Најновиот извештај на Европската комисија (ЕК) за 2025 година испраќа јасна порака до македонските власти: економијата расте, но без вистински реформи. И покрај реалниот раст на БДП од 2.8%, јавната потрошувачка, неефикасниот јавен сектор и бавната фискална консолидација го закочуваат напредокот.
„Раст без реформи не е одржлив“, предупредуваат од Брисел.
Фискален дефицит и раст без основа
Во 2024 година, реалниот раст на БДП се забрзал, поттикнат од приватната потрошувачка и јавните инвестиции, но фискалниот дефицит го надминал планираното ниво поради зголемување на платите и пензиите. Европската комисија предупредува дека ваквите трошоци „ја одложуваат фискалната консолидација и усогласеноста со буџетските правила“.
Иако беше донесен Закон за буџет, неговата целосна примена е поместена за 2026 година, што го пролонгира воспоставувањето на стабилна и предвидлива фискална рамка.
„Јавната потрошувачка расте побрзо од економијата, а слабата реализација на капиталните инвестиции ја ограничува долгорочната конкурентност на земјата.“, Европска комисија, Извештај 2025.
Јавен сектор што троши, приватен што чека
ЕК оценува дека јавниот сектор останува прегломазен, а ефектите од неговите трошоци не се рефлектираат во продуктивноста. Во меѓувреме, извршувањето на капиталните расходи и управувањето со јавните инвестиции и понатаму се слаби. Владата мора да го подобри мониторингот и координацијата на проектите за да избегне „инвестиции на хартија“.
Иако банкарскиот сектор останува стабилен, формализирањето на неформалната економија стагнира, што ја поткопува даночната основа и создава нелојална конкуренција.
Проблемите остануваат
Според ЕК, невработеноста е во пад, но структурните проблеми се длабоки – ниска стапка на учество на жените, емиграција на млади и сериозен недостиг на квалификувана работна сила.
Во извештајот се пофалува донесувањето на новиот закон за стручно образование и обука, но се бара да се забрза имплементацијата и да се зголемат средствата за реформи во образованието.
„Пазарот на труд се подобри, но економијата сè уште не создава доволно продуктивни работни места.“
Инфлација, плати и реална куповна моќ
По стабилизацијата на цените во првата половина од 2024 година, инфлацијата повторно се забрзала од септември, при што растот на платите во јавниот сектор не бил поддржан од продуктивност. ЕК укажува дека побарувачката е главен двигател на растот, а не извозот и продуктивните инвестиции – модел кој е „краткорочно одржлив, но долгорочно ризичен“.
Кредитен раст без реформи
Централната банка започнала внимателно олеснување на монетарната политика, а банкарскиот сектор останал „отпорен и добро капитализиран“. Сепак, Брисел бара да се внимава на ризиците од прекумерен кредитен раст во услови на слаб институционален надзор.
Препораки на Европската комисија до Скопје
ЕК дава јасен сет на препораки за економската политика во 2026 година: Да се спроведе органскиот буџетски закон и фискалните правила. Да се намали тековната јавна потрошувачка и да се подобри управувањето со инвестиции. Да се формализира неформалната економија и зајакне инспекцискиот надзор. Да се зголеми продуктивноста преку образование, дигитализација и иновации.
Економија на крстопат
Европската комисија ја гледа Северна Македонија како економија со добар потенцијал, но без вистинска насока. Земјата има „добро ниво на подготвеност за пазарна економија“, но ограничен напредок во клучните реформи.
„Без фискална дисциплина, транспарентно трошење и институционална одговорност, растот ќе остане статистички, но не и реален“, порака од извештајот на Европската комисија.
КЛУЧНИ ЕКОНОМСКИ БРОЈКИ 2024–2025
| Индикатор | Вредност | Тренд |
| Реален раст на БДП | +2.8% | умерен раст |
| Фискален дефицит | 4.4% од БДП | над планираното |
| Јавен долг | 53.8% од БДП | во пораст |
| Инфлација | 3.5% | стабилизирана |
| Невработеност | 12.5% | опаѓа |
| Странски директни инвестиции | 7.1% од БДП | стабилен прилив |
Економскиот извештај на ЕК за 2025 година покажува дека Северна Македонија не е во криза, но е во застој. Растот е присутен, но без структурни реформи – тој останува „раст на хартија“. Доколку не се промени моделот на трошење и не се зајакне продуктивноста, државата ќе продолжи да живее во паралелен економски циклус – раст на хартија, стагнација во реалноста.
Дестан Јонузи/Фронтлајн
