Според Индексот на економски слободи на американската фондација „Херитиџ“, Македонија се наоѓа на 31-то место во светот во категоријата – економски слободни држави. Според извештајот, Македонија во рок од една година, се искачила од 47-то на 31-то место. Вкупната оценка е за 3.2 поени повисока во однос на минатата година и изнесува, 70.7 поени. Гледајќи ги ваквите оценки, се добива впечаток дека економската клима во Македонија се подобрува. Но, како што за ЦИВИЛ Медиа, оценува економскиот експерт, д-р Бранимир Јовановиќ, Индексот на економски слободи на фондацијата „Херитиџ“ има многу непрецизен назив.
Иако името сугерира дека тој мери „економски слободи“, тој всушност, мери колку се слободни пазарите, а би можело да се каже дека колку се послободни пазарите, толку се помалку слободни луѓето!
„Затоа, тоа што Македонија има голем скок во овој индекс последнава година, воопшто не го гледам како нешто позитивно, туку напротив, како нешто негативно. Да тргнеме од самата содржина на Индексот. Тој има 12 под-индекси. Еден од нив е наречен ‘трошење на Владата’, и според него, колку помалку Владата троши, толку економијата е послободна. Но, ова е нон-сенс, затоа што ако Владата не троши ништо, нема да има пари за здравство, за образование, за социјална помош, за пензии… Како може да биде слободна економијата, без сите овие работи? Друг под-индекс, кој мери колку е лесно да се отпуштат работници, е наречен ‘слобода на трудот’. Како може трудот да е слободен, ако е лесно да остане без работа?“, коментира д-р Јовановиќ.
Како што вели нашиот соговорник, и самиот ранг на земјата покажува колку е Индексот нелогичен. Македонија е најдобро рангираната економија од регионот, далеку пред Хрватска и Словенија (Македонија е на 31. место, Хрватска и Словенија се на 95. и 97. место).
„Мислам дека ни најзакоравените приврзаници на Груевски, не би кажале дека е Македонија послободна држава од Словенија! Индексот е добра илустрација, за тоа какви економски политики водеа владите на ВМРО-ДПМНЕ изминативе 10 години. Така, пред да дојде ВМРО-ДПМНЕ на власт, во 2006 година, Македонија имаше 59 поени на овој Индекс, а сега има 71 поен, што е значаен пораст. Овој пораст, всушност, кажува дека Македонија за времето на ВМРО-ДПМНЕ водеше политики на слободни пазари. Сепак, во истото ова време, сиромаштијата драстично порасна, исто како и социјалната раслоеност, здравството и школството ни станаа најлоши во Европа, а станавме европски лидери и во смртност на работници“, поентира д-р Јовановиќ.
Сепак, според него е позитивно што добиваме информации, за тоа какви економски политики не смее да води државата во иднина.
„Не смееме да водиме политики на слободни пазари, зашто овие политики им одговараат само на привилегираните елити. Мораме да водиме политики коишто ќе им одговараат на сите (или, барем повеќето) граѓани, а тие политики се – повисоки работнички права, подобра социјална заштита, поправедни даноци, поголеми државни трошења на јавни добра и услуги, како здравство и школство“, заклучува економскиот експерт, Јовановиќ.
Инаку, на ранг листата на Херитџ, 15 места под Македонија, на 46-то место е рангирано Косово, Бугарија се наоѓа на 47-то, а Грција дури на 127-то место.
Моника Талеска