пишува: АРБЕН ЗЕЌИРИ
Пред 18 години, на 13 Август 2001, се потпиша Рамковниот договор во Охрид, кој стави крај на вооружениот конфликт меѓу безбедносните сили и вооружените единици на тогашната Ослободителна Национална Армија – ОНА (UÇK). Не само граѓаните, туку и политичките чинители и многу други општествени фактори во земјава до ден денеска имаат различни толкувања за Охридскиот Договор, околу тоа кој добил и кој изгубил, кој треба, а кој не треба да (го) слави. Меѓу припадниците на албанската етничка заедница во земјава, исто така, има различни оценки за тоа дали Албанците ги добија правата кои ги бараа во тоа време, а во македонскиот кампус има дилеми дали тогашните лидери воопшто требало да пристапат кон мировен договор или да го продолжат патот на полициско-воено решавање на ситуацијата.
Голем дел и од македонската, и од албанската етничка заедница, сметаат дека овој договор, во последен миг спречи една катастрофална граѓанска војна која би имала далеку посложени и поболни последици, далеку потешки од оние кои ги преживеавме во тоа време. Оваа проценка произлегува од последните настани регистрирани само неколку дена, па дури и до последниот ден, пред потпишување на Охридскиот Рамковен Договор. ЦИВИЛ Медиа ги акцентира само трите најсериозни случувања кои алармираа дека вооружениот конфликт се ближи кон Скопје, со опасност од таргетирање цивили, а не само вооружените структури на двете страни од конфликтот.
ЛИКВИДАЦИЈА НА СПЕЦИЈАЛНАТА ЕДИНИЦА НА КОМАНДАНТ ТЕЛИ
На 4 Август 2001 беше постигнато примирје, кое не само што траеше кратко, туку се врати со пожестоки судири. Три дена по примирјето, во Скопската населба “Гази Баба”, рано изутрина, полициски специјални единици извршиле акција во станбен објект, каде што се ликвидираа Лефтер Коџај, познат под прекарот Командант Тели, и неговите војници Пајтим Рочи, Ндричим Коџај, Адем Хасани, Арбен Бајрами и Абаз Беќири.
„Тели“ бил познат како воен стратег и стручњак од Албанија, учествувал во вооружените конфликти во Косово и Прешевската Долина, за на крај да им се придружи на единиците на ОНА. Во конфликтот од 2001 година, дејствувал во скопско-кумановскиот регион. Тели се спомнуваше како успешен стратег кој учествувал во акцијата во Арачиново, кога полицијата не успеа да влезе во селото, а пред и потоа бил меѓу водачите на единиците за преземање на селата во Липковскиот регион. Еден од сомнежите, иако сѐ уште не е потврдено, е дека Тели, заедно со своите другари и војници, не прифатиле преговори за мировен договор ниту разоружување, туку планирал конфликтот да го прошири и во градските населби на Скопје со цел да се стигне и до најцентралното подрачје.
Долго се шпекулираше дека интервенцијата на полицијата на 7 август се случила по добиени информации од „терен“, а во албанските политички кругови за тоа имаше разни обвинувања за „предавство“ на Тели и неговата единица.
КАРПАЛАК – ОДМАЗДА ЗА ЛИКВИДАЦИЈАТА НА КОМАНДАНТ ТЕЛИ
Еден ден по полициската акција во скопска Гази Баба, каде беа убиени Командант Тели и неговата единица, на 8 Август, кај месноста „Карпалак”, на автопатот Скопје-Тетово, се случи герила акција на вооружена група од припадниците на УЧК која нападна конвој на полициски возила и транспортери, а беше изгорен и полициски автобус.
Во оваа акција загинаа 10 припадници на полицијата.
По овој настан, неофицијално, во разни кругови кружеа толкувања дека нападот бил одмазда за убиството на Командант Тели и неговите војници.
МАСАКРОТ ВО ЉУБОТЕН, ДЕН ПРЕД ПОТПИШУВАЊЕ НА ДОГОВОРОТ
Иако претходно имало изгубени животи од испукани гранати како што беше случајот во Слупчане и низа други помали случаи, на 12 Август 2001 во Љуботен се случи директно убиство на невини граѓани (што се потврди и од Хашкиот Трибунал) од страна на полициски единици.
Полициска единица предводена од Јохан Тарчуловски, со образложение дека во селото Љуботен се кријат припадници на ОНА, изврши акција во која беа убиени 10 невооружени селани на Љуботен, а меѓу нив најмладата жртва бил 6 годишниот Ерџан Алиу.
Во масакрот на Љуботен, 14 куќи беа целосно изгорени, а стотина други селани беа уапсени. Голем дел од уапсените биле подложени на малтретирање и тортура. Некои од малтретираните, до ден денеска живеат со тие последици. Имајќи ја предвид тогашната ситуација, фактот дека за убиството на Тели, неговите соборци се одмаздија на Карпалак, многу аналитичари, па и тогашни политичари, тврдат дека била пресериозна опасноста за одмазда и за Љуботен. Тоа ќе подразбираше сличен масакр и врз населено место со Македонци, изведено од некоја единица на ОНА, која не би била под контрола на командниот штаб. Подоцна се покажа дека имало повеќе такви неконтролирани единици кои не се сложувале со политичко воените одлуки на раководството на чело со Али Ахмети и генерал Гезим Острени.
За потпишувањето на Рамковниот договор, ден по масакрот на Љуботен, како и брзото започнување на процесот на разоружување на ОНА, до денешен ден владее убедувањето дека тоа биле одлуки за спречување на граѓанска војна и вовлекување на главниот град Скопје во вооружениот конфликт од 2001 година.
Преземање на содржините e ЗАБРАНЕТО (!!!), освен со писмена дозвола од ЦИВИЛ и тоа исклучиво според Условите за користење, авторски права и заштита на приватноста. Повредата на авторските права е забранета со закон. Врз основа на договор за соработка, оваа содржина е достапна за Плусинфо и Слободен печат без ограничувања.