Политичката ситуација во земјава, застојот во евроинтегративниот процес, падот на животниот стандард и институционалната криза што се поврзува со нефункционирањето на Бадинтеровиот механизам во Собранието, создадоа услови за појава на нови иницијативи, мали партии и независни кандидати кои сакаат да претставуваат одредени групи интереси.
Поранешниот пратеник и политички аналитичар Зуди Џелили во изјава за „Фронтлајн“ смета дека ова е одраз на сè поголемото незадоволство на граѓаните од актуелната власт и дека тоа отвора простор за нови политички понуди.
– Големиот број кандидатури најавува силна конкуренција, фрагментација на политичката сцена и зголемување на незадоволството во државата, но во исто време носи и повеќе демократска живост, вели Џелили.
Според него, покрај големите коалиции, новите кандидати ја гледаат оваа ситуација како можност да добијат поддршка со ветување за алтернативи и нов пристап кон проблемите со кои се соочуваат граѓаните.
Сепак, претседателот на Државната изборна комисија (ДИК), Борис Кондарко, има поумерено гледиште за таквиот тренд. Тој нагласи дека бројките во споредба со локалните избори од 2021 година не се драматично различни.
– Времето покажа дека нема значителен раст на бројот на кандидатурите поднесени од независни листи. Во споредба со претходните локални избори, разликата е минимална, изјави Кондарко.
Во 2021 година се пријавија 27 политички партии, 7 коалиции и 91 независна листа. За изборите во 2025 година, до сега се поднесени кандидатури од 22 политички партии, 19 коалиции и 119 независни листи.
– Има извесно зголемување на бројот на коалиции затоа што поголемите партии, како СДСМ и ВМРО-ДПМНЕ, настапуваат во повеќе различни комбинации. На пример, СДСМ има четири различни коалиции, додека ВМРО-ДПМНЕ дури единаесет, во зависност од општините каде што настапуваат. Секоја од овие коалиции се регистрира како посебен субјект, со сопствен даночен број и трансакциска сметка“, објасни Кондарко.
Конкретни бројки: од пријавени до потврдени листи
Од аспект на бројки, во 2021 година беа пријавени 297 листи за градоначалници и 559 за советници. За овие избори, бројот се зголеми на 312 листи за градоначалници и 575 за советници.
Потврдени се 303 листи за градоначалници на општините и Градот Скопје, како и 558 листи за членови на советите на општините и Советот на Град Скопје. Пет кандидатури за градоначалници беа одбиени поради неправилности – по една во општините Бутел, Центар, Куманово, Аеродром и во самиот Град Скопје.
Во големите општини како Куманово, Аеродром, Карпош и Скопје, сè уште има листи што треба да ги отстранат забележаните неправилности од општинските изборни комисии. Станува збор за осум кандидатури за градоначалници и 20 листи за советници кои се во процес на корекција.
Повеќе кандидати – повеќе демократија, но и повеќе поделби
Аналитичарите предупредуваат дека иако бројот на кандидати може да ја зајакне демократијата со тоа што им нуди на граѓаните поширок избор, тој истовремено може да доведе и до фрагментација на политичката сцена.
– Кога имате премногу кандидати, постои ризик од расцепкување на гласовите, особено кај опозицијата, што на крај може индиректно да им оди во прилог на постоечките големи партии, објаснуваат политички експерти.
Во овој контекст, за дел од јавноста останува клучното прашање – дали зголемениот број кандидатури ќе донесе вистинска промена и нов квалитет во локалната власт, или пак ќе биде само нова бројка на хартија, со ограничено политичко влијание.
Финализирање на процесот
Според најавите на ДИК, процесот на потврдување на сите кандидатски листи ќе заврши на 24 септември, кога ќе се одржи и ждрепката за редоследот на имињата на гласачкото ливче.
Со ова официјално ќе стартува и кампањата за локалните избори, кои очекувано ќе донесат силна конкуренција, нови политички понуди, но и неизбежна борба за секој глас во услови на зголемено незадоволство кај граѓаните.
Дестан Јонузи / Фронтлајн
Потврдени 303 листи за градоначалник на општините и на Град Скопје
