ЦИВИЛ како општествено одговорна организација го следеше процесот на пописот на населението на Република Северна Македонија, од раните најави до конечното реализирање, односно спроведување на операцијата.
Последниот спроведен попис во земјава е одржан во далечната 2002 година, а обид за попис имаше во 2011 година, кога се прекина, а Специјалното Јавно Обвинителство покрена постапка против Никола Груевски и Али Ахмети за намерно стопирање на пописот во 2011-та година и за нанесена штета на буџетот од 3 милиони евра.
Нов попис требаше да се спроведе во април минатата година, но и тогаш не се одржа. По силната владина кампања за неопходноста од одржување на овој процес, и кампањата на опозициската ВМРО-ДПМНЕ за одложување на пописот заради услови во пандемија, односно загрозување на здравјето на граѓаните, пописот во април се одложи, а голем број граѓани од дијаспората веќе се попишаа во првата фаза на процесот, односно во фазата на попис на македонски граѓани со престој надвор од државата.
Пописот се спроведе од 5 до 30 септември, а електронското попишување на државјаните на Република Северна Македонија кои се на привремена работа или престој во странство, кое беше започнато во април, продолжи до 30 септември. Статистичката операција се спроведе со комбиниран метод, со електронска апликација која попишувачите ја пополнуваа на терен.
Според податоците од Државниот завод за статистика, Пописот на населението, домаќинствата и становите во Република Северна Македонија заврши успешно. Попишани се 1.832.696 лица, 568.175 домаќинства и 837.255 станови, а се самопопишале 204.805 македонски државјани, најмногу од западноевропските земји, а многу помалку од прекуокеанските земји
Во однос на потребата на оваа важна статистичка операција како и очигледната политизација на истата во минатото, ЦИВИЛ во текот на 2020 и 2021 година одржа бројни јавни настани со претставници на локалната власт, како и со главните чинители на пописот, и објави на својата медиумска платформа ЦИВИЛ Медиа над 1000 релевантни содржини што се однесуваат на пописот.
Со оглед на фактот што долгогодишното одлагање на пописот, како и последното, коешто дојде како последица од компромисното решение помеѓу власта и опозицијата, заради спроведување на пописот во услови на пандемија со КОВИД-19, оваа статистичка операција доведе до различни погледи и реакции од страна на граѓаните.
ЦИВИЛ, како дел од своето мониторирање на целокупниот процес на пописот, спроведе анкета со неколку прашања до претставници од невладиниот сектор и граѓанското општество.
Прашањата беа внимателно составени од тимот за мониторирање на пописот, имајќи го предвид целокупниот склоп на околностите под кои се спроведе статистичката операција, како што е комбинираниот метод, содржината на прашањата, кампањата од одредени политички структури за бојкот на пописот, почитување на протоколите за заштита од КОВИД-19, итн. На прашањата има 219 одговори.
Тимот на ЦИВИЛ направи квантитативна и квалитативна анализа од добиените одговори на анкетата.
Од одговорите на поставените прашања се забележува дека оваа целна група испитаници имаат различни искуства и гледишта во однос на спроведувањето на статистиката операција, како и различни гледишта за тоа што претставува.
Бројката од испитаници што одбија да одговорат на сите прашања, е забележителна, со оглед дека се работи за ограничен број на испитаници, што остава впечаток дека истите се индоктринирани, односно (не) одговориле на прашањата заради организиран бојкот на пописот.
И покрај големите позитивни кампањи за пописот, како и апелирањата за неполитизирање на истиот, ЦИВИЛ оценува дека оваа операција беше исполитизирана од одредени политички субјекти со националистички наративи и злоупотреба на глобалната состојба со КОВИД пандемијата, сведена на национално ниво за ситни политички придобивки, на штета на целото општество, како и организирањето на оваа сложена статистичка операција.
Во делот на спроведувањето на операцијата, ЦИВИЛ го оцени пописот како успешен, со забелешки околу недоволните потпрашања што се однесуваат на вработување, односно поширок опсег на можности за одговори, со оглед на различните специфики на професии или деловни активности кои не спаѓаат во категоријата на вработени граѓани.
Што се однесува до граѓанките и граѓаните кај коишто не се појавиле попишувачи, директорот на Државниот завод за статистика Апостол Симовски, за ЦИВИЛ изјави дека нема да остане ниту еден човек што нема да биде дел од конечните податоци од пописот, нагласувајќи дека нивна цел била сите да бидат опфатени со теренскиот дел, што ќе се знае откако ќе се заврши со прочистување на базата.
Резултатите од пописот, според Државниот Завод за Статистика, ќе бидат објавени на 30 март (утре) 2022 год.
Дијана Тахири
линкови до содржини на ЦИВИЛ за пописот
(Во живо) Панел дискусија на ЦИВИЛ: Рендгенска снимка на Пописот