Балканските аеродроми, особено во Белград и Скопје, се регионални центри за трговија со луѓе и шверц на мигранти и дрога, се предупредува во новиот извештај на Глобалната иницијатива против транснационалниот организиран криминал, пренесува Балкан Инасјт.
Според извештајот на Глобалната иницијатива против транснационалниот организиран криминал, ГИ-ТОЦ, невладина организација со седиште во Женева, објавен во понеделникот, балканските аеродроми се ранливи на организиран криминал и дека аеродромите во Белград и во Скопје се регионални центри за недозволени активности.
Овој извештај го применува пристапот „жешки точки“ што го користеше Опсерваторијата на недозволени економии во Југоисточна Европа на Глобалната иницијатива против транснационалниот организиран криминал (GI-TOC) за да го анализира организираниот криминал во Западен Балкан, како и активностите на криминалните групи од регионот во другите делови на светот, како што беше изложено во претходниот извештај „Транснационални пипала“.
Како и во контекст на проценката на ризикот спроведена на пристаништата на Западен Балкан минатата година, овој пристап ги испитува местата што се поврзани со организираниот криминал (жариштата), наместо луѓето или пазарите. Целта е да се фокусира на факторите кои ги прават овие локации ранливи или привлечни за организираниот криминал; проценете ја внатрешната динамика и играчите; нацртајте ги локациите на мапа и поврзете ги точките меѓу нив за да добиете појасен преглед на географијата на криминалот во регионот.
Меѓу криминалните активности, ГИ-ТОЦ наведува и криумчарење мигранти и стоки, трговија со луѓе, но и пратки со нелегални дроги и хемиски прекурсори.
Во извештајот се истакнува дека на аеродромот „Никола Тесла“ во Белград се запленети пратки на кокаин, кој пристигнувал од Латинска Америка, главно од Доминиканската Република, Еквадор, Боливија и од Перу.
„Во 2015 година, српските власти открија дека во куфер на бразилски државјанин имало 8,5 килограми кокаин, што е најголемо количество досега откриено на белградскиот аеродром „Никола Тесла“. Во 2018 година, сличен случај имаше и на скопскиот аеродром: цариниците запленија речиси 2 килограми кокаин скриен во куферот на венецуелски државјанин“, се истакнува во извештајот.
Аеродромот „Никола Тесла“ во Белград се наоѓа блиску до трите европски патни коридори клучни за незаконскиот проток на дрога и луѓе низ Западен Балкан: Е-70 што ја поврзува Хрватска со Романија, Е-75 што ја поврзува Македонија со Унгарија и Е-763 што ја поврзува Црна Гора со Србија.
Во извештајот се вели дека шверцот на дрога во личен багаж преку Меѓународниот аеродром Скопје е релативно мал и затоа веројатно е прилично несофистициран.
„Каргото е поинаква приказна, сепак, и во однос на вклучените количества и во повеќекратните чекори на синџирот на снабдување, кои се изложени на криминална експлоатација“, се вели во извештајот.
Исто така, се истакнува дека во февруари 2022 година, турската царина и македонската полицијата спровеле заедничка операција што довело до откривање на 1,05 килограми 1-фенил-2-пропанон, хемикалија прекурсор што може да се користи за производство на амфетамини и метамфетамини вредни околу 50 милиони евра.
Пратката била испратена од Шангај и преку Истанбул стигнала до Скопје по воздушен пат, а крајното одредиште била Западна Европа.
Како резултат на тоа, биле уапсени двајца државјани на Северна Македонија, наводно поврзани со меѓународна организација за трговија со дрога.
Во извештајот, исто така, се тврди дека има докази за корупција на балканските аеродроми. Почнувајќи од ситно мито понудено на персоналот за безбедност на аеродромите, корупцијата стигнува сѐ до злоупотреба и лошо управување со јавните средства од страна на високи функционери и менаџери.
„Корупцијата, не само што претставува дополнителен трошок, туку влијае и врз развојот на инфраструктурата поврзана со воздушниот сообраќај. Во 2018 година, на пример, медиумите објавија вести за српски бизнисмен, кој двапати бил обвинет за шверц на цигари (но подоцна ослободен од сите обвиненија) за кој е познато дека има врски со наводен нарко-бос, кој требаше да заработи милиони од проширувањето на белградскиот аеродром“, се констатира во извештајот.
Наводите се однесуваат на контроверзниот српски бизнисмен Станко „Цане“ Суботиќ.
Извештајот, исто така, тврди дека доказите покажуваат дека аеродромите на Балканот се појдовни точки за жртвите на трговија со луѓе, кои главно се испраќаат во Западна Европа за сексуална експлоатација.
„Кога се во прашање илегалните мигранти што се уапсени при пристигнувањето на балканските аеродроми, нивните земји на потекло – како што се Виетнам, Бангладеш, Индија и Пакистан – сугерираат дека овие аеродроми се последниот чекор од маршрутата и дека постојат шеми за криумчарење мигранти за снабдување на неформалната работна сила во индустрискиот, земјоделскиот и во туристичкиот сектор во регионот“ .
Проценките на ГИ-ТОЦ беа извршени на аеродромите во Белград и во Скопје, во периодот од ноември 2022 година до јануари 2023 година. Беа вклучени интервјуа со повеќе од 20 аеродромски експерти, вклучително и претставници на царината, граничната полиција, државната полиција, обвинителствата и приватни безбедносни компании. Исто така, беа вклучени претставници на логистички компании, меѓународни експерти за воздухопловна безбедност, академици и новинари што известуваат за недозволена трговија преку аеродромите.
Според податоците на ЕК кои во декември 2022 година ги изнесе европската комесарка за внатрешни работи Илва Јохансон, во ЕУ годишно има околу 7.000 жртви на трговија со луѓе, а тоа е само врвот на ледениот брег. Еврокомесарката истакна дека најголем дел од жртвите на трговија со луѓе се жени и деца, граѓани на ЕУ, а најчесто тие стануваат жртви на сексуална експлоатација. Штетата предизвикана од трговијата со луѓе во ЕУ е околу 2,7 милијарди евра годишно.
Подготви: Д. Мишев
