- Состојба
Главното прашање на регионот на Западен Балкан – чие членство во ЕУ е гарантирано кога сите земји ги исполнуваат условите во согласност со одлуката на Европскиот совет од 2003 година донесена во Солун – претставува нерешени национални прашања на Србите, Албанците и Хрватите. Поранешното Кралство на Југославија и повоена СФРЈ ги криеја проблемите и ги олеснуваа. Проблемите се разгореа по распадот на СФРЈ. Дејтонскиот договор стави крај на војната во Босна и Херцеговина, додека кампањата на НАТО стави крај на етничкото чистење на Косово шест години подоцна. Мир беше воспоставен со напорите на ЕУ и НАТО, беа дадени ветувања за европска перспектива, прогрес е направен во Северна Македонија и Црна Гора, но клучните прашања сепак остануваат нерешени.
Начелно, Дејтонскиот договор го негираше статусот постигнат во воениот конфликти, додека практични решенија де факто го овозможија неговото признавање. Врз основа на постоечките методи и ритамот на решавање на проблемите, тешко може да се замисли европска перспектива на Србија и Косово, ЕУ членство за Босна и Херцеговина е целосно исклучено. Турција особено го искористи овој празен период со значително подобрување на своето влијание во Босна и Херцеговина и Северна Македонија.
Освен Турција и неколкумина локални политичари и нивните поддржувачи, кои лично профитираат од хаосот и нефункционални институции, никој не е задоволен од состојбата во Босна и Херцеговина. Србија, Хрватска и Албанија моментално имаат стабилни влади и нивните избрани политичари се способни да носат стратешки одлуки.
- Решенија
Обединување на Косово и Албанија. Во Косово, 95% од населението сака да се обедини со нивната албанска нација по потекло. Слична е ситуацијата и во Албанија. Границата помеѓу Албанија и Косово де факто не постои. Српскиот дел од Косово доби посебен статус (по моделот на Јужен Тирол).
Спојувањето на поголем дел од територијата на Република Српска со Србија. Српското национално прашање може во голем дел да се реши по пат на спојување на голем дел од Република Српска со Србија. Во овој случај, Србија е подготвена да се согласи на припојување на Косово со Албанија.
Хрватското национално прашање може да се реши: со спојување на доминантно хрватски кантони во Босна и Херцеговина со Хрватска, или по пат на давање посебен статус на хрватскиот дел во Босна и Херцеговина (користејќи го Јужен Тирол како модел)
Бошњаците оттука ќе се стекнат со независна функционална држава и ќе преземат целосна одговорност за истата. Би се организирал референдум за луѓето да изберат помеѓу иднина во ЕУ и вон ЕУ (Турција). Засега, убедливо мнозинство на Бошњаци ја поддржуваат ЕУ перспективата, но во случај на продолжување на хаосот и сé поголемото влијание на Турција и радикалниот Ислам, ситуација може драстично да се влоши во текот на следната декада.
ЕУ, во соработка со други фактори во регионот (на пример Иницијативата три мориња), ја започнува имплементацијата на сеопфатна економска програма за стабилизација, подобра инфраструктура и енергетска поврзаност на регионот и рехабилитација на животната средина (ЕК веќе има подготвено делови од планот).
По усвојување на ратификацијата на сите неопходни билатерални одлуки во регионот, пристапните преговори за ЕУ и НАТО членство би се забрзале.
- Чекори
a. Во тивка постапка, можностите да се спроведи планот се проверуваат со носителите на одлуки во регионот (во тек)
b. Во тивка постапка, поддршката за планот се проверува со носителите на одлуки во меѓународната заедница (во тек)
c. Се подготвува сеопфатна комуникациска програма за презентирање на планот во јавноста земајќи ги во предвид различните атмосфери во поединечните делови на регионот
d. Доколку, ЕУ, САД и поголемиот дел од регионалните носители на одлуки се согласат со планот и чекорите за неговата имплементација, ЕУ ја зграпчува иницијативата и истата ја формализира.
e. Се лансира процес на комуникација што ги таргетира различните групи на јавноста.
f. Се ставаат во функција сите потребни формални билатерални постапки за имплементација на планот, кои се синхронизирани и финализирани во правна смисла, според логичен редослед.
*Доколку тивките постапки на проверка и корекции на планот откријат дека потребниот договор на регионалните и меѓународните носители на одлуки не може да се гарантира, нон-пејперот останува нон-пејпер сé до понатамошен развој на настани.
превод: Н. Цветковска
