражување на Тимот за мониторинг на хибридни закани на ЦИВИЛ. Ставовите изразени во аналитичката рамка и заклучоците се на авторот и на мониторинг-тимот на ЦИВИЛ.
