Локалните избори распишани за 15 октомври ќе бидат сложени. Тие се тест за политичките партии и за државната администрација, за тоа колку се подготвени да имплементираат фер и демократски изборен процес, оценија аналитичарите и експертите на конференцијата „Слободни избори за слободно општество“, што денеска ја организира ЦИВИЛ – Центар за слобода.
Врвни експерти и аналитичари, како и претставници на институциите и на граѓанското општество заклучија дека, имајќи ги предвид досегашните искуства на неказнивост на сторителите на изборни нерегуларности, како што рекоа дел од нив, прашање е дали и натаму „неправото“ ќе биде „право“ во Македонија.
Германскиот амбасадор Томас Герберих во своето обраќање на почетокот на конференцијата, ја акцентираше поддршката на Германија за реформите што ги спроведува македонската Влада, како и поддршката за ЦИВИЛ во изминатите неколку години.
„Процесот на локалните избори е битен предуслов. Сите јавни тела треба да работат за јавен интерес, да се почитува законот. Одлуките мора да бидат предвидливи, а фундаметалните права мора повторно да бидат воспоставени. Мора да се направат промени. Со вашите последни извештаи, се потврди дека има нерегуларности во Избирачкиот процес. Борбата против корупцијата и практикувањето одговорност, претставуваат многу битен елемент во тековниот изборен процес. За неправилностите мора да следат санкции. И оваа практика, мора да започне на локалните избори, тие се момент за нов почеток“, порача амбасадорот Герберих.
Според Крис Хеншо, директор на Националниот демократски институт, треба многу да се работи, за да опстане демократијата во едно општество, а изборите се основа на демократијата.
„За да имаме добри избори, треба добри луѓе што ќе си ја вршат работата. Треба луѓето да излезат и да гласаат, но само еднаш. Потребно е политичките партии да спроведуваат кампања што е во рамки на законот. Потребни ни се изборни службеници, што ќе си ја вршат својата работа, без злоупотреба на државните ресурси и тоа, од почеток до крај на изборниот процес“, истакна Хеншо.
„Кршењето на изборната регулатива ќе продолжи и натаму. Но, суштината на проблемот е на едно друго место, во остварување на слободата на изборот, како столб на концептот за остварување на човековите права. Затоа, треба да работиме на поимот слобода на избори“, рече професорката д-р Мирјана Најчевска.
„Не треба да се дозволи медиумите повторно да станат алатка на власта. Треба да се однесуваат критички кон работата на власта и на локално и на централно ниво“, порача Зоран Трајчевски, директор на Агенцијата за аудио и аудио визуелни медиуми.
„Изборите ќе покажат, која насока ќе ја фатат натаму партиите во Македонија. Ако се случи некаква форма на пораз, не само Груевски што ќе си замине од партијата, туку ќе дојде до реформски прогрес, што го започна реформското крило во ВМРО-ДПМНЕ“, оцени аналитичарот Сашо Орданоски, член на Експертскиот борд на ЦИВИЛ.
„Битно е транспарентно финансирање на изборната кампања, без пари од државата, општините, јавните претпријатија и установи. Исто така, потребни се јавни и транспратени извештаи на радиодифузерите и печатените медиуми“, препорача правната експертка, Сандра Гавриловска, членка на Експертскиот борд на ЦИВИЛ.
„Во изборните процеси, присутна е корупцијата. Тоа е најпримитивното ниво на изборни злоупотреби. Се појавуваат луѓе со торби и ден пред гласање, им даваат на гласачите по 10, 20, 50 евра, особено во средини, каде што има лица со социјални проблеми“, посочи Драган Малиновски, правен експерт, поранешен член на Антикорупциска комисија.
„Очекувам секоја институциија да си ја преземе обврската и да се спроведат препораките на ОБСЕ и ОДИХР. Имаме повреда на Копенхашките критериуми, а за да бидат овие избори фер и демократски, треба да се исполат сите предуслови“, рече експертот на ЦИВИЛ, Александар Новаковски, поранешен претседател на ДИК.
„Барам законот да се почитува. Мораме бурно и будно, со значајна улога и надлежност на граѓанскиот сектор и медиумите, да го следиме однесувањето на ДИК и сите органи коишто ги спроведуваат изборите“, рече професорот д-р Осман Кадриу.
„И покрај ратификацијата на Конвенцијата за правата на лицата со попреченост, од 2011. во Македонија овие граѓани сè уште се дискриминирани. Уставот им дава права на сите граѓани, освен на овие лица, на кои им е одземена деловната способност. Откако ќе им се одземе деловната способност, овие луѓе се бришат од Избирачкиот список. Во неколку земји од поранешната СФРЈ, дадено им е право на глас на овие граѓани“, рече Благица Димитровска, лидерка на граѓанската организација „Инклузива“.
Џабир Дерала, претседател на ЦИВИЛ, апелираше до граѓанките и граѓаните да ги пријавуваат сите регистрирани аномалии за време на изборниот процес. Тој беше дециден во својата порака: „ЦИВИЛ има нулта толеранција за изборни нерегуларности! Како организација за човекови права, ветуваме дека секој ден ќе објавуваме извештаи од теренот и ќе бараме од институциите да преземат мерки, веднаш! Очекуваме дека ќе имаме деликатни избори, валкана кампања, и многу мирен прв дел од изборниот ден, а за потоа, ќе видиме“, акцентрише Дерала.
Денешната конференција е дел од проектот „Слободни медиуми за слободно општество“, поддржан од Федералното Министерство за надворешни работи на Сојузна Република Германија.
Моника Талеска
Фото: Биљана Јордановска