ЏАБИР ДЕРАЛА
Лажниот баланс и „неутралноста“ водат кон апатија и заблудененост на општеството. Тоа е просторот каде што, наместо да се откриваат фактите, се вгнездуваат идеите за популизам и авторитарно владеење. Како тоа? Едноставно, затоа што лажниот баланс што се промовира во јавноста предвидува подеднакво (најчесто некритичко) отстапување на дел од медиумскиот подиум за ултра-десничарскиот популизам и руската пропаганда.
Медиумите се само најмногу видливиот, но и највлијателниот простор каде што (крајно некритички) се промовираат национализмот, расизмот, верската омраза и вредностите својствени за диктаторските режими. Тоа е, практично, неограничен простор кој е без одбрана (без проверка на фактите и без критика) во кој Кремљ веќе две децении оперира низ светот. Оваа состојба е особено видлива во региони каков што е Балканот. Поствоените трауми сè уште не се залечени, а етничката, верската и политичката поларизација, придружени со длабоко вкоренета (политичка) корупција, сиромаштија и неразвиена политичка култура и медиумска писменост го деградираат општественото ткиво и ги блокираат демократските процеси.
За да стасаат до медиумите и да доминираат или да бидат во незаслужен „баланс“ со демократските вредности, ултра-десничарскиот популизам и руската пропаганда мора прво да се вгнездат во неколку стратешки области. Нив ги произведуваат и негуваат политичките партии и радикални групи во општеството. Богато наградени (финансирани) од Кремљ и другите центри на моќта низ Европа и пошироко, тие се вгнездуваат во економијата, културата, образованието, забавата и – во верските заедници.
Црквата е еден од најмоќните промотори на „рускиот свет“, но зад неа не изостануваат ни организации на граѓанското општество. Користејќи го влијанието на НВО секторот, антизападните, руските и ултра-десничарските пропагандни оперативци, користејќи ја обилната финансиска поддршка од Западот, удираат – по Западот и по демократските процеси во земјата. Така, добивате „невладини фолиранти“ кои во целост се во такт со пропагандните операции од Кремљ и/или со ултра-десничарските центри во земјата; може да е било која од балканските држави, Северна Македонија не е исклучок.
Преку стопанството, но и преку добро разработени канали во подземјето, Русија е присутна и во македонската економија. Финансиите што доаѓаат од Истокот (во случајов, не само од Русија), никогаш не доаѓаат сами. Тие секогаш имаат различни „додатоци“ во кои – со (не)видливи „спонзорства“ за домашните „патриоти“ и „верници“ од сите бои – ги зацврстуваат позициите на државите кои водат војна со демократијата дома и во светот. Се разбира, не може да се направи целосно равенство меѓу антизападната и руската пропаганда, но сите „придобивки“ на антизападната пропаганда секако ѝ одат во прилог на Москва.
Во македонскиот случај, институциите ни оддалеку не успеваат да се соочат со проблемите што ги предизвикуваат овие тенденции. Тие се длабоко вкоренети, особено во времето на режимот на Груевски. Последиците од тоа владеење не се надминати, меѓу другото и поради тесното и кревко мнозинство на прогресивните политички сили во парламентот. Влијанието од автократските и антизападните политички сили во соседството, неконзистентноста на политиките на ЕУ и хибридната војна што ја води Русија против демократскиот свет се дополнителни фактори за таа ранливост на македонското (и не само македонското) општество.
Со само еден краток поглед на општествениот и политичкиот пејзаж и сите канали на влијание што им се на располагање на антидемократските и антизападните центри на моќта, не е чудно што имаме ваков „баланс“ во медиумскиот простор.
Што да се прави? Прв чекор, потребно е да се отворат очите и да се согледаат вистинските состојби. Дури и една моќна ЕУ предолго ги затвораше очите пред добро осмислената стратешка игра на Путин и не го прифаќаше очигледниот факт дека тој води хибридна војна против демократијата во светот. Пропагандата и корупцијата се подеднакво моќно оружје како и огнената моќ на армиите. Дури и сега, кога е во тек ѕверската агресија против Украина, дел од политичките елити, медиумите и граѓанското општество ги држат своите очи силно затворени.
(„Очи силно затворени“ е наслов на Кјубриковиот филм од 1999 година.)
Дозволено е преземање на текстот според лиценцата Creative Commons 4.0.
