Центарот за човекови права и разрешување конфликти (CHRCR) ги презентираше резултатите од истражувањето спроведено во рамките на проектот „Од етнички до граѓански национализам преку основното образование“, во Институтот за социолошки и политичко-правни истражување, со финансиска поддршка од Цивика Мобилитас.
Настанот имаше за цел да ги запознае образовните чинители и пошироката стручна јавност со резултатите од истражувањето, кое беше спроведено за да обезбеди одговори на неколку прашања: „Колкава е важноста која учениците Македонци и учениците Албанци на возраст од 10 и 14 години им ја припишуваат на етничкиот и на националниот идентитет?“, „Кои пораки (формални и неформални) за Македонија и за сопствената етничка заедница ги добиваат учениците Македонци и учениците Албанци во текот на основното образование?“, „Дали (и како) учебниците што се користат во основното образование придонесуваат за градење на етничкиот и/или на граѓанскиот национализам?“ и „Што треба да се промени во учебниците за да може основното образование да се користи за развивање и засилување на националниот идентитет на учениците?“.
Професорката Виолета Петроска – Бешка, која беше дел од тимот што го спроведувал истражувањето, изјави дека проектот имал три компоненти: истражувачки дел на терен, деск-анализа и препораки за што би требало да се води сметка кога ќе се пишуваат учебниците во иднина во Република Македонија, за да можеме да се поместиме од етнички национализам до граѓански национализам.
„Емпириското истражување беше спроведено во осум училишта низ Македонија, некои двојазични, некои еднојазични, и на крај, завршивме со четири групи кои постојано ги споредувавме, а тоа се Албанци и Македонци на возраст од 10 и 14 години. Резултатите кои ги добивме покажуваат дека учениците Македонци од двете возрасни групи, не прават важна разлика помеѓу националниот, етничкиот и религискиот идентитет, а од друга страна, учениците Албанци, од двете возрасни групи, најмала важност му припишуваат на националниот идентитет“, додаде Петроска-Бешка.
Според податоците од истражувањето, на прашањето до повозрасните ученици – за тоа како ја доживуваат Македонија, етничките Македонци ја прикажуваат преку историјата и ја глорифицираат, за разлика од Албанците кои одговараат дека историјата на Македонија е неоправдано насочување кон минатото. Македонците ја доживуваат Македонија како демократска и независна, а за Албанците – Македонија е мултиетничка. Според податоците од истражувањето, Македонците ја доживуваат Македонија како своја татковина, а Албанците од учебниците не научуваат дека Македонија е и нивна татковина.
Професорката Мирјана Најчевска, изјави дека со анализата на учебниците и на одговорите на учениците низ истражувањето, се директно може да се поврзе со учебниците. Според неа, тоа е позитивен елемент што дава надеж дека со промени во учебниците, ќе се изврши влијание врз следните генерации ученици.
„Според она што можевме да го видиме и за да одговориме на прашањето зошто учениците мислат вака како што мислат, побаравме одговор што е напишано и што не е напишано во учебниците. Отидовме со барање на специфичните елементи, кои што се поврзани со етничкиот и граѓанскиот национализам, значи, во случајов, не баравме некои пошироки историски елементи, туку на многу спецификувано барање на конкретните елементи коишто се поврзани со искажување на граѓанството“, заклучи Најчевска.
Ангела Петровска
Камера: Атанас Петровски
Монтажа: Маја Ивановска